چرا کیم جونگ اون با کره جنوبی مذاکره می‌کند؟

نویسنده: مرتضی سلطانپور ابیانه، کارشناس مسائل شبه کره
دیپلماسی ایرانی: هفتم اردیبهشت ماه امسال و نیز یک ماه بعد در نیمه اول خرداد شرق آسیا با تحولی تاریخی روبرو خواهد شد. تحولی که می تواند این بخش از جهان را یا به سمت ناامیدی و حرکت به سمت تنش بیشتر و یا به سمت امیدواری و آرامش در شرق آسیا هدایت کند.
برمبنای توافقات بدست آمده میان مقامات دو کره و دولت ایالات متحده آمریکا قرار است در ۲۷ آوریل (جمعه ۷ اردیبهشت) رهبران دو کره در مرز پان مون چونگ با یکدیگر ملاقات و سپس در خرداد ماه نیز احتمالا دیدار تاریخی رهبر کره شمالی کیم جونگ اون با ترامپ برگزار شود.
سیر تحولات نظامی و اقتصادی در یک دهه گذشته درشبه جزیره کره به گونه ای بود که تا پیش از برگزاری بازی های المپیک زمستانی پیونگ چانگ کره جنوبی بسیاری از تحلیلگران به غلط تصور می کردند که این منطقه در آستانه جنگی بزرگ قرار دارد. غافل از آنکه آنچه در شرق آسیا و خصوصا شبه جزیره کره می گذرد رقابت بر سر ماندن بر قدرت و بازی شطرنج گونه ای است که تاکنون ادامه داشته و پیروزی ندارد. یعنی آنکه کره جنوبی با تکیه بر اقتصاد قدرتمند خود از آنان در جهت اهداف سیاست خارجی خود استفاده می کند و کره شمالی نیز با تکیه بر قدرت هسته ای و نظامی خود تلاش می کند به اهداف خود برسد. اما نکته ای که بسیاری آن را فراموش کرده بودند آن بود که هر دو کره بعد از آن جنگ خانمان سوز در دهه ۱۹۵۰ به عقلانیت سیاسی رسیده و به هیچ وجه تا آخر یعنی نابودی یکدیگر حرکت نخواهند کرد اما تلاش خواهند کرد از قدرت های خود برای حفظ برتری استفاده گفتمانی کنند.
بهرحال آنچه در حال وقوع می باشد را می توان این گونه تحلیل کرد که بسیاری در کره جنوبی و حتی در سطح بین الملی نسبت به اعتقاد طرفین در رسیدن به توافقات مشترک با دید تردید می نگرند یعنی هم امیدوارند و هم ناامید. اما روند نشان می دهد امید ها در شبه جزیره پررنگ تر از نا امیدی و بیم است زیرا ترامپ با انتخاب بولتون و نیکی هیلی نشان می دهد قصد دارد تا مذاکرات را به سمتی که خود می خواهد هدایت کند یعنی داشتن یک سیاست هجومی به گونه ای که پایان مذاکرات احتمالا ماراتونی به نفع ایالات متحده باشد. این امر نشان از آن دارد که آمریکا فعلا در حل مسائل با شمال در مقطع کنونی جدی است. از طرف دیگر کره شمالی نیز برنامه ریزی دقیق و زنجیروار خود را برای یک انجام مذاکرات دلخواه آماده نموده و در این راهبرد با اعتماد به نفس بالا حرکت می کند.
مهم ترین دلیل و ویژگی کره شمالی که در یک زمان کوتاه دو ملاقات بسیار تاریخ ساز و مهم را موافقت کرد همانطور که اشاره شد اعتماد به نفس بی نظیر این کشور در انجام مذاکرات حداقل در این مقطع است. اما موضوع مهم این است که این اعتماد به نفس از کجا ناشی می شود؟
کره شمالی در چند سال گذشته خصوصا بعد از روی کار آمدن کیم جونگ اون راهبرد تکمیل قدرت هسته ای و موشکی خود را بدون توجه به فشارهای بین المللی به پیش برد و در نوامبر ۲۰۱۷ اعلام نمود زنجیره توسعه سلاح های هسته ای این کشور تکمیل شده است و دیگر نیازی به انجام آزمایشات نظامی نیست. پس می توان گفت این کره شمالی است که بدون نگرانی با اعتماد نفس بالا در مذاکرات شرکت می کند. چون طرف مقابل سال هاست که در خصوص فعالیت های کره شمالی با نگرانی روند را پیگیری می کرد اما آنان اعنتایی نمی کردند. حال شاید نفس راحتی بکشند.
علیرغم اینکه بسیاری از تحلیلگران دیدار رهبران دو کره در اردیبهشت ماه سال جاری را بسیار مهم می دانند اما واقعیت این است که این دیدار در واقع مقدمه دیدار تاریخی رهبران کره شمالی و آمریکا است. زیرا در چند دهه گذشته کره شمالی کمتر حاضر به انجام مذاکره جدی و سرنوشت ساز با جنوب بوده و معتقدند طرف آنان در شبه جزیره کره، آمریکا است و نه کره جنوبی. اما چرا آنان در این مقطع حاضر شدند با کره جنوبی مذاکره کنند را می توان به دلیل حل مشکلات اقتصادی و نیز حل مسائل تنش زا با جنوب ارزیابی نمود؛ امری که آقای مون جه این رییس جمهور کنونی کره جنوبی نیز مایل به انجام آن می باشد.
اما تفاوتی که ملاقات رهبران دو کره با ملاقات رهبران دو کشور در یازده سال پیش دارد این است که در آن زمان کره جنوبی بیشتر تمایل داشت استقلال رای و محوریت خود را در انجام مذاکره با شمال نشان دهد اما مقامات کنونی کره جنوبی خود مشوق دیدار رهبر کره شمالی با آمریکا هستند و بسیار تلاش می کنند تا آمریکای ترامپ را تشویق به انجام مذاکره با کیم جونگ اون نمایند. بهر حال انجام این دو دیدار تاریخی بدون تردید امید ها را برای رفع تنش در شبه جزیره پر رنگ تر خواهد کرد.