زدودن نقش و نفوذ ایران در عراق بعد از داعش، یکی از اهداف امریکاست

گفت وگو از عبدالرحمن فتح الهی؛ تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی: شهر بصره عراق در روز جمعه و چهارمین روز از دور جدید اعتراضات به ضعف و فساد در دولت و نبود خدمات عمومی، صحنه ناآرامی بود و همچون روزهای گذشته، چندین مرکز و مقر حزبی و بعضا دولتی و همچنین سرکنسولگری جمهوری اسلامی مورد هجوم قرار گرفت و به آتش کشیده شد. این در حالی است که برگزاری جلسه بعدی پارلمان چهارم هم به تعویق افتاده است و به موازاتش رقابت های سیاسی هم برای ائتلاف اکثریت پارلمانی کماکان ادامه دارد. اما برای بررسی تحولات جاری عراق دیپلماسی ایرانی گفت و گویی را با ماجد غماس، رئیس دفتر مجلس اعلای اسلامی عراق در ایران انجام داده است که در ادامه می خوانید:

با توجه به تعلیق جلسه پارلمانی و نیز تحولات داخلی و اعتراضات مردمی بصره وضعیت کلی عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

شرایط کنونی عراق یکی از فصول مابعد داعش محسوب می شود. بعد از پیروزی های میدانی مردم، حشد شعبی و ارتش عراق در مبارزه با تروریسم و نیز همکاری های بی دریغ ایران، شرایط عراق به سمت تحولی اساسی در حال حرکت است. قبل از این پیروزی ها احساس می شد که بدخواهان و دشمنان عراق بعد از خروج داعش به دنبال پروسه جدیدی برای بحران سازی در این کشور باشند. اکنون پول برخی از کشورهای عربی منطقه و اتاق فکرهای آمریکا و غرب به دنبال چالش سازی در دموکراسی شکل گرفته در عراق هستند، چرا که این مدل دموکراسی خوشایند این کشورها نیست. مضافا این که این کشورهایی می خواهند عراق از حلقه کشورهای مقاومت منطقه جدا شود. متاسفانه مساله طائفه گرایی، عشیره گرایی و مساله اختلاف مذهبی هم در عراق بستر برخی تنش ها را ایجاد کرده است. ناکارآمدی مسئولین و نیز تدوام مساله رقابت های سیاسی و نیز کمبود برخی امکانات همگی دست به دست هم داده است تا این شرایط برای عراق شکل گیرد. در این میان اختلاف جدیدی که متاسفانه در حال شکل گیری است، مساله انشقاق بین شیعیان عراق به دو دسته شیعیان متمایل به ایران و غیرمتمایل به ایران است. برای بستر سازی هر چه بیشتر اتاق فکرهای پشت این جریان از طریق شبکه های اجتماعی به دنبال جریان سازی در میان جامعه عراق است تا این انشقاق پررنگ تر شود. در این میان یکی از حلقه های این تفرقه افکنی همین انتخابات عراق است. چرا که اکنون روند ایجاد فراکسیون اکثریت پارلمانی جامعه عراق را کلافه کرده است. متاسفانه فساد خیلی از مسئولین عراقی و نیز سوء مدیریت ها و نبود خدمات سبب برخی اعتراضات مردمی در گذشته و اکنون شده است که بخشی از آن به حق است. اما در این میان یقینا دشمنان عراق سعی در موج سواری خود دارند و با نفوذ در صفوف اعتراض کنندگان تلاش دارند از این این آب گل آلود ماهی خود را بگیرند.

به واقع کفه کدام یکی از این مسائل در به وجود آمدن شرایط کنونی عراق سنگین تر است، دسیسه دشمن یا دشمنان عراق یا سوء مدیریت؟

15 سال است که خدمات شهری، نبود برق و آب آشامیدنی مناسب از خواسته های به حق و قدیمی ملت عراق است. این مساله یقینا بسترساز این تنش ها بوده است. اما مساله مهمتر نبود وحدت در میان مقامات و مسئولین عراقی است. این وحدت در نابودی داعش کارساز بود، اما اکنون این وحدت برای رسیدگی به وضع ملت عراق وجود ندارد. همین نکته هم دامنه اعتراضات را در گذشته و اکنون شعله ور نگاه داشته است. حال به این نبود وحدت، فساد پررنگ اداری و مالی را که اضافه کنید، یقینا نتیجه این وضعی است که عراق به آن گرفتار آمده است. اما این شرایط به نحوی بستر را برای برخی خواسته های نابه جا شکل داده است، از تغییر در ساختار سیاسی تا ایجاد قانون اساسی جدید و دیگر مسائل. در این میان هم دشمنان ملت عراق موج سواری خود را می کنند و در برخی موارد به دنبال شعله ورتر کردن آتش این اعتراضات هستند. در این راستا هم ایران به عنوان ریشه تمام مشکلات عراق مطرح می شود تا فاصله جدی میان بغداد و تهران شکل گیرد. اما دوست و دشمن می داند که ایران فقط به دنبال تعالی عراق است. پس یکی از حلقه های پسا داعش زدودن نقش ایران در عراق است. 

