عراق و عملیات سخت خرید اس ۴۰۰

نویسنده: عماد حسینی، کارشناس مسائل خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: بعد از کش و قوس های فراوان مشاور امنیت ملی عراق با دستور کار  رایزنی برای خرید سامانه پدافند هوایی اس 400 از روسیه راهی مسکو شد.

بی تردید خرید یک سامانه کاملا دفاعی و پدافندی برای هر کشوری امری عادی و پیش  پا افتاده است که در صورت فراهم بودن بودجه آن توسط خریدار و موافقت فروشنده یکی از آسان ترین فرایندهای معاملات مشروع تسلیحاتی در جهان محسوب می شود. اما وقتی سخن از جنجالی ترین سامنه پدافندی یعنی اس 400 که ایالات متحده آمریکا نسبت به آن بسیار حساس است به میان آید و خریدار آن  هم کشور عراق به عنوان یکی از کشورهای امضا کننده توافق همکاری امنیتی با آمریکا بوده و و واشنگتن بارها بر صرف مخارج هنگفت برای آزاد سازی آن تاکید دارد، شرایط به طور حتم متفاوت خواهد بود.

گرچه بحث و جدل در مورد خرید یا عدم خرید آن به اواسط بهار سال جاری و حتی قبل تر باز می گردد و اگر بتوان به گزارش های مطبوعاتی استناد کرد، حداقل یک بار هم تا مرز تایید   و لغو کامل پیش رفت اما باید اذعان کرد چند فرایند در منطقه باعث شدند تا عراقی ها مجددا این پرونده را روی میز گذارده و به رغم فشارهای داخلی و خارجی که همچنان هم ادامه دارد مجددا برای خرید آن پیش قدم شده است.

شکی نیست بعد از سقوط رژیم صدام حسین دولت آمریکا به عنوان طرف فاتح این جنگ تلاش کرد تا با منحل کردن ارتش عراق که بر پایه تسلیحات و متد شوروی سابق استوار بود ، ارتش جدید عراق را بر اساس الگوهای مورد دلخواه آمریکایی  بنا نهد و گرچه تسلیحات چندان زیادی از سوی آمریکا در اختیار این ارتش قرار نگرفت اما زمینه خرید تسلیحات از کشورهای متحد آمریکا فراهم شد تا این الگو پذیری تکمیل شود.

حال در چنین شرایطی و در حالیکه همچنان مستشاران آمریکایی در پایگاه های مختلف ارتش عراق حضور داشته و شمار قابل توجهی از نظامیان این کشور نیز بر اساس توافقنامه  همکاری دفاعی دو کشور در عراق فعالیت می کنند و  اف 35 های فوق پیشرفته نیروی هوایی آمریکا هم با آزادی کامل در آسمان عراق در پرواز هستند ، گردش 180 درجه ای بغداد از واشنگتن به سوی مسکو و تاکید و بلکه پا فشاری بر خرید اس 400 با وجود پیشنهاد خرید پاتریوت از سوی  آمریکایی ها بیش از هر زمان دیگری جنگ نفوذ (سیاسی ،  اقتصادی و نظامی) را در این کشور شدت می بخشد.

گرچه بدعهدی های آمریکا با عراق به ویژه در اوج حرکت داعش به سوی بغداد، در کنار شکست این سامانه در عربستان (با تمامی توجیه های اعلام شده) در رهگیری پهپادها و موشک های انصار الله  دست به دست هم دادند تا انگیزه خرید در میان مسئولین عراقی تقویت بیشتری پیدا کند.

وبسایت آمریکایی المونیتور در یکی از شماره های هفته گذشته خود در گزارشی در این رابطه تاکید کرد هدف قرار گرفتن پایگاه های حشد شعبی توسط طرف های ناشناس تمایل عراق را برای خرید این سامانه بیشتر کرده است.

با وجود آنکه هیچ موضع رسمی چه از سوی عراق و چه روسیه در رابطه با امضای سندی برای خرید این سامانه وجود ندارد اما رسانه های عراقی تاکید می کنند در سفر اخیر فالح الفیاض رئیس هیئت حشد شعبی عراق به مسکو قرار داد خرید این سامانه به امضا رسیده است تا عراق بین گزینه واشنگتن ومسکو، شرق را به غرب ترجیح دهد.

به اعتقاد کارشناسان عراق حداقل از زمان شکست در جنگ کویت حاکمیتی بر آسمان خود نداشته و در جنگ اشغال عراق  و بعد از آن هم سامانه قابل توجهی حتی برای رصد با حضور هواپیماهای ناشناس در حریم هوایش نداشت چه رسد به آنکه توانی برای رهیگری و سرنگونی آن داشته باشد.

تحسین الخفاجی، سخنگوی وزارت دفاع عراق ضمن پذیرش ضمنی این  واقعیت در این زمینه به خبرنگاران گفت کشورش به دنبال خرید سامانه های پیشرفته مراقبت الکترونیک با آخرین فن آوری های ممکن است تا بتواند اجسام پرنده در حریم هوایی اش را رصد و رهگیری کند.

کارشناسان امور عراق بر این باورند با توجه به فارغ شدن نسبی بغداد از خطری که روی زمین آن را تهدید می کرد امروز به دنبال حل مشکل حریم هوایی خویش بر آمده است در حالی که حملات صورت گرفته به مخازن تسلیحات حشد شعبی در چند نقطه عراق که اسرائیل متهم شماره یک و بلکه  عامل آن معرف می شود  از یک سو  و ضعف عملکرد سامانه های پدافندی آمریکایی پاتریوت در عربستان از سوی دیگر در کنار ناراحتی بغداد از عملکرد آمریکا در زمان حمله داعش باعث شده است تا مسئولین این کشور مجددا به سوی متحد سنتی خود روسیه گرایش پیدا کرده تا  حداقل در این زمینه چیزی از همسایگان خود سوریه و ترکیه کم نداشته باشند.

با این وجود برخی از کارشناسان معتقدند امضای این توافق در سایه  تقابل منافع کشورهای قدرتمند منطقه ای و بین المللی در صحنه عراق و تاثیر پذیری گسترده مراکز تصمیم گیری این کشور، انجام چنین امری چیزی شبیه به ناممکن است زیرا در سایه واکنش شدیدی که  واشنگتن نسبت به اقدام مشابه ترکیه اتخاذ کرد این واکنش برای عراقی که خواسته یا ناخواسته همچنان در قبضه و نفوذ آمریکا قرار دارد به طور حتم شدیدتر خواهد بود.

مگر آنکه خرید این سامانه اقدام تلافی جویانه عبد المهدی نسبت به ممنوعیت ورودش به کاخ سفید باشد، به هر شکل اقتصاددان ها بیش از همه به نحوه رفتار با تاجران و دلال ها اشراف دارند.