رویکرد رئیس جمهوری آمریکا در مقابله با ایران هزینه گزافی دارد

نویسنده: ایشان تارور

دیپلماسی ایرانی: مقامات ایرانی به دیوان دادگستری بین المللی در لاهه از ایالات متحده شکایت کرده بودند مبنی بر اینکه اقدام ترامپ در خروج از توافق هسته ای با ایران و اعمال تحریم ها علیه این کشور و دیگر موارد، نقض عهدنامه مودت دو کشور در سال 1955 بوده است. دیوان آن رایی را که ایران به دنبالش بود، یعنی لغو همه تحریم های اعمالی از سوی آمریکا صادر نکرد اما حکم طوری است که همچنان ایران پیروز میدان به شمار می آید.

اما دیوان دادگستری بین المللی توانایی اجرای حکم را ندارد و دولت ترامپ هم قصد ندارد اجازه دهد قضات خارجی برایش محدودیت ایجاد کنند. مایک پومپئو بلافاصله پس از حکم دیوان لاهه اعلام کرد که ایالات متحده از پیمان مودت خارج می شود. او گفت: «به هر حال، ایران مدت زمانی طولانی است که آن را نقض می کند.» پس از آن هم جان بولتون، مشاور امنیت ملی در کنفرانس خبری کاخ سفید گفت که دولت ترامپ همه توافقنامه هایی را که می توانند در آینده پای ایالات متحده را به دادگاه باز کنند، مورد بازنگری قرار خواهد داد. به گفته بولتون، واشنگتن اصلاحیه کنوانسیون وین درباره روابط دیپلماتیک را که یک «پروتکل اختیاری» است و امکان شکایت از آمریکا را برای فلسطینی ها به دیوان لاهه در رابطه با انتقال سفارت از تل آویو به بیت المقدس فراهم می آورد، ترک می کند. بولتون گفت: «ایالات متحده بیکار نمی نشیند تا ادعاهای سیاسی بی اساس علیه ما مطرح شوند.» وقتی از بولتون درباره واکنش تهران پرسیده شد، گفت: «ایران یک نظام سرکش است... از این رو آنچه آنها می گویند را چندان جدی نمی گیرم.»

اما دولت واشنگتن همچنان ایران و واکنش هایش را جدی می گیرد. ترامپ، بولتون و پومپئو هر سه در جریان نشست های مجمع عمومی سازمان ملل به ایران تاختند و کشورهای دیگر را به دلیل خودداری از سرخم کردن در برابر منافع آمریکا مورد سرزنش قرار دادند. این رویکرد آنها واکنشی سرد را در پی داشت. در نشست شورای امنیت به ریاست ترامپ، همه دیگر اعضای قدرتمندترین نهاد سازمان ملل از واشنگتن به دلیل خروج از توافق هسته ای انتقاد کردند.

دیوان دادگستری بین المللی به این مساله حکم داد که ایالات متحده با اعمال مجدد تحریم ها علیه مردم ایران و خروج از برجام تعهدات خود را نقض کرده است که این شکستی دیگر برای دولت معتاد به تحریم آمریکا بود.

رهبری سیاسی ایران اکنون از لحظه همبستگی بین المللی لذت می برد. پس از صدور حکم دیوان دادگستری بین المللی، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، ایالات متحده را «نظامی سرکش» توصیف کرد که به دنبال دستورکاری «بدخواهانه» است. در همین حال، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، از پیشنهاد اروپا برای ایجاد یک سیستم مبادلاتی که تجارت شرکت ها با ایران بدون استفاده از پول و دور زدن تحریم های آمریکا را ممکن می سازد، استقبال کرد و گفت: «اروپا قدم بزرگی برداشته است.»

ایران امیدوار است که حکم دیوان دادگستری بین المللی حتی با اینکه نمادین است، چشم انداز تجاری این کشور را تقویت کند. آنا هولیگان، خبرنگار بی بی سی در لاهه، نوشت: «این تصمیم می تواند برای شرکت های اروپایی که در پی نگرانی از تدابیر تنبیهی دولت ترامپ تجارت با ایران را متوقف کرده اند، و به ویژه آنهایی که اقلام بشردوستانه مطرح شده در رای دیوان را تجارت می کردند، ترغیب کننده باشد.»

با این حال، اندکی دورتر از اتاق های نهادهای وابسته به سازمان ملل، چشم انداز موجود برای ایران چندان روشن نیست. ریال ایران از ماه مه تاکنون حدود 70 درصد از ارزش خود را از دست داده است. در تحلیل های انجام شده توسط گروهی از کارشناسان اقتصادی آمده است که اقتصاد ایران در سال 2019 احتمالا حدود 4 درصد کوچک خواهد شد و این سقوط عمدتا از اعمال مجدد تحریم های نفتی ناشی می شود که از ماه نوامبر به اجرا در می آیند. پاتریک کلاوسون، مدیر تحقیقاتی موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، در جلسه برگزار شده با موضوع ایران در مرکز نشنال اینترست در واشنگتن، گفت: «فشارها تاثیرگذار خواهند بود و [دولت ترامپ] را در موقعیتی قرار می دهند که بتوانند برای اتفاقاتی که به هر حال رخ می دادند، ادعای پیروزی کند.»

اما برخی از متحدان کلیدی ایالات متحده نگران مخاطرات مسیری هستند که ترامپ در پیش گرفته است. احمد محجوب، سخنگوی ارشد امور خارجی عراق روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگاران در واشنگتن هشدار داد تحریم های اعمال شده علیه ایران به مردم عراق که در برابر آشفتگی اقتصادی کشور همسایه آسیب پذیر هستند، تاثیرات منفی شدیدی می گذارد. او در ادامه به شکست تحریم های اعمالی از سوی ایالات متحده بر رژیم صدام حسین در دهه 1990 اشاره کرد و گفت: «تحریم ها به مردم عادی آسیب می رسانند و نه به نظام های سیاسی. اعمال آنها بی فایده است و به ایرانی هایی آسیب می رساند که شاید حتی با ایالات متحده حس همدلی داشته باشند.»

منبع: واشنگتن پست / مترجم: طلا تسلیمی