نقش کم رنگ ایران در اقتصاد جهانی

چرا آسان تحریم می شویم؟!

۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۳:۰۰ کد : ۱۹۸۱۹۷۳ اقتصاد و انرژی انتخاب سردبیر
نویسنده خبر: سید علی موسوی خلخالی
اصولا چرا این قدر راحت تحریم می شویم در حالی که ما چیزی جز مطالبه به حق خود را از جامعه جهانی نمی خواهیم؟ چرا در اقتصاد جهانی نقش ما این قدر کوچک است که رقبا و دشمنان ما به راحتی می توانند ما را کنار بگذارند؟ اگر یک اقتصاد برونگرای قوی و متوازن با اقتصاد داخلی داشتیم که در معادلات اقتصاد جهانی تاثیرگذار بود، آیا دشمنان و رقبای ما می توانستند، این چنین علیه ما وارد عمل شوند و در تمامی حوزه ها تلاش کنند ما را از گردونه رقابت حذف کنند و این چنین به اقتصاد ما ضربه بزنند؟
چرا آسان تحریم می شویم؟!

دیپلماسی ایرانی: تحریم ها به ما خیلی چیزها آموخت و خیلی از مسائل را برای ما روشن کرد. از جمله به ما نشان داد تا چه اندازه اقتصاد ما ضربه پذیر است. این مساله در تحریم های دور اول قبل از امضای برجام برای ما آشکار شد. در آن موقع با وجود همه کاستی ها و چالش ها، اقداماتی برای تقویت اقتصاد در وضعیت تحریم اعمال شد که تا حد کوچکی اثراتی داشتند. اما سوال این است چرا از زمانی که برجام امضا شد تا زمانی که امریکا به طور یکجانبه از برجام خارج شد، اقدامی برای تقویت اقتصاد کشور تا آن جا که در برابر تحریم ها مقاومت حداقلی داشته باشد، صورت نگرفت؟ چرا ما تلاش نکردیم در این فاصله حدود دو سال و نیم آن قدر اقتصاد خود را تقویت کنیم تا اولا خروج امریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم ها این قدر تبعات برای اقتصاد ما به دنبال نداشته باشد، ثانیا، خروج امریکا و بی تفاوتی دیگر امضاکنندگان نسبت به کما رفتن برجام این قدر سهل و آسان نباشد؟ اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری در دور اول تحریم ها یعنی قبل از امضا شدن برجام بر آن تاکید داشتند، دقیقا با همین رویکرد بود، چرا بعد از امضا شدن برجام به این موضوع توجه نشد تا بعد از خروج امریکا از برجام چنین ضربات سخت اقتصادی را متحمل شویم؟

اصولا چرا این قدر راحت تحریم می شویم در حالی که ما چیزی جز مطالبه به حق خود را از جامعه جهانی نمی خواهیم؟ چرا در اقتصاد جهانی نقش ما این قدر کوچک است که رقبا و دشمنان ما به راحتی می توانند ما را کنار بگذارند؟ اگر یک اقتصاد برونگرای قوی و متوازن با اقتصاد داخلی داشتیم که در معادلات اقتصاد جهانی تاثیرگذار بود، آیا دشمنان و رقبای ما می توانستند، این چنین علیه ما وارد عمل شوند و در تمامی حوزه ها تلاش کنند ما را از گردونه رقابت حذف کنند و این چنین به اقتصاد ما ضربه بزنند؟

شکی نیست که ما در دادوستد بین المللی و تجارت خارجی ضعیف عمل کرده ایم. اقتصاد ما تا اندازه بسیاری مبتنی بر صادرات نفتی است. صادرات نفت ایران در دوره قبل از تحریم (یعنی قبل از تابستان امسال) چیزی در حدود 2میلیون و 680 هزار بشکه بود که بعد از بازگشت تحریم های امریکا، در حال حاضر به زیر یک میلیون بشکه رسیده است. اگر در همین صنعت نفت می توانستیم حجم صادرات خود را به بیش از این رقم برسانیم و نقشی تاثیرگذارتر از وضعیت قبل از تحریم ایفا می کردیم، بی شک تحریم نفتی ما به مراتب سخت تر می شد. ما این واقعیت جدید را درک نکردیم که ایالات متحده امریکا از سال 2008 روی صنعت نفت خود چنان سرمایه گذاری کرد تا در سال 2018 به صادرکننده بزرگ نفت تبدیل شود. در حال حاضر ایالات متحده امریکا بزرگترین تولید کننده نفت در کنار روسیه و عربستان سعودی است. بخش عمده ای از بازار نفت ایران بعد از تحریم توسط شرکت های نفتی امریکایی تصاحب شدند. یا ما ورود عراق به جمع تولیدکنندگان اصلی نفت اپک را دست کم گرفتیم و زمانی دریافتیم عراق، رقیب جدی است که روشن شد تولید نفت این کشور تا سال 2019 به حدود 5 میلیون بشکه در روز می رسد. در اوپک جایگاه ما به قدری ضعیف شده بود که روسیه، به عنوان شریک سیاسی ما در عرصه بین المللی، به جای لابی با ما در تعیین سقف تولید اول با عربستان سعودی به توافق رسید سپس به سراغ ما آمد. 

