روسیه در سوریه امریکا را جا می گذارد

دیپلماسی ایرانی: روسیه ماه ها به دنبال راهی برای خروج از جنگ سوریه بوده است. روسیه به دنبال یک تدبیر استراتژیک راهگشا است که بتواند هم از منافع خود در سوریه محافظت و هم از گیر کردن در باتلاق جنگ اجتناب کند. برای رسیدن به این هدف، روسیه در آخرین دور مذاکرات صلح در قزاقستان طرح «مناطق عاری از تنش» را ارائه داد. ایران و ترکیه با این طرح موافقت کردند و مسکو ایالات متحده را برای همراه شدن با آن تحت فشار قرار داده است. این موضوع در ملاقات سرگی لاوروف و دونالد ترامپ در واشنگتن مطرح شد. اگرچه طرح موجود از تنش ها می کاهد اما باز مخاطره آمیز است و تا یقین پیدا کردن موفقیت آن، راهی طولانی باقی مانده است.

طرح مناطق کاهش تنش، سرشار از نقاط ضعف و ابهام است به ویژه در نقاط و حوزه های کلیدی که در آن نیروهای وفادار به اسد هنوز هم درحال پیشرفت هستند. این مساله نقاط قوت را برای ایران و دولت اسد، که متحدان اصلی روسیه هستند، روشن می کند. این پیشنهاد شامل بندی برای تحریم حملات علیه تروریست هاست اما امکانی برای نیروهای روس و وفاداران به اسد برای ادامه حملات خود به نیروهای شورشی نیز فراهم می کند. در عین حال، این طرح در صورت لزوم گزینه ای برای توقف جنگ در مناطق تحت کنترل شورشیان در اختیار نیروهای وفادار قرار می دهد. این انعطاف پذیری قرعه ای قدرتمند برای دولت های سوریه و ایران به طور یکسان فراهم می کند. دو نیرویی که نگرانی های گسترده ای درباره پیشرفت سریع نیروهای دموکراتیک خلق کرد تحت حمایت ایالات متحده داشتند. با انتخاب گزینشی در خاتمه دادن به مبارزه با شورشیان در غرب سوریه، نیروهای وفادار می توانند نیروهای خود را به مناطقی خاص برای مبارزه با داعش گسیل کنند پیش از این که مبارزان تحت حمایت ایالات متحده در این مناطق به برتری در برابر داعش دست پیدا کنند. مزیت دیگری که این طرح روسیه به نفع متحدانش ایجاد خواهد کرد، تشویق به جنگ داخلی در اردوگاه شورشی هاست. در عدم وجود عامل ایجاد کننده وحدت در جناح شورشی ها، تفاوت های عمیقی ایجاد می شود که به تقسیم بیشتر آنها منجر خواهد شد. خشونت و درگیری بین گروه جیش الاسلام و حیات تحریر الشام در منطقه غوطه شرقی حتی قبل از رونمایی مسکو از طرح مناطق عاری از تنش، آغاز شد. اتفاقاتی مشابه در ادلب در حال ظهور است. علاوه براین، حمایت ترکیه از این طرح می تواند تنش را در میان گروه های شورشی بیشتر از قبل کند.

اما شاید بزرگترین قدرتی که مناطق عاری از تنش برای روسیه فراهم کرد، پیش دستی این طرح نسبت به حرکت مشابه ایالات متحده بود. دولت ترامپ بارها امکا ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه را مطرح کرد و در مذاکرات با متحدان عرب خود از آن صحبت کرد تا نقش آنها را در حل مناقشه افزایش دهد. اگرچه واشنگتن به دنبال اجرای این طرح بود اما دولت فعلی نتوانست آن طور که می خواهد حمایت گروه های شورشی در سوریه را به دست آورد. در واقع شواهد نشان می دهد که شورشیان علی رغم دریافت منابع و سلاح از ایالات متحده آن چندان به طرح کاستن از تنش به دعوت از واشنگتن پاسخ مثبت نداده اند. مسکو با این طرح ضربه ای کاری به ایالات متحده وارد کرده است. ضربه ای که از منافع سوریه حفاظت خواهد کرد.

روسیه تنها کشوری نیست که از این توافق بهره خواهد برد. طرح مناطق عاری از تنش، می تواند به ترکیه در راه رسیدن به اهدافش در سوریه یاری رساند. ترکیه می تواند با حفظ روابط دوستانه اش با روسیه، با طرح ایالات متحده برای مسلح کردن YPG مقابله کند. ترکیه به سادگی در موقعیتی نیست که به مقابله هم زمان با روسیه و آمریکا در سوریه بپردازد. مهم تر این که آنکارا می تواند با استفاده از این وقفه در جنگ، برای تقویت نیروهای نیابتی شورشی خود در منطقه اقدام کند و هم زمان آنها را از گروه های افراطی تر شورشی دور کند. علاوه بر این نگرانی ترکیه از گشترش نفوذ واحدهای حفاظت خلق کردستان (YPG) در سوریه برطرف خواهد شد. به همان اندازه که ترکیه تلاش می کند تا از حیات تحریر الشام دور شود، همزمان می تواند روابط خود را با گروه های کمتر افراطی در منطقه نزدیک تر کند.

با وجود تمام این مزایا، ابتکار مناطق عاری از تنش، شرطی صددرصدی نیست. این طرح هنوز با مخالفت سخت اردوگاه شورشی روبروست که برتری نیروهای وفادار را درک کرده در نتیجه از پذیرش رسمی طرح روسیه خودداری می کند. علاوه بر این، بخش قابل توجهی از جناح طرف جنگ با دولت سوریه، از جمله حیات تحریرالشام، و گروه های افراطی دیگر هیچ علاقه ای برای مذاکره با دمشق ندارند و هیچ افتخاری در مذاکره با روسیه برای خود نمی بینند. حیات تحریرالشام، موثرترین گروه شورشی، به احتمال فراوان دیگر گروه های شورشی را برای ادامه عملیات علیه نیروهای وفادار با خود همراه خواهد کرد.

در نهایت، نواقص موجود در طرح روسیه همراه با بی اعتمادی واشنگتن به مسکو، ایالات متحده را از قرار گرفتن در هیئت مدیره اجرایی این طرح خارج خواهد کرد و در نتیجه به جای کاهش تنش ها، این درگیری ها حفظ خواهند شد. ایالات متحده مشتاق است تا نزاع در سوریه به جهت مبارزه با داعش، تسهیل شود اما مطابق با برنامه ای که نیروهای هوادراش در آن زمین بازی کافی در سوریه را در دست داشته باشند. با این حال جیمز ماتیس، وزیر دفاع ایالات متحده، گفته که ایالات متحده مایل است تا پس از مطالعه و بررسی کامل این قرارداد را مدنظر قرار دهد. یک گزینه برای کاخ سفید این است که حداقل به طور صوری و ظاهری، به منظور کاهش تنش با کرملین و نشان دادن تعهدش برای پایان دادن به جنگ در سوریه، با این طرح موافقت کند. مسکو می تواند قضایا را طوری مدیریت کند که با گول زدن دمشق به امتیازات بیشتری دست پیدا کند و در عین حال واشنگتن نیز خود را برنده کلی این منازعات بداند.

منبع: استراتفور/ مترجم: روزبه آرش