موشک‌هایی که مسکو را لرزاند

نویسنده: مری دیجوسکی

دیپلماسی ایرانی: دلایل بسیاری برای تصمیم حمله دونالد ترامپ به پایگاهی نظامی در سوریه وجود دارد. علاوه بر این می توان توجیهاتی نیز برشمرد از جمله منافع ملی آمریکا، نیاز به نشادن دادن این که استفاده از سلاح شیمیایی هزینه ای در بردارد و پاسخی عاطفی به تصاویر کودکان کشته شده. اینها ملاحظاتی سوداگرانه است که بیشتر به کار سیاست داخلی می آید. این حمله تضادی بین اصول ترامپ و شکست سلف او در مشخص کردن خط قرمز است. فرصتی برای نشان دادن این که او مدیون روس ها نیست، قماری در حمله ای که عاری از خطر نیست اما می تواند ضعف های او را بپوشاند. درست یا غلط، نمی توان از این زمینه های داخلی اجتناب کرد.

هنوز اغلب این فرضیه وجود دارد که بسیاری از رهبران غربی مجبورند فاکتور اثر داخلی تصمیمات و اقدامات خارجی خود را در نظر بگیرند در حالی که رهبران روسیه از این قضیه به کلی مستثنی هستند. این فرضی غلط است. حمله موشکی ترامپ به پایگاه هوایی الشعیرات خطراتی بالقوه برای رهبران روسیه ایجاد کرده است همان طور که می توان این خطرات داخلی را از لابلای صحبت های آنها و لحنشان تشخیص داد.

صحبت ها و کلمات مقامات مسکو در ساعات و روزهای بعد از مداخله ایالات متحده ممکن است خشن به نظر برسد اما در مقایسه با کلمات و لحنی که اغلب استفاده می کردند ملایم به نظر می رسید. این مساله ای قابل توجه است. قوی ترین نظر از زبان رئیس جمهور پوتین یا وزیر امور خارجه اش صادر نشد بلکه دمیتری مدودوف، نخست وزیر و مقامات دفاعی سخت ترین لحن را داشتند. ولادیمیر پوتین خود بسیار کنترل شده و محاسبه شده صحبت کرد. این مساله نشان دهنده اثرات بالقوه مخرب و خاص ناشی از اقدامات ایالات متحده در روسیه است که می تواند فراتر از آسیبی فوری به اتحاد این کشور با سوریه باشد. این اثرات بسیار بیشتر از چیزی است که به چشم می آید.

در ماه های اخیر روسیه موفق شده بود با طیف گسترده ای از احزاب مخالف در جنگ سوریه را برای پیوستن به مذاکرات آستانه پایتخت قزاقستان، متقاعد کند. آمریکا دخالتی نداشت. تلاش دو طرفه آمریکا و روسیه برای مذاکرات آتش بس در دروان باراک اوباما با شکست روبه رو شده بود و به نظر می رسید دپلماسی اوباما در سوریه به حالت تسلیم درآمده و شاید دخالت ترامپ، مخالفت با این مساله است که آمریکا هیچ منافعی در سوریه برای دفاع ندارد.

در طول روزهای عدم دخالت آمریکا در واقع اتفاقات بسیاری به وقوع پیوست. ترکیه و ایران روی یک همکاری در جهت حل و فصل معضل سوریه تمرکز داشتند به جای این که به دشمنی های قدیمی یا وفاداری های گذشته متوسل شوند. سقوط شرق حلب به دست نیروهای اسد، نوعی حس جدید از واقع گرایی در برخی از نیروهای شورشی متفاوت القا کرده بود. قبول ضمنی اسد آرایشی موقت به جنگی داد که حالا احتمال پایان یافتن آن بدون متلاشی شدن سوریه وجود دارد.

همه این محاسبات نشان می دهد که امید روسیه برای معامله احتمالی که بیشتر روندی صلح آمیز تا جنگ طلبانه داشته باشد، نابود شده است. این حمله نشان دهنده تغییر سیاستی است که ترامپ به روشنی بیان کرده است. آیا آمریکا به دنبال پیدا کردن نقشی در روند وقایع است که چالشی برای روسیه به همراه دارد؟ آیا روند اوضاع بار دیگر به مبارزه شورشیان، احیای چرخه محاصره، ضد محاصره، مرگ و آوارگی تغییر خواهد کرد؟

پس این قضیه که ترامپ برای آن مشهور ـ یا به تعبیر عده ای بدنام ـ شده یعنی قول او برای بهبود روابط با مسکو چه می شود؟ چه بخواهیم و نخواهیم، این استدلال که روسیه برای دستکاری در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده تلاش کرده با مدارکی قطعی قابل دفاع است. زمانی که ترامپ پیروز شد، روسیه بسیار مشتاق بود و حتی آماده بود تا دست طرف آمریکایی را بفشارد. اشتیاق در واشنگتن برای رسیدن به معامله ای با روسیه حتی بیشتر بود. درحالی که بسیاری از نمایندگان مجلس به دنبال التزامی خصمانه تر در ارتباط با روسیه بودند. حمله نظامی هفته گذشته در سوریه، این تصویر را پیچیده تر کرده است. اوضاع برای مسکو در جهت نشان دادن شوق ایجاد رابطه در منظر عمومی حتی در حضور رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات متحده در روسیه، کاهش یافت.

حالا روسیه دقیق تر و محتاط تر در نشان دادن چشم انداز روابط عمل می کند. با افزایش بار اتهامات ضدروسی در واشنگتن، رئیس جمهور روسیه بسیاری از سرمایه سیاسی موجود در ابتدای راه دولت تازه واشنگتن را از دست رفته می بیند. انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در روسیه برگزار می شود. اقتصاد آسیب پذیر و اعتراضات جدی به فساد در بسیاری از شهرهای روسیه باعث شده که پوتین به هیچ وجه دوست نداشته باشد در بن بستی در کنار آمریکا در جنگ سوریه گرفتار بیاید. این امر می تواند شکست در سیاست قهرمان سازی پوتین باشد. این مسائل حتی برای رئیس جمهوری چون پوتین نیز در زمینه داخلی مشکل ساز است.  

منبع: گاردین/ مترجم: روزبه آرش