روابط ایران و آمریکا در انتظار توافق هسته‌ای

دیپلماسی ایرانی: به گفته یک دیپلمات ایرانی حاضر در وین، صحبت از آینده روابط ایران و آمریکا زود است، اما اگر بتوان به توافق هسته ای رسید، شاید فرصت برای همکاری های احتمالی در آینده فراهم شود.

این دیپلمات ارشد ایرانی که نخواست نامش فاش شود، در یک دیدار کم سابقه با خبرنگاران خارجی در روز دوم ژوئن، در پاسخ به سوال خبرنگار «المانیتور» گفت: «اجازه بدهید اول این کار را تمام کنیم و بعد راجع به فرصت های دیگر صحبت کنیم.» وی افزود: «تا آنجا که به آینده روابط ایران و آمریکا مربوط می شود، به نظرم [بحث در این باره] زود است؛ اما می توانم به شما بگویم که اگر ما در مورد مسئله هسته ای به توافق برسیم هم برای ایران و هم برای آمریکا در آینده فرصت هایی ایجاد خواهد شد.»

وی در ادامه گفت: «اما در حال حاضر، منحرف شدن از وظیفه اصلی که تلاش برای حل مسئله هسته ای است فایده ای ندارد. ما مشغول انجام این کار هستیم. درباره مسائل دیگر که ممکن است مورد علاقه ایران و آمریکا باشند مذاکره نمی کنیم.»

این مقام ایرانی درباره احتمال رسیدن به توافق نهایی با شش قدرت جهانی در روزها و هفته های آتی محتاطانه ابراز خوشبینی کرد. وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان و چین و مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا به جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و همتای ایرانی او محمدجواد ظریف پیوسته اند تا به رایزنی و مشورت بپردازند. مقامات رسمی اشاره به برخی پیشرفت ها در مذاکرات کرده اند، اما هنوز مسائلی باقی مانده اند که آنها در تلاش برای حل آنها و رسیدن به توافق جامع هستند که اگر قرار به دستیابی به آن باشد، احتمالاً در هفته بعد خواهد بود.

فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا که هنگام ورود به هتل کوبورگ با خبرنگاران سخن می گفت، با اشاره به اینکه در روزهای آینده، وزرای خارجه برای حفظ روند گفتگوها آمدورفت خواهند داشت، گفت که مذاکرات کماکان در جریان است. با این حال وی افزود «فکر نمی کنم هنوز به لحظه گشایش رسیده ایم و هر چه در توانمان باشد انجام خواهیم داد تا روند مذاکرات را در سطح فعلی حفظ کنیم.»

مقامات غربی گفته اند که هنوز گزارشی از دیدار دوم ژوئن یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی، با ایران و ملاقات او با حسن روحانی رئیس جمهور و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دریافت نکرده اند. مقامات ایرانی تلویحاً اشاره کرده اند که حتی در روزهای آخر مذاکرات در حل اختلافات باقی مانده پیشرفت هایی رخ داده است؛ به ویژه از زمان بازگشت ظریف از سفر تهران.

به گفته دیپلمات ایرانی فوق الذکر: «ما اعتقاد داریم که می شود شکاف ها را برطرف کرد و کار را انجام داد. حل و فصل برخی از موضوعات مطرح شده در ابتدا[ی این دور از مذاکرات]، که کارشناسان در مورد آنها مذاکره می کردند، مشکل بود...این مسائل اکنون تقریباً حل شده اند.»

وی افزود: «به نفع همه است که توافق خوبی شکل بگیرد و اجرای آن تا حد امکان با صداقت صورت بگیرد. اگر به عملکرد ایران در جریان اجرای برنامه جامع اقدام مشترک نگاه کنید، متوجه خواهید شد که ایران با آژانس همکاری کرده است. در گزارش های آژانس نمی توانید یک مورد را پیدا کنید که ایران از تعهداتش تخطی کرده باشد.»

وی افزود: «ما به هر چه که توافق بکنیم متعهد خواهیم بود. ما به تعهدات خودمان احترام خواهیم گذاشت. این مسئله قطعی است. از نظر ما حل این مسئله غیرضروری به نفع ایران، منطقه و تمام دنیا است.»

تا روز پنج شنبه 2 ژوئن مقامات ایرانی و غربی گفته بودند که هنوز نمی توانند با قاطعیت اعلام کنند آیا قادر به رسیدن به توافق خواهند بود یا خیر. تحلیلگران نزدیک به مذاکره کنندگان می گویند تصورش سخت است وقتی طرفین مذاکره تا این حد پیش آمده اند، بخواهند میز مذاکرات را ترک کنند.

به گفته مهدی آهویی، استاد دانشگاه تهران که اکنون در وین است: «بعید است که مذاکرات کلاً فروبپاشد. به نظرم در نهایت از دل این چانه زنی ها چیزی بیرون خواهد آمد. میزان سرمایه گذاری دو طرف در این مذاکرات به حدی است که مانع می شود کار را ناتمام بگذارند.» آهویی در پاسخ به سوالی در مورد نقش مذاکرات هسته ای در تعاملات آینده ایران و آمریکا گفت که مقامات ایران این مذاکرات را آزمونی برای سنجش طرف مقابل می بینند. او اظهار داشت: «اگر این مذاکرات موفق شود، برای اولین بار دستاوردی موفقیت آمیز [از گفتگوهای ایران و آمریکا] حاصل می شود» آن وقت ایران و آمریکا کم کم می توانند در مورد مسائل دیگر بحث کنند.

منبع: المانیتور/ مترجم: علی عطاران