نگاه اشتباه سیاستمداران ایرانی به نفت

نویسنده: محمد حسین ادیب، اقتصاددان و استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: بدهی خارجی جهان از ۱۲۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۵ به ۷۶ هزار میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است: برای آگاهی از  آمار این مقاله در خصوص بدهی خارجی به سایت ذیل مراجعه شود :
https://www.indexmundi.com/g/g.aspx?v=93&c=xx&l=en

این حجم از افرایش بدهی خارجی، شگفت انگیز است، شگفت انگیز که نه، بهت آور است. اما چه کشورهایی بیشتر بدهکارند؟ چهار کشور چین، ژاپن، کره، آمریکا و اتحادیه اروپا بر روی هم ۵۰ هزار میلیارد دلار بدهی خارجی دارند، به عبارت دیگر از ۷۶ هزار میلیارد دلار بدهی جهانی ۶۵ درصد آن فقط به چهار کشور یاد شده و اتحادیه اروپا تعلق دارد. بدهی خارجی این چهار کشور و اتحادیه اروپا از ۱۲۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۵ به ۵۰ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است. افزایش ۳۷ هزار میلیارد دلاری بدهی خارجی این کشورها نشان می دهد بسیاری از خریدهای خارجی این کشورها از سال ۲۰۰۵ تا کنون با استقراض بوده و هنوز پول آن پرداخت نشده است.

پیام آشکار این مقاله این است که این چهار کشور و اتحادیه اروپا، از  سال ۲۰۰۵ تا کنون بسیار بیش از جیب خود خرج کرده اند.

رشد بدهی از سال ۲۰۰۵ تا کنون بسیار بیش از رشد اقتصادی این کشورها بوده است. این پنج کشور و اتحادیه اروپا، در رفاهی زندگی کرده اند که برای آن زحمت نکشیده اند. این پنج کشور و اتحادیه اروپا، از سال ۲۰۰۵ تا کنون با استقراض اداره شده اند، این کشورها قرض می کنند و زندگی می کنند. 

این چهار کشور و اتحادیه اروپا  ۶۵ درصد نفت جهان را در سال ۲۰۱۸ وارد کرده اند: برای آگاهی از آمارهای این مقاله در خصوص واردات نفت به سایت ذیل مراجعه کنید :
https://www.indexmundi.com/g/g.aspx?v=93&c=xx&l=en

این چهار کشور و اتحادیه اروپا همه نفتی را که از سال ۲۰۰۵ تا کنون خریداری کرده اند از محل استتقراض بوده است. این کشورها نفت را نسیه می خرند و پول آن را ۱۴ سال است که نداده اند، البته به نوعی داده اند، یعنی قرض گرفته اند و مدام قرض را تمدید کرده اند.

نتیجه گیری:
 
۶۵ درصد نفت جهان را اعتباری می خرند یعنی با وام. البته منظور این نیست که خرید نفت در دنیا نقدی نیست، بعضاً نقدی است اما نهایتاً رشد ۳۷ هزار میلیارد دلاری بدهی خارجی این کشورها گواه این است که این کشورها یک عمر است که دارند با استقراض اداره می شوند. 

خلاصه:

۶۵ درصد نفت دنیا را چهار کشور فوق و اتحادیه اروپا وارد می کنند. ۶۵ درصد بدهی خارجی دنیا را هم این چهار کشور و اتحادیه اروپا  دارند. اینکه هم ۶۵ درصد نفت دنیا را کشورهایی وارد می کنند که ۶۵ درصد بدهی خارجی دنیا را هم دارند اشتباه تایپی نیست. اما کشورهای صادر کننده نفت چگونه نفت خود را به این پنج کشور و منطقه می فروشند؟ آیا این کشورها نیز ۶۵ درصد نفت خود را نسیه می فروشند و تا کنون در عمل ۶۵ درصد پول نفت خود را دریافت نکرده اند؟ اگر نقد می فروشند باید یک واسطه ای بین این پنج کشور و اتحادیه اروپا باشد تا این واسطه نفت را به عنوان مثال نقد از ایران بخرد و نسیه به اینها بفروشد؟ آیا این گونه است؟ 

این واسطه باید عقل معاش هم نداشته باشد، بله چنین واسطه ای وجود دارد ولی نه با ویژگی که گفته شد. این واسطه بانکهای انگلیس و آمریکا هستند، آمریکا ۴۷۰۰ بانک دارد اما عمده کار دست ۵ بانک است، در انگلیس هم عمده کار دست ۴ بانک است، پس ۹ بانک عمده تامین مالی خریداران نفت را انجام می دهند. اما این ۹ بانک منابع لازم برای پرداخت وام به خریداران نفت را از کجا می آورند؟ از جیب خود نمی دهند، به غیر از ایران، ونزوئلا و نیجریه بقیه کشورهای صادر کننده نفت حدودا ۶۵ درصد درآمد ناشی از صادرات نفت را خرج نمی کنند بلکه در آمریکا و انگلیس پس انداز می کنند و این ۶۵ درصد هم نهایتا از این ۹ بانک سر در می آورد. این بانک ها هم این ۶۵ درصد را به این چهار کشور و اتحادیه اروپا وام می دهند. نه کشورهای صادر کننده نفت به این بانکها می گویند پول ما را بدهید و نه این پنج کشور و اتحادیه اروپا  بدهی را پس می دهند. روی کاغذ کشورهای صادرکننده نفت طلبکارند و روی کاغذ این پنج کشور و اتحادیه بدهکارند. 

بازی را احمدی نژاد به هم ریخت که گفت پول نفت را سر  سفره مردم می آوریم. در آذر ۸۷ اقتصاد جهانی سقوط کرد و ایران ۴۷  میلیارد دلار در حساب ذخیره ارزی پس انداز داشت، احمدی نژاد به هنگام سقوط اقتصاد جهانی، در سفر استانی در تبریز بود پس از بازگشت از تبریز، حساب ذخیره ارزی را محرمانه اعلام کرد و در سوم اردیبهشت ۱۳۹۱ حساب ذخیره ارزی اعلام شد که دیگر محرمانه نیست اما فقط ۱۷ میلیون دلار در آن بود. احمدی نژاد همه پول نفت را مصرف کرد. قاعده فروش نفت این است که ۶۵ درصد پول نفت را پس اندار می کنند و پس انداز فروشندگان نفت را به خریداران نفت وام می دهند، هر دو هم کاغذی است، هم ۶۵ درصد فروش نفت کاغذی است و هم خرید نفت.

نروژ همه پول نفت را پس انداز می کند و از محل سود اش زندگی می کند. بقیه کشورهای نفتی  نیز میزان «هزینه کرد» درآمد نفتی بیش از ۳۵ درصد نیست. اگر وارد بازی نفت می شویم باید نحوه بازی و بازیگران اصلی را در آن حوزه مد نظر داشته باشیم. احمدی نژاد بازی نفت را نمی فهمید.

چهار کشور و اتحادیه اروپا، هر گز نمی توانند بدهی خود را پرداخت کنند. اساسا قرار نیست این بدهی ها پرداخت شود. اگر کشوری بخواهد همه پول نفت را خرج کند در حالی که اساسا ۶۵ درصد از پول نفت هرگز وصول نمی شود بازی نفت را نمی فهمد.