وحشت از تروریسم بین المللی

بشیر اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

دیپلماسی ایرانی: در مجموعه تلویزیونی بسیار مشهور بازی تاج و تخت - Game of Thrones -   وایت واکرها مردانی تغییر ماهیت یافته و شیطانی هستند که ظاهرا برنامه ای برای حمله به قلمرو انسان ها و از بین بردن تمدن بشری طرح ریزی کرده اند. آنها در سرزمین های یخ زده شمال دیوار (مرز بین انسان ها و دیو ها)، پس از سال ها انقیاد، از دل یخچال ها بیرون آمده اند و لشگری از مردگان را برای حمله ای بزرگ و ویرانگر تدارک می بینند. تاثیر و محبوبیت مجموعه بازی تاج و تخت به حدی است که پس از شش سال از انتشار فصول این مجموعه، رفته رفته داستان های اساطیری آن به همراه کاراکترها و افسانه های تودرتوی آنها، بدل به نوعی آیین واره - Cult - در بین مخاطبان بیشمارش در سراسر جهان و از جمله در ایران شده است . بازی تاج و تخت حاوی مضامین پیچیده فلسفی و سیاسی است که طیف گسترده ای از نظرات بدبینانه به ذات بشر و جبر تاریخی تا تمثیل هایی از نظام بین الملل حاضر و بازیگران دولتی و غیر دولتی موجود در آن را در بر دارد.

برای رمز گشایی مجموعه، شاید صرف تحلیل شخصیتی نویسنده «جی .جی .مارتین» یا تهیه کنندگان سریال کفایت نکند. در عوض کارکردهای معنایی و نشانه شناختی شخصیت هایی مثل وایت واکرها می تواند بیانگر تاثیر ناخودآگاه یا خودآگاه ترتیبات سیاسی جهان معاصر بر خلق نمادین نیروهای خیر و شر در دنیای خیالی داستان باشد. از این رهگذر، سوال اینجاست که وایت واکرها در نقش منفی ترین شخصیت های این مجموعه، چه نشانه های برای همانند سازی در نظام بین الملل امروز به دست می دهند؟

تجربه طالبان و داعش

سریال به طرح یک مضمون موازی با وایت واکرها در فصل پنجم مبادرت می کند. در این فصل، «سرسی» ملکه بدذات و حیله گر پایتخت هفت اقلیم که جایگاه خود را به خاطر توطئه های خاندان عروسش در خطر می بیند، با یک گروه مذهبی تندرو که پایگاه مردمی وسیعی در بین فقرا و عوام دارد متحد می شود تا عروس خود و سایر مدعیان تاج و تخت را سر جایشان بنشاند. در بادی امر، این گروه بنیادگرا، دشمنان «سرسی» را به اتهام فساد اخلاقی دستگیر و شکنجه می کند. اما رفته رفته تحت حمایت های «سرسی»، افراطی ها قدرت بیشتری می گیرند و کنترل اوضاع از دست می رود. تا آن جا که تندور های مذهبی بعد از فایق آمدن بر رقبای «سرسی» ، خود او را هم به اتهامات مشابه مجرم تشخیص داده و مورد حمله قرار می دهند. در نهایت «سرسی» مجبور می شود این گروه را از میان ببرد و دوباره ابتکار عمل سیاسی را اعاده کند.

ایالات متحده آمریکا تا کنون دو مرتبه اشتباه «سرسی» را در خاورمیانه مرتکب شده است. بار اول از مجاهدین افغان در برابر شوروی حمایت کرد تا موازنه جنگ سرد به هم نخورد ، اما بنیادگرایی برآمده از این فعل و انفعال در قالب طالبان، نهایتا پنجه در روی آمریکا کشید. وهله بعد حمایت آمریکا و متحدان منطقه ای آن از گروه های سلفی و تکفیری در عراق و سوریه بود تا نفوذ رو به تزاید ایران در این دو منطقه را مهار کنند، اما داعش برآمده از این استراتژی، همانند گروه تندروی «هفت» در بازی تاج و تخت که ذکر آن رفت، خیلی زود گریبان حامیان خود را هم گرفت.

وایت واکرها، تروریسم و یخبندان

وایت واکرها هم مثل داعش و طالبان محصول محاسبات استراتژیک دیگران هستند که رفته رفته از کنترل خارج شده و نفرت و خشونت را علیه سازندگان خود به کار می گیرند. وایت واکرها را یکی اقوام باستانی مجموعه برای مقابله با دشمنان خود ساختند، اما نهایتا آنها علیه خودشان قد علم کردند.

در حال حاضر داستان در نقطه ای است که وایت واکرها از سرزمین سرد و یخبندان شمال و در پشت «دیوار» برخاسته اند و به نیت نابودی شهرها و انسان ها پیش می آیند. شمال، محلی است که «وحشی ها» ، غول ها و وایت واکرها در آن هستند. ساکنین هفت اقلیم با ساختن یک دیوار، قلمرو خود را از دیگرانی که گفته شد جدا کردند. اما رستاخیز وایت واکرها باعث فرار وحشی ها و تلاش آنها برای یافتن محل های امنی پشت دیوار شده است. وایت واکرها شباهت های زیادی به پیکار جویان داعش دارند. آنها مظاهر تمدن را از میان می برند، بی محابا می کشند و سر می برند، لشگری از مردگان دارند که گوش به فرمان آنها هستند و مثل ماشین می جنگند. هدف غایی آنها نابودی شهر هاست؛ چرا که از همه متنفرند و می خواهند حکومت مطلوب خودشان را برقرار کنند. در عین حال اختلافات درونی هفت اقلیم، مانع توجه آنها به خطر وایت واکرها شده است. هر چند در انتهای فصل ششم سریال، وایت واکرها به لبه قلمرو انسان ها رسیده اند و نقش مهمی را در ادامه مجموعه بر عهده خواهند گرفت.

بازی تاج و تخت، وایت واکرها را نمادی از تروریسم و بنیادگرایی قرار می دهد. شمال می تواند تمثیلی از خاورمیانه باشد و نگهبانان دیوار (نگهبانان شب) متحدین غرب مثل اسراییل هستند (چنانچه این تعبیر پیشتر هم مورد اشاره بعضی نویسندگان قرار گرفته است) که در این منطقه، دنیا را از شر وحشی ها و وایت واکرهای پشت «دیوار حایل» صیانت می کنند. در این میان، به احتمال فراوانی در دو فصل پایانی این مجموعه، رقبای متخاصم در هفت اقلیم، رفته رفته نزاع درونی را کنار گذاشته و علیه خطر وایت واکرها متحد می شوند. بازی تاج و تخت، دشمن اصلی را تروریسم و بنیادگرایی در حال گسترشی معرفی می کند که غرب نیز در برساختن و تکوین آن بی تاثیر نبوده و اینک جهان را به سمت تاریکی پر از وحشت و زمستان طولانی سوق می دهد. همان طور که استنیس براتیون (Stannis Baratheon) یکی از شخصیت های داستان در توصیف اهمیت خطر وایت واکرها می گوید: "شیاطینی از برف و یخ و سرما ... دشمنی باستانی.... تنها دشمنی که اهمیت دارد. “