با آرزوهای فضایی ایران کنار بیاییم

جفری لوئیس

دیپلماسی ایرانی: یکی از اتفاقات مهم هفته اخیر در جلسه دولت فدرال این بود که اعضای دولت ترامپ را مجبور کردند پایبندی ایران به مفاد توافقی هسته ای که سلف وی معمارش بود، تایید کند. گزارش ها حاکی از آن است که ترامپ اصلا از خروجی راضی نیست و به دنبال راهی برای ساقط کردن توافق است. ایده بسیار وحشتناکی است. دو آزمایش موشکی که هفته قبل در عرض 24 ساعت توسط ایران و کره شمالی انجام شد توضیح دهنده چرایی آن است.

این آزمایش ها فرصتی مناسب برای مقایسه دو امکان کاملا متفاوت را می دهد:  ایران امروز با توافق هسته ای که وجود دارد چه وضعی دارد، و اوضاع با کره شمالی پس از ناکامی مذاکرات برای محدود کردن برنامه های هسته ای و موشکی پیونگ یانگ به چه ترتیب است.

هفته گذشته ایران موشک ماهواره بر "سیمرغ" را به عنوان بخشی از برنامه اش برای پرتاب ماهواره به مدار شلیک کرد. سیمرغ به خودی خود موشکی قاره پیمای بالستیک نیست، اما فن آوری آن خیلی شبیه به موشک های قاره پیماست.

برخلاف ادعاهای برخی از مخالفان توافق هسته ای، پرتاب های فضایی مفاد برجام را نقض نمی کند. متن برنامه جامع اقدام مشترک در موضوع شلیک موشک ها سکوت کرده است. در قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که اجرا کننده توافق است، لحن تند قطعنامه های قبل از آن تلطیف شده است. از ایران صرفا خواسته شده – در حد یک پیشنهاد دیپلماتیک – از فعالیت های مرتبط با توسعه موشک های بالستیک که قادر به حمل "سلاح هسته ای" هستند خودداری کند. به طور قطع این حقیقت که برجام هیچ محدودیتی برای برنامه موشکی ایران در نظر نگرفته چیزی بود که مخالفان برجام برجسته کردند و حامیانی چون من از آن متاسف شدند.

این جزئیات اهمیتی ندارند. دولت ترامپ همین حالا نشانه هایی مبنی بر اینکه در پی از بین بردن توافق هسته است بروز داده، ترامپ اصرار دارد بازرسی ها به شیوه خصمانه ای انجام شود تا ایران از توافق خارج شود. برجام همین حالا بازرسی ها را انجام می دهد، اما به نظر تیم ترامپ پیش بینی چیزی شبیه به کولونوسکپی پیشگیرانه را دارد، در پی مچ گیری ایران نیست بلکه می خواهد زیست تحت توافق را به منبع اصطکاک دائمی بدل کند. چه شلیک موشک به فضا قانونا مشروع باشد یا ممنوع، تیم ترامپ احتمالا تصمیم دارد بگوید آزمایش اخیر، بدنامی دیگری برای توافقی است که ترامپ آن را "بدترین توافق تمام دوران" خوانده است.

اما یک نگاه گذرا به مورد کره شمالی کمک می کند نشان دهیم چرا این نگاه کوته بینانه است.

به گفته نیکی هلی، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل، دولت ترامپ در خصوص پرتاب موشک توسط کره شمالی اظهار نظر نمی کند. اصلا درباره چه قرار است صحبت شود؟ آزمایش های اخیر موشک های قاره پیما توسط کره شمالی نقض آشکار چندین قطعنامه شورای امنیت است و ایالات متحده قرار نیست کاری در قبال آن انجام دهد. موشک قاره پیما هوسانگ 14 پیش از آن که در دریای ژاپن فرود آید در ارتفاع بالاتر از 3700 کیلومتر پرواز کرده است. اگر کره شمالی موشک مذکور را در خط مسیری عادی پرتاب می کرد آن قدر پرواز می کرد تا به کلان شهرهای آمریکا همچون نیویورک و لس آنجلس برخورد کند. افرادی دارند به شما وعده توافقی بهتر با ایران را می دهند که دقیقا هیچ برنامه ای برای توافق با کره شمالی ندارند.

در دهه 1990 بسیاری از مقامات ایالات متحده با هر گونه توافق دیپلماتیکی که به کره شمالی اجازه می داد از موشک های اش برای پرتاب ماهواره به فضا استفاده کند مخالف بودند، حرف شان این بود که پرتاب ماهواره به کره شمالی می آموزد چگونه موشک بالستیک تولید کند.

دولت باراک اوباما آوریل 2012 از توافق با کره شمالی کنار رفت چرا که پیونگ یانگ اصرار داشت که می خواهد در روز تولد کیم ایل سونگ ماهواره پرتاب کند.

کوته نظرانه بودن آن تصمیمات اینک آشکار می شود. کره شمالی موشک قاره پیمایی با قابلیت حمل کلاهک هسته ای آزمایش کرده است که می تواند تا ایالات متحده پرواز کند. آیا کره شمالی موشک ماهواره بر خود با نام "اونها" را به موشکی قاره پیما بدل کرد؟ نه این کار را نکرد، موشکی ساخت بسیار هولناک تر از آن.

توافق هسته ای با ایران جواب داده است، اگر می خواهیم این توافق ادامه یابد باید یاد بگیریم که با آرزوهای ایران برای سفر به فضا کنار بیاییم، همچنان که با برنامه انرژی هسته ای این کشور در عوض وضع تحریم هایی که ایران را از ساخت بمب باز می داشت کنار آمدیم.

منبع : فارین پالیسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33