ما حتی در تعاملات اقتصادی منطقه ای خود نیز ضعیف عمل کرده ایم. در دایره اقتصادی اروپا، ایران جایگاه بسیار کوچکی دارد در حالی که تعاملات اقتصادی آلمان با کشور کوچکی مثل لیتوانی با 2.8 میلیون نفر جمعیت و 65هزار و 300 کیلومتر مربع مساحت حدود 5 میلیارد و 600 میلیون دلار و تعاملات اقتصادی روسیه با این کشور حدود 6.52 میلیارد دلار است. در حالی که کل مراودات اقتصادی ایران به کل اتحادیه اروپا تا قبل از خروج امریکا از برجام حدود 20 میلیارد دلار بود که بخش عمده ای از این رقم صادرات نفتی ما به کشورهای عضو این اتحادیه بود. با بازگشت تحریم ها، به گفته وزیر نفت، حتی کشوری مثل یونان که از تحریم های امریکا معاف شد، حاضر نشد از این معافیت استفاده کند و از ایران دوباره نفت وارد کند. در حال حاضر معاملات اقتصادی ما با اروپا در حد صفر است. 

روابط اقتصادی ما با کشورهای همسایه شمالی و حوزه قفقاز و آسیای میانه که ظرفیت های بالقوه اقتصادی برای ایران دارند به مراتب کوچک تر است. در کشورهایی مثل تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان و قزاقستان که مشترکات فرهنگی فراوانی نسبت به ما دارند، و می توانستیم حوزه اقتصادی مهمی را در آن جا رقم بزنیم، نقش ما در اقتصاد آنها به 10 درصد هم نمی رسد. در حالی که ترکیه، همسایه غربی ما در حدود 15 میلیارد دلار در سال فقط صادرات پوشاک به آسیای میانه و قفقاز دارد. 

هم زمان با سقوط ارزش پول ما در تابستان گذشته، لیر، واحد پول ترکیه نیز سقوط کرد. دلیل هر دو اتفاق هم یک چیز بود، دلار که ایالات متحده امریکا از آن استفاده ابزاری می کرد. اما برای ترکیه، کارشناسان اروپایی هشدار دادند که سقوط اقتصادی این کشور می تواند کل اقتصاد اروپا را وارد بحرانی به مراتب بدتر از سال 2008 کند و برای همین باید اروپا همه تلاش خود را به کار گیرد و اجازه ندهد اقتصاد ترکیه دچار بحران شود، برای همین اروپایی ها دست به کار شدند و برای ترکیه در واشنگتن لابی گری های سنگینی کردند در حالی که کل تلاش اروپا برای جبران خسارت اقتصادی خروج امریکا از برجام بعد از ماه ها تاخیر به ایجاد غیرالزام آور اینستکس منجر شد که هنوز معلوم نیست اروپایی ها تا کجا می توانند برای آن هزینه کنند.

در دنیای امروز اقتصاد جایگاه بالایی در تعریف تعاملات کشورها با یکدیگر دارد. هر چقدر اقتصاد یک کشور قدرتمند باشد و نقش آن در مناسبات جهانی تاثیرگذارتر باشد، متحدان و طرف های اقتصادی آن ایستادگی بیشتری برای حفظ آن می کنند، هر چقدر این مناسبات ضعیفتر باشند کشورها کمتر حاضرند برای حفظ مناسباتشان هزینه کنند. 

روزنامه نگار، مترجم و سردبیر دیپلماسی ایرانی.

