پیروزی احتمالی دموکراسی نو محافظه کار

بشیر اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

دیپلماسی ایرانی: در حالی شبکه "ای ام سی" آمریکا  پخش فصل هشتم مجموعه The Walking Dead (مرده متحرک) را از سر گرفته که داستان این سریال از محوریت جدال زامبی ها یا همان مردگان متحرک با انسان های بازمانده، رفته رفته به سمت تقابل گروه های انسانی با همدیگر سوق پیدا کرده است. در وضعیت کنونی، پنج کلونی اصلی در حوالی شهر ویران شده واشنگتن قرار دارند. این پنج کمپ که هر کدام نماینده یک مدل از نظام سیاسی و شکل حکومت داری در نظام بین الملل کنونی هستند شامل هیل تاپ، الکساندریا،  مقر فرماندهی ناجی ها، مقر پادشاهی و کمپ آشغال جمع کن ها هستند. تقابل اصلی بین الکساندریا است که رهبری آن را قهرمان اصلی داستان "ریک " بر عهده دارد با ناجی ها که تحت فرمان "نیگان " هستند. در این میان "هیل تاپ" و "پادشاهی" با  "ریک" و "آشغال جمع کن ها" متحد با "ناجی ها" شده اند.

نیگان؛ مدل ناطلوب: دیکتاتوری های معطوف به حفظ امنیت

نیگان، رهبری کلونی گسترده و در عین حال یکپارچه ناجی ها را بر عهده دارد. ناجی ها نظام طبقاتی ظالمانه ولی در عین حال منظم و کار آمدی را پایه ریزی کرده اند. آنها با به خدمت گرفتن جنگجویان پر تعداد، از بقیه کمپ ها باج می گیرند و امورات خود را از این طریق می گذراند. نیگان و ناجی ها نماد رژیم های توتالیتر یا اقتدار گرایی هستند که با تکیه بر نقش خود در اعاده امنیت و با گوشزد کردن وضعیت نابسامان امنیتی محیط پیرامونی، افراد را به پیروی و اطاعت از خود وا می دارند. کارکردهای حکومت ناجی های برای کنترل زیردستان خود عبارت هستند از:

اعمال خشونت عریان و شدید

مغز شویی و کادر سازی

نظام پیچیده  پاداش – مجازات

نیگان، رهبر این جامعه است که با لوسیل (یک چماق سیم خاردار پیچ شده !) بین افرادش چرخ می زند و چماق را بر سر معاندان خود می کوبد. او جمعی از نیروهای وفادار به سیستم را در حلقه پیرامونی خودش راه داده و بقیه را در قالب کارگر و خدمه به کار گرفته است. نیگان خشونت را مهم ترین عامل در حکومت بر نظام ناجی ها و کلونی های تحت فرمان آنها تلقی می کند. او به همراهانش می گوید: خشونت، همه چیزایی که داریم از همین خشونته !  

در عین حال همه ناجی ها به نوعی از انقیاد ایدئولوژیک و اطاعت درونی از نیگان رسیده اند به حدی که همگی خودشان را نیگان می دانند و از دیدگاه آنها فرار از استیلای او ناممکن است. نیگان به راحت طلبی، فساد و فتیشیسم و بهره کشی از فرودستان رو آورده است، با این حال ناجی ها و کارگران در خدمت آنها به خاطر امنیت، سرپناه و غذایی که در این شرایط خطرناک دنیا بدست آورده اند، شرایط ظالمانه نیگان را تحمل می کنند. نیگان طیف متنوعی از رژیم های توتالیتر مدل شوروی و آلمان شرقی تا دیکتاتوری های شمال آفریقا را تداعی می کند؛ او هم مثل "برادر بزرگ " در زمان ۱۹۸۴ جورج اورول همه چیز را تحت نظر دارد و در روح و ذهن افراد نفوذ کرده است و هم مثل قذافی و مبارک، در عین فساد و ظلم، در  فقدان او قلمرو و مردمش به سمت آشوب و از هم پاشیدگی سیر می کنند. همانطور که در خلوت اجباری او و کشیش گابریل، وقتی گابریل از نیگان می خواهد اعتراف و بعد توبه کند، نیگان در پاسخ می گوید که مردم داخل کمپ به خاطر وجود او زنده اند و در نبود وی به جان هم میافتند، چیزی که عملا هم در غیبت موقتی نیگان رخ می دهد .

ریک؛ مدل مطلوب: دموکراسی با گرایش نو محافظه کاری

سفر دراز و پر حادثه ریک که به قیمت از دست دادن عزیزان و مواجهه با سختی های بیشمار بود، اینک او و همراهانش را به افرادی با تجربه و قوی بدل کرده است. ریک در الکساندریا نمونه ای از نظام دموکراسی مدرن بوجود آورده است؛ مدلی از دموکراسی که او بعد از بارها آزمون و خطا به آن رسیده است و از نظر تلفیق اولویت بندی های امنیتی و نظامی با دموکراسی، به خط مشی های  جمهوریخواهان آمریکا بسیار شباهت دارد. در عین حالی که ریک قدرت و آمادگی نظامی را در اولویت اهداف خود برای حفظ الکساندریا قرار می دهد اما در عین حال وانمود می کند از پایبندی به حقوق بشر و ارزش های انسانی نیز حمایت می کند. آنها هر جا دل رحمی و تزلزل نشان دادند، بهای سنگینی پرداخت کرده اند. جدال ریک با نیگان و ناجی های در خدمت او، نمادی از جدال دموکراسی با  اقتدارگرایی، توتالیتاریسم و دیکتاتوری را بازنمایی می کند. مفهومی که از فصل هفت شروع و در فصل هشتم به موتیف اصلی این مجموعه بدل شده است. مدل رهبری ریک بر الکساندریا به طور "پایان تاریخ واری" در حال گسترش است؛ مثلا در هیل تاپ، رهبر فاسد و ناکارآمد آن به وسیله یک شبه کودتا ساقط می شود و "مگی"، زنی که دست پرورده مکتب ریک است قدرت را به دست می گیرد. در عین حال "شاه ازیکل" در کمپ پادشاهی، هرچند نمونه یک مونارشی کاریزماتیک را ارائه می کند، اما رفته رفته جذب ایده قدرتمندی ریک شده و نهایتا در حمله به نظم ظالمانه ناجی ها با او هم پیمان می شود. نابودی نیگان و پیوستن سایر کلونی ها به دموکراسی نو محافظه کارانه ریک قابل پیش بینی است، گویی در دنیای آنارشیک واکینگ دد هم مثل نظام بین الملل کنونی جریان اصلی نظریه پردازی یعنی نئولیبرالیسم و نئو رئالیسم مناسب ترین نظریه ها برای تفسیر وقایع و مناسبات بین اجتماعات انسانی هستند.