بعد از حمله آمریکا به سوریه چه خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: هیچ کس نباید مساله موشک های پرتاب شده امریکا در 7 آوریل 2017 را دست کم بگیرد. حمله به تنها پایگاه نیروی هوایی سوریه، به محدود کردن توانایی سوریه از استفاده از سلاح های شیمیایی منجر می شود. این حمله همچنین پیامی قوی برای دوستان، منقدان و دشمنان آمریکا ارسال می کند.

یکی از پیام های کلیدی این است که رئیس جمهور دونالد ترامپ در اولین بحران واقعی دوران ریاست جمهوری خود، به مشاوران متخصص خود گوش فرا داد، در تغییر موضع خود انعطاف پذیر عمل کرد، گزینه ای متناسب با مساله را به کار بست، با روسیه برای جلوگیری از خسارت به این کشور به شکلی موثر ارتباط برقرار کرد و سریع وارد عمل شد. او همچنین از انجام عمل بازنماند و بیش از حد واکنش نشان داد و پیامی واضع را ارسال کرد که ایالات متحده نه تنها به مقابله با یک تهدید برخاسته بلکه علی رغم فشار روسیه دست به اقدام زده است.

این حمله آمریکا خود به خود مسیر جنگ داخلی سوریه را تغییر نمی دهد و رنج و آلام غیرنظامیان را کاهش نخواهد داد. این حمله ممکن است در برابر استفاده از سلاح های شیمیایی مفید باشد و همچنین پیامی گسترده تر را ارسال کند که ایالات متحده در برابر روسیه ایستادگی خواهد کرد. این حمله همچنین نشان می دهد که ایالات متحده در صورت لزوم از نیروی نظامی خود استفاده خواهد کرد مساله ای که بسیاری آن را در خاورمیانه و خارج از آن زیر سوال برده بودند. در کنار آن آمریکا تمایل دارد تا «خط قرمزهایی واقعی» در مواجه با هر قدرتی که از سلاح های کشتار جمعی استفاده می کند، ایجاد کند.

ایالات متحده بیش از حد روی داعش و خشونت افراطی بازیگران غیردولتی تمرکز کرده بود. موشک های کروز ایالات متحده اما روشن کرد هنوز اسد یک هدف بزرگ سیاسی برای آمریکاست و هر گونه استفاده از سلاح های تروریستی حملات تلافی جویانه پرهزینه ای را در پی خواهد داشت. همچنین مشخص شد که ایالات متحده و جهان نمی توانند رنج غیرنظامیان سوری را نادیده بگیرند. این حقیقت روشن شد که مرگ 100 سوری از سموم سلاح های شیمیایی، راه حل درگیری سوریه نیست. سازمان ملل تخمین می زند که درگیری سوریه جان 13میلیون سوری از جمله چندین میلیون کودک را در خطر قرار داده است. هرچند حملات هوایی آمریکا از ادامه حملات شیمیایی جلوگیری نمی کند، پیامی روشن ضد خشونت علیه غیرنظامیان ارسال نمی کند و این حملات مانع از ادامه بمباران روسیه و هدف قراردادن بیمارستان ها، بازار و سایر مناطق شهری نمی شود.

مرحله  بعد چیست؟

سوال کلیدی این است که بعد از این چه خواهد شد؟ گزینه ها خوب نیستند، اما طیف گسترده ای از گزینه ها وجود دارند که می توانند اثرات مثبتی داشته باشند و بسیاری از آنها شامل استفاده از نیروی گسترده نظامی در مقیاس بزرگ و نیروی زمینی نمی شوند.

یکی از این گزینه ها روشن کردن این مساله است که هرگونه استفاه از سلاح شیمیایی در آینده منجر به حملات شدیدتر هوایی آمریکا خواهد شد. ایالات متحده می تواند در سکوت بیشتری با متحدان عرب منطقه ای خود ـ اردن، عربستان سعودی، امارات و قطر ـ همکاری کند تا اسلحه و پول برای شورشیان مخالف اسد فراهم شود تا خواسته حتمی در مذاکرات خروج اسد از قدرت باشد. تحریم گزینه قدرتمندی باقی خواهد ماند به خصوص در زمینه شرکت های خارجی، ارتباطات مالی، ترافیک هوایی و دریایی و تحرکات سوری ها در داخل و خارج از سوریه. این مساله به خصوص اگر ایالات متحده اسامی و ارتباطاتی را که منجر به رنج بردن غیرنظامیان می شوند هدف تحریم ها قرار دهد، قوی تر نمود پیدا خواهد کرد.

روسیه ممکن است با جنایت جنگی خواندن حرکت امریکا و گفتن این که این مساله را در شورای امنیت مطرح خواهد کرد، مرتکب اشتباه شده باشد. این بهترین فرصت برای ایالات متحده است تا تمامی جنایات علیه شهروندان سوری را مستند کند تا از تروریسم و ارتباطات استراتژیک در این رابطه انتقاد کند. اسناد فراوانی از تاریخ طولانی حملات هوایی روس ها علیه غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی وجود دارد.

گزینه پیشنهادی سناتور مک کین و سناتور گراهام برای از بین بردن کل نیروی هوایی سوریه پیشنهاد خطرناکی است اما یک گزینه محسوب می شود. این در عین حال گزینه ای است که ایالات متحده تهدید کرده از آن استفاده خواهد کرد. تشدید فوری می تواند زیاده روی محسوب شود. تشدید تنها در صورت انجام تحریکی دیگر قابل قبول است درحالی که اجرای تدریجی این مساله می تواند فشار بر اسد را تثبیت کند و زمان روسیه را به پایان برساند.

بیان این مساله که ایالات متحده به جنگ علیه داعش در شرق سوریه با کمک کردها و شورشیان عرب برای ایجاد مناطق امن تا زمان رفتن اسد ادامه می دهد، گزینه دیگری است که خطرات و فرصت هایی را ارائه می دهد. اندازه چنین مناطق امنی می تواند سوریه را به شکل گسترده تری در خطر تقسیم شدن و تحت کنترل قرار گرفتن میان گروه های مختلف شورشی قرار دهد. ایالات متحده از سوی دیگر نباید محدود کردن کمک های بشردوستانه به مناطق تحت کنترل اسد را به عنوان گزینه ای در برابر خود قرار دهد. هزینه های اخلاقی چنین اقدامی بسیار فراتر از منافع نظامی آن است.

گزینه های بسیار دیگری در این باب وجود دارد. اما مساله این است که ایالات متحده نباید از انتخاب برخی از این گزینه ها به بهانه تحمل اسد یا امید به روسیه برای این که به نحوی اهرم فشارش در برابر ایالات متحده را متوقف کند، دست بردارد. مساله مهم دیگر این است که ترامپ باید روی پیدا کردن راه هایی برای پایان دادن به زجر کشیدن مردم سوریه تمرکز کند و نباید تنها روی گزینه محدود تاثیر سلاح های شیمایی متوقف شود.

منبع: مرکز استراتژیک و مطالعات بین الملل/ مترجم: روزبه آرش