اطلاعات بیشتر

کلید واژه ها: تحریم اقتصاد ایران


( ۲۴ )

نظر شما :

خسرو ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۴:۰۰
اقتصاد بشدت دولتی وتک محصولی و بسته بهتر ازاین نمی تواند باشد باید درک کنیم که تمام دنیا با اقتصاد آزاد موفق شده است باید از قدرتمند شدن بخش خصوصی نترسیم و سرمایه را شیطانی محسوب نکنیم
امیر ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۵:۳۹
سئوالات خوبی را پرسیدید. جواب این سوال ها در این نیست که چرا اقتصاد جهانی را به خود وابسته نکردیم. اقتصادی نداشتیم که دنیا را به آن اقتصاد وابسته کنیم. اقتصاد جهانی در دست ناکسانی است که با آنها دشمن هستید و برای موجودیت شان تهدیدی جدی شده اید. حتی اگر تولید نفت ایران سه برابر این مقدار هم بود تفاوتی نمی کرد و باز هم تحریم می شدید. برای رفع دشمنی هم بسیار دیر شده است. هر قدر بیشتر پا پس بکشید بیشتر جلو خواهند آمد. می دانند که اگر بیشتر فشار بیاورند کسانی هستند که باز هم نامه دو صفحه ای بی امضای تسلیم شدن را خواهند فرستاد. با برجام قرار نبود در بازار جهانی ادغام شوید بلکه قرار بود که مهم ترین داشته دفاعی مملکت را به دست خودتان تقدیم کنید تا جنگ را به دروازه های ایران نزدیکتر کنند. برای مذاکرات هم ابوموسی اشعری ها را به میدان فرستادید. دیگر به دنبال حکومت ایران هم نیستند؛ همانند کفتار ها برای خود ایران کمین کرده اند. البته برای غرب پرستان ایرانی که هنوز هم مسحور دروغ ها و یا دلار ها هستند کماکان علف خود فریبی خوشمزه است و انشا ا... گربه است! هر وقت که این حقایق را فارغ از جناح بندی ها قبول کردید آنوقت به راه چاره خواهد رسید: وأعدوا لهم ما استطعتم من قوه.
homan ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۷:۵۲
اصولا چرا این قدر راحت تحریم می شویم در حالی که ما چیزی جز مطالبه به حق خود را از جامعه جهانی نمی خواهیم؟ سوال خیلی خوبی است باید بدون تعصب بررسی کرد و پرسید ایا این مطالبه های به حق واقعا در راستای منافع ملی بوده؟ به عنوان مثال آیا پروژه ی هسته با اون همه هزینه تبدیل نشده به یک تهدید امنیت ملی و بهانه سازی برای کشور های چه مثلا دوست چه رقیب؟ باید گفت در این چهار دهه منافع ملی به درستی شناخته و درک نشده کارها و پروژه هایی که انجام شده و حکومت سعی دارد انها را در راستای منافع ملی نشان دهه شده ضد ملی و سردگمی عجیبی در کشور و جامعه بین المللی به وجود اورده. نگارنده از کشور ترکیه مثال زده باید گفت ترک ها از 30 سال پیش شروع کردند به ترکیب شدن در شبکه جهانی امروز وقتی در خیابان های استانبول و دیگر شهر های ترکیه قدم میزنید احساس یک جامعه چند ملیتی و متصل و دنیا به شما القا میشه مثل خیابان های لندن نیویورک پاریس و حال شهرهای کشور ما چه احساسی به ادم القا میکند؟ در نهایت تا زمانی که منافع ملی به کنار گذاشته شده و همه چیز از دید ایدولوژیکی و جناحی گروهی به پیش برده میشود و وزیر امور خارجه هم به راحتی میگوید ما خودمان انتخاب کردیم که اینگونه زندگی کنیم! بدون اینکه به نظر مردم و خواست انها احترام گذاشته بشود هیچ اتفاق مثبتی در کشور نخواهد افتاد جز مسکن موقتی مثل برجام و دور باطلی از فساد ناکارامدی عقب ماندگی که در کشور شاهد هستیم پس تا بیشتر از دیر نشده به ارای عمومی و خواست مردم احترام بگذارید و مسیر و سبک اداره کشور متحول کنید
راد ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۹:۳۵
