کدام سفارتخانه اول در بیت المقدس به راه خواهد افتاد؟

نویسنده: نویل تلر

دیپلماسی ایرانی: یک بار دیگر رئیس جمهور آمریکا با این تصمیم مواجه شده است که آیا باید تصمیم به تعویق انتقال سفارت ایالات متحده از تل آویو به بیت المقدس را اتخاذ کند یا خیر. این تصمیم باید طی چند روز گرفته شود. مساله به سال 1995 بازمی گردد که کنگره قانونی را مبنی بر نیاز به انتقال سفارت آمریکا بعد از 31 می 1999 تصویب کرد. اگرچه این قانون در مجلس نمایندگان و سنا با اکثریت قریب به اتفاق به تویب رسید اما هرگز اجرا نشد. به مدت 22 سال تمام روسای جمهور از بوش پدر، کلینتون، بوش پسر، اوباما و ترامپ، با اتکا به حفظ منافع ایالات متحده با فرمان هایی 6 ماهه مساله انتقال سفارت را به آینده موکول کرده اند.

ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود به صراحت اعلام کرد که سفارت آمریکا در اسرائیل از تل آویو به بیت المقدس منتقل خواهد کرد. او همچنین بسیار مشتاق بود که نقش واسطه را در پروژه صلح میان اسرائیل و فلسطین ایفا کند و احتمال چنین مساله ای را با ارداه دنبال کند. برای جلوگیری از ایجاد تداخل در مذاکرات صلح که به رهبری داماد او جارد کوشنر انجام می شود، ترامپ تاکنون اقدامی درباره سفارت انجام نداده است. این مساله برای پوتین فرصتی ایجاد می کند که چندان به طول نخواهد انجامید.

درحال حاضر هیچ سفارتی در بیت المقدس وجود ندارد. دلیل اصلی این است که در دیدگاه بین المللی وضعیت بیت المقدس همچنان نامعین باقی مانده است. در سال 1947 طرح دو دولت مجزا به رهبری سازمان ملل و نظارت ویژه این سازمان کلید خورد. سازمان ملل در کل به مانند اتحادیه اروپا هنوز به این مفهوم پایبند است. سازمان ملل و اتحادیه اروپا هر دو از دولت پایدار فلسطینی در کرانه غربی که شامل شرق بیت المقدس شود حمایت می کنند. حالا شهر بیت المقدس یک داستان بین المللی است که بخشی از آن به فلسطین مربوط می شود. شورای امنیت در این موضوع در بیانیه های خود خواسته تا کشورها «بین قلمرو دولت اسرائیل و سرزمین های اشغال شده» تمایز قائل شوند. در قطعنامه 2334 هیچ اشاره ای به بین المللی شدن بیت المقدس نشده اما سه بار «به سرزمین های اشغال شد فلسطین از سال 1967» از جمله شرق بیت المقدس اشاره می شود. این قطعنامه توسط 14 کشور از 15عضو شورای امنیت تصویب شد و تنها ایالات متحده بود که به آن رای ممتنع داد. بر این اساس شرق بیت المقدس بخشی جدایی ناپذیر از خاک فلسطین بوده و به این ترتیب حاکمیت بخش غربی به اسرائیل واگذار شده است.

در آپریل 2017 روسیه با دور بیانیه ای از راه حل دو دلت و وجود شرق بیت المقدس به عنوان پایتخت فلسطین حمایت کرد. مسکو همچنین عنوان کرد: «همزمان باید این را اعلام کنیم که در این زمینه با غرب بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل می بینیم.» در پس زمینه این بیانیه می توان این طور برداشت کرد که روسیه به دنبال ایجاد سفارتخانه ای در بیت المقدس است چرا که سفارتخانه ها برای روابط دیپلماتیک در پایتخت کشورها ایجاد می شوند. آیا پوتین از نظرسیاسی به دنبال چنین نتیجه ای است؟ نتیجه گیری ای که منطقی به نظر می رسد.

روسیه شانه به شانه با ایران در سوریه مبارزه و از بشار اسد برای باقی ماندن در قدرت حمایت کرده است. ایران و نیروی نیابتی اش حزب الله به عنوان دشمنان اصلی اسرائیل شناخته می شوند. از سوی دیگر حضور مسکو در جنگ کنار این دشمنان اسرائیل هیچ تاثیری بر این نداشته که مسکو غرب بیت المقدس را پایتخت اسرائیل بداند. پوتین روابط خوبی با محمود عباس دارد اما این روابط در مقایسه با ارتباط درحال شکوفایی روسیه و اسرائیل چیزی محسوب نمی شود. گازپروم قراردادی 20 ساله و چند میلیون دلاری را در سال 2016 به امضا رساند تا بازار گاز مایع مورد نیاز اسرائیل را فراهم کند. همکاری دو کشور در زمینه های دیگر از جمله تجارت آزاد، هسته ای و کشاورزی در حال توسعه است. احتمال انتقال سفارت روسیه می تواند به افزایش این همکاری های رو به رسد منجر شود. پوتین با این حرکت در بازی شطرنج آمریکا و روسیه در خاورمیانه می تواند تاثیر خود را در خاورمیانه بیشتر کرده و سوالی باقی نمی ماند که می تواند حرکتی مات کننده انجام دهد. این می تواند اثباتی دیگر بر این موضوع باشد که ردپای روسیه در خاورمیانه گسترده تر می شود.

منبع: اوراسیا ویو/ مترجم: روزبه آرش