هماهنگی برای آتش‌بس در سوریه

محمود شوری، پژوهشگر ارشد مسائل روسیه

دیپلماسی ایرانی: همانطور که انتظار می رفت، همکاری های نظامی ایران و روسیه پس از رفع تحریم ها بعد جدی به خود گرفت. سفر آقای دهقان وزیر دفاع جمهوری اسلامی به مسکو در راستای انعقاد برخی قراردادهای خرید سلاح و تجهیزات روسیه بود. گرچه در این راستا خبرهای متنوعی از ابعاد همکاری های نظامی ایران و روسیه مطرح شده که بسیاری از آنها تایید نشده است. اخباری مبنی بر خرید جنگنده های سوخو 30 که وزیر دفاع آن را رد و اعلام کرد گفت وگوهایی در مورد خرید این جنگنده و تعداد آن صورت گرفته است. موضوع دیگر در روابط ایران و روسیه، گفت وگو درباره سوریه بوده که یکی از مهمترین موضوعات مورد علاقه دو کشور است. هر دو طرف تلاش می کنند از طریق همکاری های مشترک، مساله سوریه را مدیریت کنند. از این رو دو موضوع یاد شده، برای طرفین حایز اهمیت است و سبب شده وزیر دفاع روسیه بلافاصله بعد از بازگشت وزیر دفاع ایران، به تهران سفر و با مقامات ایرانی دیدار کند.

به نظر می رسد سفر سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه نیز در راستای مذاکرات اولیه صورت گرفته در مسکو باشد. این احتمال وجود دارد که طی سفر وی، درباره تسحلیات نظامی، قراردادهای خرید تسلیحات و توافقاتی پیرامون سوریه، بحث و گفت وگو صورت گیرد. با توجه به تغییر شرایط در سوریه از منظر دیپلماتیک و نزدیک شدن به یک آتش بس، هماهنگی های عملیاتی میان ایران و روسیه می تواند موثر و ضروری باشد. به همین خاطر سفر وزیر دفاع روسیه ارتباط مستقیمی با دو موضوع یاد شده دارد.

روسیه از همان ابتدا بنای ورود نظامی به بحران سوریه نداشته و خواستار حل و فصل بحران از این طریق نبود. روس ها تلاش کردند با ورود نظامی، اجازه تغییر شرایط میدانی به نفع گروه های افراطی داده نشود. در عین حال دولت اسد از دور مذاکرات و گفت وگوها درباره مصالحه و آشتی کنار گذاشته نشود. روس ها تلاش کردند در کنار پیشروی های نظامی در صحنه عملیاتی، مذاکرات خود را با طرف های درگیر و قدرت های بزرگ منطقه ای و بین المللی پیش ببرند. مذاکرات پوتین و اوباما و لاوروف و کری نیز در همین راستا بوده که روسیه بتواند علاوه بر عملیات نظامی، صحنه سیاسی را به گونه ای مدیریت کند که بتواند از درون آن به راه حلی برای بحران سوریه دست یابد.

موضوع آتش بس در سوریه نیز از ابتدا چندان مدنظر روس ها و دولت اسد نبود. اما روسیه نمی خواهد مخالفتی با آتش بس داشته باشد، زیرا نمی خواهد متهم به کشوری شود که به دنبال جنگ است. از این رو با موضوع آتش بس موافقت کرده و بحث ها پیرامون چگونگی جریان آتش بس و دستیابی به آن را دنبال می کند. گرچه هنوز اختلافاتی وجود دارد اما روسیه سعی می کند از طریق دیپلماسی در نهایت مساله سوریه را حل کند.