تفرقه، راه آزادسازی حلب را هموار کرد

نویسنده: تام پری – سلیمان الخلیدی

دیپلماسی ایرانی: در ماه نوامبر و درست زمانی که دولت سوریه و متحدانش خود را برای تشدید حملات به شهر حلب آماده می کردند، یکی از گروه های شورشی حامی اپوزیسیون در این شهر با یکی دیگر از گروه های مخالف سوری درگیر شد و فروشگاه ها، انبارهای مهمات، سوخت و مواد غذایی را به تصرف خود درآورد. این حادثه که در نزدیکی خط مقدم حلب روی داد حاکی از آن بود که با افزایش حملات بی امان نیروی های دولتی تحت الحمایه روسیه با همکاری شبه نظامیان شیعه از سراسر منطقه، رقابت و دشمنی میان گروه های شورشی نیز در حال وخیم تر شدن است.

از زمان آغاز ناآرامی ها علیه «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه در سال 2011، این نخستین باری است که درگیری میان گروه های شورشی اپوزیسیون سوری را به ستوه آورده و اسد را در آستانه کسب بزرگ ترین پیروزی اش قرار داده است. عقب نشینی غیرمنتظره و سریع شورشیان از حلب، موجب شده تا حجم اتهام زنی ها در میان گروه های اپوزیسیون افزایش یابد و اختلافات ایدئولوژیکی میان گروه های ملی و جهادی تشدید شود.

برای مدت بسیار زیادی، حلب به عنوان یکی از دژهای مستحکم گروه های شورشی که زیر پرچم "ارتش آزاد سوریه" مبارزه می کردند، تلقی می شد. اگر اسد و متحدانش در این نقطه به پیروزی دست یایند، غرب دیگر شرکای چندانی در این منطقه نخواهد داشت. «فستقیم»، یکی از گروه های ارتش آزاد سوریه در حادثه ماه نوامبر از سوی نیروهای «نورالدین الزنکی» (گروهی که خودش را بخشی از ارتش آزاد سوریه می نامد اما اخیراً به سوی جهادی ها گرایش داشته است) مورد حمله قرار گرفت.

«جبها شامیا»، یکی از مقامات ارشد گروه های شورشی حلب که در حال حاضر در ترکیه حضور دارد در این باره می گوید: «این اتفاق آسیبی جدی به روحیه نیروها وارد آورد. متاسفانه این اتفاق تاثیر بسیار منفی بر جناح ها و اوضاع و شرایط داخلی داشت. این حمله اوضاع روحی مبارزان ما و اوضاع داخلی شهروندان را تحت تاثیر قرار داد.»

این درگیری به گسترش اختلافات میان گروه های مخالف سوری منجر شده است. منابع وابسته به زنکی اعلام کرده اند که در پس زمینه این حادثه می توان ردپایی از توطئه فستقیم علیه یکی از متحدانش را یافت. فستقیم نیز معتقد است که زنکی سعی دارد تا با همکاری گروه جهادی «جبهه فتح الشام» جریان و شالوده اصلی اپوزیسون مخالف در حلب را نابود کند. «نوآ بونسِی»، تحلیلگر ارشد گروه بین المللی بحران در این خصوص گفت: «از برخی جهات می توان گفت که با تشدید حملات گروه های حامی بشاراسد، روابط میان جناح ها در حلب رو به وخامت گذاشته و اوضاع برای طرفداران حکومت نیز در سرازیری موفقیت قرار گرفته است. این امر ممکن است در توانایی محدود مخالفان برای دفاع از خود در برابر این حملات تاثیر گذاشته باشد.»

نقوذ جهادی برای گسترش

از زمانی که آغاز مداخله نظامی روسیه در سوریه و حملات هوایی نیروهای ارتش روسیه به نمایندگی از اسد در سپتامبر سال 2015، گروه های شورشی و مخالف مدام در حال عقب نشینی هستند. آنها معتقدند که اختلافات داخلی به وجود آمده میان آنها در مقایسه با قدرت آتش بمب افکن های روسی، شبه نظامیان شیعی و ارتش سوریه تنها یک عامل حاشیه ای در عقب نشینی آنها محسوب می شود.

با این وجود، اختلاف و درگیری میان گروه های شورشی در سال اخیر موجب شد تا اسد و متحدانش به دستاوردهای قابل توجهی در دمشق دست پیدا کنند. رهبر تازه منصوب شده یکی از بزرگترین گروه های شورشی یعنی «احرار الشام» در اظهاراتی «تفرقه مخرب» به وجودآمده میان گروه های مخالف را در عقب نشینی ها موثر دانست و بر لزوم یک تلاش جدید به سوی وحدت تاکید کرد. اما احرار الشام نیز در صفوف اردوگاه خود با تفرقه و اختلافات جدی مواجه است. برخی از گروه ها به ارتش آزاد سوریه نزدیک شده و سایرین خواهان روابط نزدیک تر با چهره های الهام گرفته از القاعده هستند.

شورشیان قصد دارند به عنوان آخرین اقدام خود، نیروهای مبارز را به سوی تشکیل و سازماندهی دوباره «ارتش حلب» سوق داده و ارتش کارآمدتری را ایجاد کنند، اما با از دست دادن بخش های بزرگی از قلمرو آنها در منطقه ممکن است برای این کار دیگر خیلی دیر شده باشد. با وجود از دست دادن حلب هنوز هم شورشیان کنترل مناطق بزرگی در غرب و جنوب غربی این شهر از جمله تمام استان «ادلب» و بخش های بزرگی از استان «حماه» را در دست دارند.

اما اینها مناطقی هستند که پیش تر در کنترل گروه هایی نظیر «جبهه فتح الشام» که قبلا به عنوان «جبهه النصره» (گروه جهادی وابسته به القاعده) قرار داشتند. نفوذ و قدرت جهادی ها موجب شد تا ایالات متحده از تأمین تسلیحات قدرتمندتر برای گروه های شورشی دلسرد شود و اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا نیز نشان داده که ممکن است وی روند حمایت از مخالفان سوری را به طور کلی متوقف سازد. یکی از فرماندههان گروه های شورشی ها در شهری در شمال حلب گفت که مردم به جای اعتراض به اسد، در این منطقه انتقادات خود را متوجه فرماندهان شورشی کرده اند و در ادامه عنوان کرد: «آنها همه خواستار وحدت هستند.»

منبع: بیزینس اینسایدر/ مترجم: زهره شهریاری