ایران و امریکا؛ توقف در نقطه صفر

دیپلماسی ایرانی: هشتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هیچ تغییری در روابط ایران و امریکا نخواهد داشت. ممکن است به رغم همه اتهام زنی‌ها علیه یکدیگر، دو طرف احتیاط‌های لازم را برای پرهیز از گسترده‌تر شدن منازعه بکار گیرند. با این حال اگرقرار است اتفاقی در این رابطه رخ دهد را باید در فرایند تحولاتی جست‌وجو کرد که هنوز امکان آن در چشم انداز وجود ندارد. 

"حسن روحانی" و "دونالد ترامپ" از مدت‌ها پیش خود را برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد آماده کرده بودند، اما نه برای دیدار مستقیم و یا بروز یک اتفاق تاریخ ساز که به تغییر در سطح روابط تیره ایران و امریکا بینجامد. هدف هردو، بهره‌گیری از تریبون سازمان‌ملل برای ارائه استدلال‌هایی است که بنیان اختلافات دنباله‌دار و خصمانه ایران و امریکا را تبیین و توجیه ‌کند. سطح مطالبات از یکدیگر نیز همانی است که در گذشته بود. در واقع حضور دو رئیس‌جمهور برای آماده سازی جامعه جهانی برای اوضاعی خواهد بود که به‌ویژه پس از چهارم نوامبر(13 آبان 97) رخ می‌دهد. ترامپ می‌‌کوشد با استدلال‌های خود در باره خروج از برجام و چرایی بازگشت به نقطه صفر در روابط خصمانه با ایران، جامعه جهانی را هم‌سو با سیاست‌های خود کند. حسن روحانی نیز ضمن دفاع حقوقی و مستدل از برجام به عنوان توافقی مشروع و بین‌المللی، به شماتت و محکومیت اقدام دولت ترامپ در خروج از برجام و تلاش برای منزوی کردن دوباره ایران در جامعه بین‌المللی بپردازد. آنچه تفاوت میان این دو را برجسته می‌کند، قدرت استدلال و روش اقناعی آنان در همسو سازی افکار عمومی در این باره است. 

به‌این ترتیب مهمترین دستاورد رئیسان جمهور ایران و امریکا از هشتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل می‌تواند میزان هم‌سویی‌هایی باشد که هریک از طرف‌ها در جامعه بین‌المللی به نفع خود ایجاد خواهند کرد. این هدف، تغییری در صورت مساله نمی‌دهد. تهران و واشنگتن در مسیر تشدید اختلاف‌ها تا لبه پرتگاه یک رویارویی مستقیم می‌روند ولی نه به درون آن. همین مهم، ممکن است در آینده بستر بسیاری از رخدادهای غیر منتظره باشد. اما آنچه اکنون جریان دارد، تشدید منازعه و اجرای سیاست‌هایی است که دو طرف را بیش از پیش مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. حسن روحانی در دیدار با مدیران رسانه‌های ایالات متحده، شرط گفت‌وگوی دوباره با دولت ترامپ را بازگشت این کشور به برجام خوانده است؛ خواستی که به نظر نمی‌رسد ترامپ حاضر به قبول آن باشد. همچنین دولت ترامپ در سودای ایجاد پیمانی متفاوت از برجام با ایران است که در نظر تهران به معنی قبول معادله‌ای با حاصل جمع صفر است. سخنان دو رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل آن‌هم به فاصله چند ساعت از هم، نشان می‌دهد که هیچ ایده تازه‌ و مجاب کننده‌ای از سوی آنان برای قبول شروع دور تازه گفت‌وگو‌ها میان خود وجود ندارد و یا هنوز هیچ‌یک آماده قبول و یا انعطاف در برابر مواضع یکدیگر نیستند. مهمترین ایده در نشست مجمع عمومی همانی است که از یکسو حسن روحانی با ارائه رویکردی فعال به دیپلماسی عمومی داشته است. ترامپ نیز برای هم‌سو کردن اعضای سازمان ملل‌متحد و به‌ویژه شورای امنیت با سیاست‌هایش می‌کوشد. تغییر در صحنه رویارویی ایران و امریکا را باید در میزان مقاومت هریک از آنها در تحولاتی دانست که آینده رقم می‌زند.