بنظرم حتی اگه اقتصاد قوی مد نظر نویسنده محترم رو هم داشتیم،غرب همچنان توانایی تحریم و تهدید رو داشت حتی اگه هزینه ی بیشتر از الان رو براش بهمراه داشته باشه!چون اقتصاد یکی از فاکتورهای مهم در تعیین سیاست های کلان در آمریکاست و نه همش.مثلا ساختار قدرت در ایالات متحده،توانایی و نقشش در اقتصاد جهانی و سیاست های پولی حاکم بر اون این امکان رو بهش میده روسیه رو تحریم کنه و بدون نگرانی اقتصادی،ناتو رو تا پشت مرزهای روسیه گسترش بده،ترکیه رو تهدید کنه و با چین وارد جنگ تجاری بشه یا بی توجه به عواقب از معاهده اقلیمی،نفتا و برجام...خارج بشه.بنظرم نویسنده محترم اطلاع دقیقی از ساختار اقتصاد جهانی ندارند و صرفا برای کم کردن روی آمریکا خواهان اقتصاد قوی هستند! نه بخاطر منافع ملی و آینده کشور چون فقط با تحریم های آمریکا بود که تازه بفکر اقتصاد داخلی افتادید.حضور در بازارهای جهانی لازمه ش وصل بودن به مهمترین مجاری تجارت جهانی و استفاده از تجارب کشورها و شرکت ها در حوزه های متنوع مدیریتی،تکنولوژی،... و برنامه ریزی بلند مدت منطبق بر واقعیت های بازار و نه توهمه.حتی حضور در بازارهای کشور همسایه هم ابتدا نیاز به روابط حسنه و احساس امنیت دوطرفه داره.شما نمیتونید سیاست خارجی و نوع نگاه رهبران سیاسی کشور رو از اقتصاد و تجارت منفک بدونید و انتقاد کنید که چرا تجار ما در فلان کشور یا منطقه حضور ندارند. اصولا دوران اقتصادهای منزوی محدود به مرزهای داخل به پایان رسیده و ابرشرکت ها مفهوم تجارت و اقتصاد ملی رو عوض کردند.بهترین راه برای اینکه براحتی تحریم نشیم تغییر نگاه سیاست مداران کشور و اولویت قرار دادن منافع ملی بجای نگاه ایدولوژی زده و کاهش تنش با غرب با حفظ استقلال و امنیت ملی با نگاه ملی و نه ایدولوژیک.و باور بفرمایید تجار و سرمایداران خیلی بهتر از شما راه حضور در بازارهای جهانی را بلدند
سلام ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ | ۲۳:۱۱
شاید جواب این سوال در حرف کیسنجر باشه که گفته ایران باید تصمیم بگیرد که ایا یک نهضت ازادی بخش هست یا یک کشور.
بهروز ۱۲ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۶:۲۴
واقعا این جمله کسینجر را باید با طلا نوشت، ما یک نهضت آزادی بخش هستیم یا یک کشور؟ و اینکه امثال آقای ظریف میفرمایند ما اینگونه انتخاب کردیم که از مقاومت حمایت کنیم و پای همه چیز هم ایستاده ایم، باید به مانند علی کریمی پرسید؟ آقای ظریف ! کدام " ما"؟؟؟ همه ی شما عزیزان میدانید که مشکل اساسی کجاست. آقای خلخالی میفرمایند ما باید سعی کنیم تعاملات اقتصادی منطقه ای و بین المللی خود را توسعه دهیم تا فشارها کاهش یابند، اما تا زمانیکه مبنای کار شما یک ایدئولوژی است و شما بسیار کوچکتر و ضعیفتر از اهداف ایدئولوژی خود هستید، هرگونه تلاش شما با شکست مواجه خواهد شد حتی اگر زیر نظر نابغه ترین اقتصاددانان جهان این کار را انجام دهید. چون هدف حکومت داری و معاش مملکت نیست، هدف، یک موضوع آخرالزمانی است که شما وظیفه و تکلیف اصلی و تامه ی خود را اینها میدانید.
ابراهیم قدیمی ۱۲ اسفند ۱۳۹۷ | ۲۲:۲۹
برنامه های تغییر جهت های سیاسی دولتی با بر نامه ریزی دولت از قبل با توجه به توانهای طرف مقابل از طرف دولت نیست. نتیجه فشارهای خارجی برنامه ریزی نشده است. دوم برنامه های دولتی بی مطالعه ویا کم مطالعه مانند برنامه های هستهای که مورد تحریم شورای امنیت قرار گرفت مسئول پاسخگو ندارد.
ابراهیم قدیمی ۱۳ اسفند ۱۳۹۷ | ۰۰:۰۶
زمانیکه اعراب تحریم نفتی غرب کردند غرب میگفت اقتصاد وسایر مسائل ازهم جدااست. امروزه غرب بصورت گسترده از تحریم های اقتصادی که مانند سلاح کشتار جمعی است سوئ استفاده میکند. تحریم به بزرگی وکوچکی اقتصاد بستگی زیادی ندارد. به حجم وابستگی بیشتر وابستگی مییابد.