عراق؛ واردات گاز آمریکایی برای کاستن از وابستگی به گاز ایرانی!

نویسنده: سید رضا قزوینی (الغرابی)، پژوهشگرو تحلیلگر مسائل عراق 

دیپلماسی ایرانی: روزگذشته در بغداد قرارداد پروژه تأسیس و بهره برداری از پایانه شناور گاز طبیعی مایع در عراق – ال ان جی – میان وزارت نفت عراق و شرکت آمریکایی «اکسلریت انرجی» با حضور محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، معاون وزیر انرژی آمریکا و رئیس شرکت آمریکایی به امضا رسید. قراردادی که منابع آمریکایی هدف از آن را، کاستن از وابستگی عراق به ایران در حوزه انرژی معرفی می کنند. 

اواخر شهریور ماه امسال بود که رویترز اعلام کرد ایالات متحده آمریکا با قرارداد گازی میان عراق و ترکمنستان به دلیل آنکه براساس آن قرار بود بخشی از این گاز به عنوان حق ترانزیت در اختیار ایران قرار بگیرد مخالفت کرده است. عراقی ها پس از این ماجرا تلاش کردند تا آمریکایی ها را از تصمیم خود منصرف کنند. تلاشی که مشخصا تاکنون بی نتیجه مانده است. لیکن یک هفته بعد یعنی سوم مهرماه هنگامی که فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق در حاشیه هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در آمریکا حضور داشت با استفان کوبوس، مدیر اجرایی اکسلریت انرجی دیدار کرد. دیداری که توماس لیرستن، یکی از مسؤولان بلندپایه وزارت امور خارجه آمریکا، نیز در آن حضور داشت. در آن دیدار، حسین مراتب موافقت اولیه سودانی برای حضور این شرکت در لیست مقدماتی شرکت های نامزد شده برای قرارداد گازی را اعلام و به وی تبریک گفت. 

هرچند که در میانه تابستان امسال بود که وزارت نفت عراق در اطلاعیه ای اعلام کرده بود که از ۶ شرکت خارجی دعوت کرده است تا طرح ها و قیمت های خود را برای امضای نهایی قرار داد برای خرید گاز مایع و ذخیره‌سازی آن برای تولید برق اعلام کنند. پس از آن تنها دو شرکت واجد صلاحیت کافی فنی و اقتصادی نامزد نهایی شدند که اکسلریت انرجی یکی از آن دو شرکت بود. 

سودانی، نخست وزیر عراق، امروز در جلسه امضای نهایی این قرارداد بر اهمیت شراکت و همکاری نتیجه بخش میان عراق و ایالات متحده در همه زمینه ها تأکید کرد و گفت شراکت و همکاری با ایالات متحده روابط دوستانه مبتنی بر منافع مشترک میان دو کشور را در همه ابعاد تقویت خواهد کرد. 

حضور یک مقام بلندپایه وزارت امور خارجه آمریکا در نشست پیشین میان وزیر امور خارجه عراق و رئیس اکسلریت انرجی در نیویورک و همچنین حضور امروز معاون وزیر انرژی آمریکا در جلسه امضای نهایی توافق نامه در بغداد به وضوح نشان‌دهنده وجود یک حمایت رسمی در واشینگتن از این قرارداد است. حتی به نظر می رسد حضور مقام وزارت أمور خارجه آمریکا در جلسه اولیه، از وجود حمایتی زودهنگام از شرکت و توافق نامه‌ای حاکی است که هنوز به طور رسمی توسط دولت عراق به عنوان برنده نهایی اعلام نشده است. شش روز پس از این دیدار بود که دولت بغداد رسما اکسلریت انرجی را به عنوان برنده طرح توسعه ایستگاه شناور گاز ال ان جی در بندر خورزبیر معرفی کرد. فشردگی این دیدارها و اعلام نتیجه الزاما به معنای توافق یک شبه میان بغداد و این شرکت نیست. 

گمانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ارتباط میان اکسلریت انرجی و بغداد از مدتی قبل آغاز شده بود، اما به نظر می‌رسد فشارهای دولت آمریکا و تلاش های آن برای ایجاد تنگناهای بیشتر برای ایران در عرصه های تجاری با عراق، در تسریع یا تسهیل گری این روند مؤثر بوده است. 

این قرارداد که ارزش آن ۴۵۰ میلیون دلار اعلام شده است قراردادی ۵ ساله و قابل تمدید است تا نخستین ایستگاه شناور ال ان جی عراق را در خورزبیر احداث کند و گاز مورد نیاز آن را نیز به طور مستقیم از آمریکا رهسپار کند. هم مقامات وزارت امور خارجه آمریکا و هم اکسلریت انرجی هدف از این قرارداد را تنوع بخشی به منابع انرژی عراق و کاهش وابستگی این کشور به ایران معرفی کرده اند. 

انستیتو واشینگتن نیز چندی پیش به مقامات آمریکایی توصیه کرده بود که برای استقلال انرژی عراق از منابع ایرانی باید صادرات گاز آمریکا به عراق را تا پیش از تابستان آینده سرعت ببخشد. از این رو به نظر می‌رسد آمریکا با پشتیبانی تمام قد از اکسلریت انرجی به دنبال تسریع در این موضوع است. 

با اینکه توان تولید برق برای عراق در پروژه اولیه شرکت حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ مگاوات بیان شده و این با نیاز ۵۰ هزار مگاواتی عراق فاصله زیادی دارد، به گونه ای که نمی تواند عراق را در کوتاه مدت از واردات گاز ایرانی که ۴۰ درصد نیاز عراق را تأمین می کند بی نیاز کند اما نشان دهنده تصمیمات جدیدی در واشینگتن در حوزه های اقتصادی در موضوع عراق است. تصمیماتی که در حقیقت تلاش برای ایجاد فشار حداکثری علیه ایران و کاهش نفوذ تهران و وابستگی های عراق به ایران از سوی ترامپ معنا و ترجمه می شود. 

ورود اکسلریت انرجی می تواند پای دیگر شرکت های انرژی آمریکایی را به عراق باز کند. به خصوص آنکه بغداد در نظر دارد تا همزمان با سال ۲۰۳۰ به تحولی جدی در زمینه برون‌رفت از مشکل انرژی خود دست یابد. 

سیاست «نخست آمریکا» ی ترامپ به طور جدی بر اقتصاد و تجارت و انرژی تکیه دارد و این توافقنامه می‌تواند درهمین راستا باشد. هم حضور ایران در عراق را کم رنگ تر کند و به آمریکا مجال بیشتری در عراق بدهد، به ایران فشار اقتصادی وارد کند و سودهای کلان به جیب شرکت های آمریکایی وارد کند. 

به نظر می رسد تعیین یک فرستاده ویژه به عراق توسط ترامپ که اتفاقا زبان عراقی‌ها را می‌فهمد و مردی تجارت پیشه است در راستای همین سیاست و رویکرد ترامپ اتخاذ شده باشد. 

با این حال، چنین تحولاتی، در حقیقت آزمونی پیچیده و مهم برای بغداد برای سنجش توان آن در مدیریت مناسبات دو طرفه با آمریکا و ایران خواهد بود.