اتحادهای مخفی در خاورمیانه

نویسنده: نری زیلبر

دیپلماسی ایرانی: مقامات ایالات متحده و اسرائیل به نظر می رسد متقاعد شده اند که توافقنامه صلح منطقه ای بین اسرائیل و جهان عرب ممکن است دور از دسترس باشد. رئیس جمهور ترامپ در سفر اخیر خود به خاورمیانه گفت: «سطح جدیدی از مشارکت ممکن است اتفاق بیفتد. توافقی که امنیت بیشتری را برای منطقه به ارمغان می آرود. امنیت بیشتر برای ایالات متحده و جهان نیز در پی خواهد بود.» مانع اصلی در این توافق، درگیری اسرائیل و فلسطین است که هنوز مساله ای عاطفی در مقیاس استراتژیک در کشورهای عربی به حساب می آید. با این حال رئیس جمهور کاملا در اشتباه نیست. در سرتاسر خاورمیانه این روزها، اسرائیل خود را عمیقا در جنگ های اعراب درگیر می بیند.

واضح ترین نقطه بروز این معضلات در «خاورمیانه جدید» در سوریه دیده می شود. ترامپ به شکلی واضح در ملاقات با دیپلمات های روسی درباره اطلاعات حاصل از عملیات مخفیانه اسرئیل علیه داعش، ندای استراتژی اسرائیل بود. براساس گزارش های بعدی، نیروهای اطلاعاتی اسرائیل شبکه کامپیوتری داعش و سازندگان بمب آنها را هک کرده بودند. چند هفته بعد روزنامه هاآرتص گزارش داد که اسرائیل همکاری های امنیتی و اطلاعاتی خود را با اردن در جنوب سوریه تشدید می کند تا از دستاوردهای ایران در این منطقه جلوگیری کند.

آنچه دیگر محل سوال نیست، نقش اسرائیل در نواحی اطراف مرزهایش با سوریه است. گزارش های اخیر نشان می دهد که اسرائیل حداقل یک سال است که در منطقه ای ظاهرا دوستانه را در بلندی های جولان ایجاد کرده است. واحدهای نظامی اختصاصی اسرائیل به عنوان رابطی برای ارسال کمک های غیرنظامی و مواد غذایی به مجروحان سوری ـ از جمله جنگجویان شورشی ـ عمل می کنند. وال استریت ژورنال در ماه ژوئن گزارش داد که فرماندهان شورشی حتی ادعا می کنند که از اسرائیل برای پرداخت حقوق و خرید اسلحه و مهمات پول دریافت می کنند. سیاست «همسایگی خوب» برای این توسط اسرائیل اتخاذ شده تا مردم محلی سوریه متقاعد شوند که درخواست های ایران و حزب الله را رد کنند.

اسرائیل در مرزهای جنوبی اش به مبارزه طولانی مدت مصر علیه شورشیان استان سینا، وابسته محلی دولت داعش، کمک می کند. در اینحا نیز مقامات اسرائیلی درباره صحبت آشکار در مورد این همکاری احتیاط می کنند و گزارش های رسانه های محلی در این مورد، همانند موارد مشابه اغلب سانسور می شوند. اما یکی از مقامات ارشد اسرائیل به بلومبرگ گفته است که همکاری های نظامی و اطلاعاتی در سطح بالا انجام می شود و هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیل با رضایت مصری ها، طی چند سال گذشته به طور مستقیم به ستیزه جویان در صحرای شبه جزیره سینا حمله کرده اند.

در خانه نیز، ارتباط صمیمانه ای بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین به وجود آمده است. با حمایت ایالات متحده، این هماهنگی به ستون اصلی روابط اسرائیل و فلسطین تبدیل شده و می تواند مهمترین عامل در کل روند صلح باشد. یکی از مقامات فلسطینی روز یکشنبه به من گفت که افسران اسرائیلی و فلسطینی تقریبا هر روز در مورد تهدیدات مشترک برای رسیدن به «وضعیت امنیتی پایدار در هر دو طرف» بحث می کنند. حماس در صدر فهرست این تهدیدات قرار دارد که تهدیدی روشن برای اسرائیل و یک تهدید داخلی برای تشکیلات فلسطینی خواهد بود.

اسرائیل موافقتنامه های صلح دیپلماتیک با مصر، اردن و تشکیلات خودگردان فلسطین برقرار کرده که نمی تواند تعجب آور باشد. با این حال مساله ای که کمتر به آن پرداخته می شود روابط با کشورهای عربی خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی است که روز به روز بیشتر می شود. چنین روابطی اغلب به وضوح توسط وزرای دولت اسرائیل با عنوان «منافع مشترک» در عرصه های امنیتی و اطلاعاتی علیه تهدید مشترک ایران اشاره می شود. در چند سال اخیر، گزارش ها در مورد جلسات مخفی بین رهبران اطلاعاتی اسرائیل و همتایان آنها در خلیج فارس بیشتر شنیده می شود. مئیر داگان، رئیس پیشین موساد در سال 2010 به صورت مخفیانه به عربستان سعودی رفت تا در مورد برنامه هسته ای ایران صحبت کند. صحبت های مختلف با مقامات بازنشسته سعودی در حال حاضر در واشنگتن، مونیخ و بیت المقدس ادامه دارد. روابط تجاری نیز در حال افزایش است از جمله در زمینه کشاورزی، سایبری، اطلاعات و فناوری امینتی.

به طور کلی، فعالیت های اسرائیل در سوریه، اردن، کرانه غربی، مصر و خلیج فارس را نمی توان جدا از یکدیگر نگاه کرد. اسرائیل در حال حاضر در مبارزات نظامی اعراب درگیر است. مبارزاتی علیه ایران و نیروهای نیابتی اش و همچنین مبارزه در برابر داعش. هنوز اما مشخص نیست که این کارها صرفا یک سری روابط موقتی در برابر دشمنان مشترک است یا شروع اصلاح استراتژیک پایدار روابط.

صرف نظر از این مسائل، این روابط احتمالا برای مدتی طول خواهد کشید. هیچ نشانه ای از فروکش کردن جنگ های منطقه در آینده نزدیک دیده نمی شود. اسرائیل دیگر مشکل اصلی خاورمیانه نیست به همین دلیل ترامپ از کشورهای عربی خواست که «نقش حیاتی اسرائیل در امور منطقه را به رسمیت بشناسند». در غیاب حرکتی جدی در میان فلسطینی ها، این احتمال وجود دارد که نقش اسرائیل در عادی سازی روابط در میان مناقشات منطقه ای توسط عموم مردم پذیرفته شود. این مساله در جنگ های فعلی ممکن است برد محسوب شود و صلحی ظاهری را در خاورمیانه برقرار کند.

منبع: نیویورک تایمز/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: دوشنبه 2 مرداد 1396 / انتشار مجدد: یکشنبه 15 مرداد 1396