تقویت حس انزجار از امریکا در اروپا با خروج ترامپ از برجام

رابرت ای هانتر

دیپلماسی ایرانی: با خروج آمرریکا از برجام، پرزیدنت ترامپ کاری کرد که ممکن است موجب نابودی مهمترین دستاورد استراتژیک در خاورمیانه، پس از توافق صلح اسرائیل و مصر در سال 1979 شود.

مفتضح ترین مسئله این است که ترامپ همچنان در حال تلاش برای نابودی تمام دستاورد های پرزیدنت باراک اوباما است. انگیزه ی او هر چه باشد، این اقدمات ترامپ هم به آمریکا و هم به دوستان و متحدانش در خاورمیانه و اروپا آسیب زده است.

پومپئو، در اولین سخنرانی خود به عنوان هفدهمین وزیر امور خارجه، فرصتی برای ارائه ی دلایلی صادقانه در توضیح اقدامات رئیسش داشت، اما او هم این کار را نکرد.

مسئله فقط این نیست که وزیر امور خارجه، همان دورغ های ترامپ را تکرار می کند، مثلا "برجام با ایرادات مرگبار خود، دنیا را در معرض خطر قرار داده بود." هر بیننده ی بی غرضی، خلاف این امر را تایید می کند. مسئله فقط این نیست که پومپئو اخیرا در عربستان گفته است ایران "بزرگترین حامی تروریست در جهان است." در حالیکه این عنوان قطعا متعلق به دوستان سعودی اش است. مسئله فقط این نیست که دولت ترامپ به طرز عجیبی، ایران را تنها مسئول خرابکاری در منطقه می داند در حالی که داعش از لحاظ نظامی در حال فروپاشی است. و مسئله فقط این نیست که پومپئو می تواند این داستان را از خود بسازد که ایران "اختیار تام برای تسلط بر خاورمیانه داشته است."

سیاستمداران وقتی می بینند که سیاست هایشان با منطق همراه نیست، دست به گزافه گویی می زنند و یا از ساده لوحی بخش اعظمی از مردم امریکا استفاده می کنند، درست همان کاری که دولت بوش در سال 2003 انجام داد و به مردم در مورد اشغال عراق دروغ گفت که آن عواقب فاجعه آمیز را به همراه داشت. مسئله ی قابل توجه این است که یکی از مسببان آن اشتباه نابخردانه، جان بولتون، اکنون دست راست ترامپ است.

همچنین 12 موردی که پومپئو، "الزامات اساسی" برای ایران جهت جلب رضایت آمریکا و جلوگیری از مجازات های بیشتر، می داند، قابل توجه هستند. برخی از این 12 مورد منطقی هستند و می توانند مفید واقع شوند. با این حال، مخصوصا حالا که ایران از لحاظ نظامی و سایر مسائل از جانب کشورهای زیادی مورد تهدید است، می خواهند ایران را تسلیم خود کنند. اما هیچ کشوری چنین دیکتاتوری را قبول نمی کند مگر اینکه حمایت نظامی پشت آن باشد که ممکن است منجر به اشغال شود. درخواست های پومپئو، گزینه های خطرناکی را پیش روی آمریکا قرار می دهد که احتمالا باعث خرابی های بیشتر در خاورمیانه خواهد شد.

مضامین سخنرانی

نکات زیر در سخنرانی پومپئو مطرح شد:

با در الویت قرار نگرفتن منافع آمریکا، تصمیم گیری در مورد سیاست های خاورمیانه به عربستان، امارات متحده عربی و اسرائیل، واگذار شده است. خیلی سخت می شود نمونه ای از یک قدرت بزرگ در تاریخ پیدا کرد که با میل خود اختیار منافع ملی اش را از دست داده باشد.

در سیاست های خاورمیانه ی آمریکا، اقدام نظامی حرف اول را می زند و جایی برای دیپلماسی وجود ندارد. جنگ طلبانی که اکنون بر دولت مسلط شده اند، به ویژه وزیر امور خارجه و وزیر دفاع، توانایی دیدن منافع منطقه ای امریکا را به طور کلی و در قالب چارچوب ژئوپلتیک ندارند.

ترامپ با خروج از برجام، نقش متحدان کلیدی امریکا را در اروپا نادیده گرفت. رهبران انگلیس، فرانسه و آلمان، از تصمیم ترامپ در قبال برجام، ابراز نگرانی کردند. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، افزوده است خروج آمریکا "به اعتماد در نظم بین الملل، خدشه وارد کرده است." در انتها شاید اروپایی ها تن به خواسته ی ترامپ و پومپئو دهند آن هم به خاطر ترس از تحریم های ثانویه امریکا، اما این رفتار حس انزجار را قوت خواهد بخشید و روابط ترانس آتلانتیک را ضعیف خواهد کرد.

عواقب

با در نظر گرفتن ضعف ایران در اقتصاد و نیروی نظامی رده دوم، سیاست ترامپ-عربستان-اسرائیل، می تواند موجب تضعیف ایران و محدود شدن برخی از عملکردهایش در خارج ایران شود. اما با توجه به نمونه های مشابه تاریخی، مسئله ی براندازی رژیم، از طریق اقدامات تنبیهی زیاد ممکن به نظر نمی رسد. هر اتفاقی که بیافتد، مانند آنچه 15 سال پیش در عراق اتفاق افتاد، بهاء آن نیز باید پرداخت شود.

بنابراین هم ترامپ و هم پومپئو، کشور را رو به افول می برند به ویژه اینکه هیچ راهی برای تامین تیاز های آمریکا در خاورمیانه ندارند. از زمان حمله به عراق در سال 2003، که موجب از دست رفتن منافع آمریکا شد، ریسک چنین آسیب جدی به کشور، در چنین برهه زمانی کوتاه، سابقه نداشته است.

منبع: لوبلاگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/33