تابستان، موعد تلافی ایران از امریکا

نویسنده: جان والکات 

دیپلماسی ایرانی: تصمیم اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا برای پایان دادن به معافیت شش ماهه پنج کشور خریدار نفت ایران که آخرین مرحله از کمپین فشار حداکثری بر ایران تلقی می‌شود، چنانکه انتظار می‌رفت با واکنش شدید تهران مواجه شده است. اما برخی مقامات وزارت دفاع، امور خارجه و نهادهای امنیتی آمریکا هشدار داده‌اند که این تصمیم با بر جا گذاشتن آثار نامطلوب در کشورهایی مانند چین، ترکیه و عراق می‌تواند پیامدهایی ناخواسته به دنبال داشته باشد. دولت آمریکا پس از اعطای معافیت برای خرید نفت از ایران، سه کشور یونان، ایتالیا و تایوان واردات نفت از ایران را متوقف کردند اما چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه به واردات نفت از ایران ادامه دادند. فشار اقتصادی، صادرات نفت ایران را از 2.5 میلیون بشکه در روز به کمتر از یک میلیون بشکه کاهش داده است. این امر همچنین در کنار کاهش سرمایه گذاری خارجی، افول ارزش پول ایران، زمینه افزایش تورم را فراهم کرده است.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا در کنفرانس مطبوعاتی در مورد خاتمه بخشی به تمدید معافیت ها گفت: «ما به شکل چشم‌گیری سرعت کمپین فشار خود را به شکلی حساب شده بالا می‌بریم تا ضمن حفظ تعادل بازار جهانی نفت، به اهداف امنیت ملی خود برسیم. »

وی هدف دولت از این اقدام را مجبور کردن ایران برای بازگشت به میز مذاکره و رسیدن به توافق نامه بین المللی برای ممانعت ایران از تعقیب تسلیحات اتمی، متوقف سازی آزمایش های موشک بالستیک و خاتمه بخشی به حمایت و پشتیبانی از گروه های تروریستی مانند حزب الله لبنان، حماس فلسطین، شبه نظامیان حوثی یمن و حکومت های سوریه و ونزوئلا اعلام کرده است. 

در واکنش به این اقدام، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از این تصمیم استقبال کرد. همچنین خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی گفت که ریاض با سایر تولید‌کنندگان نفت برای جایگزین کردن نفت صادراتی ایران همکاری می‌کند.

برخی از مقامات و کارشناسان آمریکایی استدلال می کنند که آمریکا با حمله شدید به اقتصاد ایران نمی تواند توقف حمایت و پشتیبانی ایران از سازمان های به زعم خود تروریستی را باعث شود. علاوه بر این حاکمان روحانی این کشور از هر گونه مذاکره جدید برای دستیابی به توافقی که منجر به توقف تلاش برای توسعه سلاح هسته ای یا تضعیف سپاه پاسداران و نیروی قدس شود خودداری می کنند. 

آرون دیوید میلر، کارشناس و معاون مرکز بین‌المللی اندیشمندان وودرو در واشنگتن در این باره اظهار کرد: «وقتی شما نمی‌دانید به کجا می‌روید، هر جاده‌ای شما را به آنجا می‌برد. استراتژی دولت ترامپ در قبال ایران چیست؟ حتی اگر هدف تغییر نظام یا محدود کردن ایران در منطقه باشد، اقدام اخیر واشنگتن هیچ‌یک از آنها را محقق نخواهد کرد. این اقدام تنها موجب تحریک ایران برای دادن بهانه برای اقدام نظامی می‌شود اما چنین وضعیتی چگونه می‌خواهد توازن منافع آمریکا را تغییر دهد؟»

سوزان مالونی، یکی از متخصصان موسسه بروکینگز در واشنگتن در مورد پیامدهای چنین تصمیمی به تایم گفت: «این اقدام عراق را همچنان بی ثبات نگه می دارد و زمینه تقویت نیروهای باقی مانده داعش و تشدید شکاف های قومی و فرقه ای را فراهم می کند. علاوه بر این، عراق در بخش واردات گاز و برق که برای اقتصاد آن حیاتی است آسیب پذیر خواهد شد. حتی بدتر از این، در ماه نوامبر دولت ترامپ سیگنال هایی فرستاد که معافیت برای خرید نفت از ایران به صورت تدریج پایان خواهد یافت در حالی که در 2 مه به صورت ناگهانی معافیت ها تمدید نشدند.» همچنین وی در مورد واکنش ایران تصریح کرد که در ماه های تابستان که تقاضا برای خرید نفت به اوج خود می رسد، دولت ایران می تواند به اختلال در بازار جهانی نفت مبادرت ورزد.

دو مقام اطلاعاتی که نخواستند نامشان فاش شود در روز دوشنبه در مصاحبه ای هر گونه تهدید ایران در مورد بستن تنگه هرمز را رد و بر این تاکید کردند که تهران در قالب اختلال در صادرات نفت عراق یا انجام حملات سایبری علیه تاسیسات تولیدی نفت عربستان، امارات و قطر و حتی شرکت های نفتی آمریکا و اروپا می تواند زمینه افزایش قیمت نفت را فراهم کند.

مقامات رسمی اعلام کردند که حملات ویروس شامون علیه راس گاز قطر و شرکت نفت آرامکو عربستان در سال 2012 – حمله ای که از سوی لئون پانتا، وزیر دفاع آمریکا «احتمالا مخرب ترین حمله به بخش خصوصی تا به امروز دانسته شد» را منتسب به ایران دانستند. 

منبع: تایم/ ترجمه: علیرضا علیپور