انتظارمان از عراق بیش از اندازه نباشد

دیپلماسی ایرانی: عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق به زودی سفری دو روزه به تهران خواهد داشت. سفری که به فاصله کمتر از یک ماه از سفر حسن روحانی، رئیس جمهوری و دو ماه از سفر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به عراق انجام می شود که همین فاصله زمانی کم از روابط بسیار نزدیک و گرم تهران و بغداد حکایت دارد. 

سفر عبدالمهدی در حالی انجام می شود که ایالات متحده همه تلاش خود را به کار گرفته تا فشارهای اقتصادی بر ایران را به حداکثر برساند. چیزی که خود امریکایی ها از آن از فشار حداکثری یاد می کنند. در همین راستاست که شاهد گسترش بیش از پیش روابط کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی با عراق هستیم. منابع مختلف می گویند که از اوایل سال 2018 دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده فشارهایی را به ریاض وارد کرد تا روابطش را با عراق گسترش دهد و ضمن تامین نیازهای آن و اعطای کمک های اقتصادی به عراق، بغداد را بر آن دارد تا از غلطیدن در دامن ایران باز بماند. عملا هم شاهدیم که عربستانی ها تلاش های اقتصادی و سیاسی بسیاری را برای نزدیک شدن به بغداد آغاز کرده اند. تازه ترین مورد آن سفر هیئت عالی اقتصادی عربستانی به عراق، چند روز قبل از سفر عادل عبدالمهدی به تهران است. در جریان این سفر که با استقبال و مهموان نوازی گرم عراقی ها همراه شد، عربستان کنسولگری خود را برای صدور روادید به اتباع عراقی در بغداد دایر کرد. همچنین عربستانی ها قراردادهای اقتصادی مهمی از جمله احداث شهرک ورزشی در هر نقطه ای که دولت عراق بخواهد، به عنوان هدیه ای از سوی پادشاه عربستان به عراق و همچنین تامین برق مورد نیاز عراق امضا کردند. عراق بزرگترین واردکننده برق از ایران است و عقد این قرارداد با این هدف انجام شده است که واردات برق عراق از ایران به حداقل برسد. چیزی که امریکایی ها به دنبال آن هستند. 

از سوی دیگر این روزها خبرهایی از تمدید معافیت 5 کشور از تحریم های ایران منتشر شده است که شامل هند، چین، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه می شود. در این جمع خبری از عراق نیست. در حالی که محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق یک هفته پیش در راس یک هیئت عالی رتبه پارلمانی به واشنگتن سفر کرده بود و در نشست های متعددش با مقامات مختلف امریکایی و نمایندگان کنگره و سنا تاکید کرده بود که قطع همکاری ها با ایران امکان پذیر نیست و در مورد واردات برق از ایران، عراق دست کم سه سال زمان نیاز دارد تا بتواند خود را از برق ایران بی نیاز کند. اما برایان هوک، مسئول کارگروه ایران در وزارت امور خارجه امریکا گفت که دولت این کشور قصد تمدید معافیت‌ها از تحریم‌های ایران را ندارد. و حالا روز جمعه، یعنی یک روز قبل از سفر عبدالمهدی به ایران، منابع خبری گزارش دادند که عراق با عربستان سعودی یادداشت تفاهم اولیه‌ای برای اتصال شبکه‌های برق دو کشور امضا کرد تا شرکت‌های سعودی فعال در حوزه برق به همکاری با طرف عراقی در راستای تأمین نیاز‌های این کشور تشویق شوند.

این در حالی است که ایران انتظار دارد حجم مبادلات تجاری اش با عراق که در حال حاضر در حدود 12 میلیارد دلار است را بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن به 20 میلیارد دلار در سال برساند. 

عبدالمهدی در راس هیئتی اقتصادی به ایران سفر خواهد کرد و در سفر دو روزه خود در تهران، در نشست اقتصادی مشترک ایران و عراق که در آن تجار دو طرف شرکت دارند نیز حضور خواهد داشت، انتظار هم می رود تفاهم نامه ای تازه ای میان دو طرف امضا شود تا حجم مبادلات دو کشور را بیش از گذشته کند. طرف عراقی تمایل کامل دارد تا مناسباتش را در تمامی سطوح با طرف ایرانی گسترش دهد. سفر موفق روحانی به عراق که به صفر رسیدن هزینه روادید میان دو کشور و صدور تفاهم نامه ای در رابطه با توافق 1975 الجزایر مهمترین دستاوردهای آن بود، ثابت می کند که طرف عراقی به طور جدی به دنبال گسترش روابط با تهران است. اما نمی توان واقعیت ها را نادیده گرفت. فشار امریکایی ها همان طور که روی تمامی کشورهای طرف تجارت با ایران بالاست، روی طرف عراقی نیز بالاست. عراقی ها اگرچه اراده کافی برای رد تقاضاهای امریکا برای همراهی با تحریم های ایران را دارند و به صراحت در مناسبت های مختلف و از زبان مقاماتشان گفته اند که نمی خواهند با تحریم های یکجانبه امریکا علیه ایران همراه شوند و حتی رهبران فراکسیون های بزرگ مجلس عراق، یعنی سید عمار حکیم، رهبر ائتلاف اصلاح و سازندگی و هادی عامر، رهبر فراکسیون الاعمار، بارها تحریم های امریکا علیه ایران را خطرناک و تهدیدی برای منطقه توصیف کرده اند، اما واقعیت این است که به دنبال دردسر و تنش جدید برای خود نیز نمی گردند. آنها تا جایی می توانند با ایران همراهی کنند که آسیب عملی متوجه خودشان نشود. مثلا در تعاملات مالی عراقی ها مجبورند با طرف ایرانی با ارزی غیر دلار کار کنند. این فشار زمانی بیشتر ملموس می شود که می بینیم حساب های ارزی فروش نفت عراق در بانک های امریکایی است و امریکایی ها روی این حساب ها نظارت کامل دارند. لازم به یادآوری است که دست کم 90 درصد بودجه عراق وابسته به نفت است.

از سوی دیگر، دولت عراق به واسطه گذراندن دست کم 15 سال تنش های سیاسی و تهدید تروریسم که بخش های مهمی از عراق را به ویرانه تبدیل کرد، واقعا مصمم است که دیگر جایی برای تسویه حساب های خارجی نباشد. برای همین مقامات عراقی به صراحت اعلام کرده اند که می خواهند روابطی متوازن با همه کشورها به ویژه کشورهای همسایه داشته باشند و دیگر دنبال تنش با هیچ کشوری نیستند. شاید به همین دلیل باشد که قبل از آمدن عبدالمهدی به تهران، هیئتی از عربستان به بغداد رفت، همان طور که بعد از سفر روحانی به بغداد، هیئتی از عربستان به عراق رفت و خود عبدالمهدی نیز بعد از سفر به تهران راهی ریاض خواهد شد./اعتماد