در این راستا آقای عبادی از همراهی با آمریکا در تحریم های آمریکا سخن گفتند و از آن سو نیز برخی نشانه ها دال بر ایجاد فاصله بین تهران و بغداد است. ارزیابی شما در ای رابطه چیست؟

اگر چه آقای عبادی برخی مسائل را مطرح کردند، اما بعدا خود او و دیگر احزاب و جریان ها بر اتحاد با ایران به عنوان دوست همیشگی ملت عراق تاکید داشتند. این دست از مواضع برای تداوم همکاری های دو کشور چندان درست نیست و من هم معتقدم که نمی توان با این شرایط میان دو کشور فاصله ایجاد کرد. اگر چه شرایط بسیار سخت خواهد بود. لذا وجود آمریکا و مواضع ترامپ نباید مبنای روابط دو کشور ایران و عراق باشد. در این میان بیانیه وزارت امور خارجه عراق، سخنان رئیس جمهوری و حتی مواضع حزب الدعوه نشان از عدم قبول تحریم های آمریکا در برابر ایران از نگاه عراق دارد. هر چند که برخی مشکلات مانند مسائل پولی و بانکی میان دو کشور وجود دارد. اما عراق تصمیم دارد که روابط غیر دلاری خود را با ارزهایی مانند ریال ایران، دینار عراق و یا یورو انجام دهد. ما باید بپذیریم که بازار عراق به شدت وابسته به ایران است. به این راحتی نمی توان جایگزینی برای ایران در تامین نیازهای عراق یافت. باید گروه کارشناسی سیاسی و اقتصادی برای رسیدن به راهکاری جدی و عملی میان دو کشور شکل بگیرد. مضافا این که روابط فرهنگی و اشتراکات دینی دو کشور نمی تواند به این سادگی ها قطع شود. 1300 کیلومتر مرز مشترک و نیز اقوام مشترک کرد و عرب در مرزهای دو کشور سبب شده است تا آینده دو کشور در هم گره بخورد. پس با تحریم هم نمی توان این روابط را پاره کرد. یقینا هم آقای عبادی و یا هر شخص دیگری که به عنوان نخست وزیر آتی عراق روی کار آید به دنبال اصلاح روابط و رفع تیرگی بین روابط دو کشور در خصوص برخی اظهارنظرها خواهد بود. 

در خصوص برخی اخبار دال بر تاسیس اولین پایگاه ناتو در عراق هم باید با همین عینک زدودن نقش ایران در عراق نگاه کرد؛ این مساله اساسا تا چه اندازه صحت دارد؟   

یقینا سیاست اوباما با ترامپ متفاوت است. اوباما به دنبال خروج نظامی از عراق و همزمان به دنبال نفوذ سیاسی بیشتر در عراق بود، اما ترامپ هم به دنبال نفوذ نظامی پررنگ تر است و هم برنامه ای برای سنگین تر کردن سایه حضور سیاسی و اقتصادی کاخ سفید در عراق دارد. مساله ایجاد پایگاه ناتو در عراق با حرف و حدیث های زیادی روبه رو بوده که هنوز هم ادامه دارد که در عین حال با واکنش متفاوت گروه ها و جریان های سیاسی عراقی هم روبه رو بوده است. برخی مخالف تاسیس آن هستند و برخی هم موافق حضور ناتو در عراقند. در این راستا نیز انتظار می رود که در آینده اعتراضات مردمی در این خصوص هم شکل بگیرد. در کل همه این مسائل منوط به تشکیل دولت خواهد بود. 

با توجه به جدایی جریان حکیم از مجلس اعلای اسلامی عراق و عدم دستیابی به کرسی توسط این مجلس، آینده آن را در بستر تحولات عراق چگونه ارزیابی می کنید؟  

اولا مجلس اعلای عراق حرکتی است که توسط شهید حکیم و دیگر جریان ها بنا نهاده شده است. شهید حکیم هم جریانی را به راه انداخته است که نمی توان آن را از دایره سیاسی عراق جدا دانست. در دیداری که اعضای مجلس اعلای عراق با مقام معظم رهبری داشتند ایشان بر حفظ این جریان به عنوان جوهره گران بهایی در عراق تاکید داشتند. در دوران بعد از سقوط صدام هم این مجلس نقش کلیدی در دولت ها داشته است. اما در انتخابات اخیر برخی اتفاقات روی داد که من بنای مطرح کردن آن را ندارم، ولی در نهایت سبب شد تا اصطکاک سیاسی در این مجلس وضعیت خوبی را در انتخابات گذشته برای ما رقم نزند. البته این مساله را از قبل هم پیش بینی کرده بودیم، اما این نکته سبب نمی شود که ما از دایره سیاسی عراق خارج شویم. یقینا مجلس برنامه خود را بر افزایش سطح تعامل و نفوذ در میان مردم و جامعه عراق خواهد داشت.

برنامه این مجلس برای تعامل با احزاب و گروه های سیاسی چیست؟

مجلس اعلای عراق با هر گروه و حزب و دسته سیاسی که به فکر رفع مشکلات مردم و جامعه عراق باشد کمال همکاری را خواهد داشت.