نگرانی تکراری کردها از خیانت

نویسنده: صلاح الدین خدیو، کارشناس مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: سرانجام پس از مدتها تایید و تکذیب دیروز رسما اعلام شد که یک هیات نیروهای سوریه دمکراتیک برای مذاکره درباره سرنوشت مناطق تحت کنترل آنها به دمشق رفته است.

اعلام این خبر هم زمان شد با تهدید بشار اسد برای بازپس گیری ادلب و مناطق شرقی کشور از دست مخالفان که به گفته وی نیروهای گوناگونی در آن حضور دارند.

27 سال قبل درست در چنین روزهایی یک هیات کردی به سرپرستی مسعود بارزانی مشغول مذاکره با صدام حسین بر سر ترتیبات خودمختاری بود. کردهای عراق در آن زمان در شرایطی مشابه امروز کردهای سوری قرار داشتند.

قطعنامه 688 شورای امنیت چند ماهی بود تصویب شده بود و دولت وقت عراق اجازه پرواز روی کردستان را نداشت و به تازگی نیروهای پیشمرگ مراکز شهرهای مهم سلیمانیه و اربیل را هم به تصرف خود درآورده بودند.

اما علیرغم پشتیبانی قاطع بین المللی از آنها و انزوای رژیم مطرود بغداد، این نگرانی در میانشان وجود داشت که پشتیبانی  قدرتهای خارجی واقعی نباشد و یک بار دیگر مانند سال 1975 وجه المصالحه شوند.

مسعود بارزانی و حزب متبوعش که بیشتر از رقیبش در اتحادیه میهنی طعم تلخ خیانت را چشیده بود بیشتر این دیدگاه را نمایندگی می کرد و ماه ها نومیدانه مذاکرات بدون نتیجه بغداد را دنبال کرد. در حالی که طالبانی پس از همان اولین ملاقلات ماه آوریل آن را رها کرده بود.

سر آخر هم مذاکرات به نتیجه نرسید و کردها سال بعد با استفاده از برخی ظرفیتهای قانون اساسی عراق، ذیل چتر امنیت قطعنامه سازمان ملل ساختارهای سیاسی خود را به صورت یک جانبه به پا کردند و پس از سقوط صدام آن را تکامل بخشیدند.

کردهای سوریه هم در حالی که بر سی درصد خاک کشور تسلط داشته و دست در دست ایالات متحده دارند، اما در نگرانی قدیمی خیانت و رها شدن با کردهای عراق شریکند.

 انتخاب مجدد اردوغان در راس یک ائتلاف ملی گرای تندرو و یکسره شدن تکلیف جنگ داخلی سوریه به نفع اسد این نگرانی را دوچندان کرده است.

 از این دو رقیب یا دشمن عمده، دست کم دومی آمادگی گفت وگو را دارد و عاقلانه نیست همه تخم مرغ ها را در یک سبد بگذارند. هرچند معلوم نیست فرجام آن مشابه گفت وگوهای صدام و بارزانی هم نباشد.

صد البته در چشم انداز نهایی این آرزوی کردهای سوریه است: مشکلی نیست اگر 2300 سرباز آمریکایی مناطق تحت کنترل آنها را ترک کنند، اما به جای آنها نیروی هوایی آمریکا نوعی منطقه پرواز ممنوع غیررسمی در شرق فرات اعمال کرده و مانع بازگشت ارتش سوریه و حمله دولت ترکیه شود.

اقلیم کردستان محصول فعال شدن یک ظرفیت بالقوه قانون اساسی 1974 عراق به وسیله قطعنامه 688 شورای امنیت بود. این حلقه مفقوده مبارزات کردهای شام است.

 شاید هدف آنها کسب این دستاورد قانونی و پوشاندن جامه آن به تن خودمختاری بالفعلی باشد که اکنون از آن برخوردارند.