داعش، القاعده یمن را به چالش می کشد؟

نویسنده: رنه سلاما

دیپلماسی ایرانی: گروه ملقب به داعش با قبول مسئولیت اولین حمله (بمبگذاری) در یمن، احتمالا به دنبال سوءاستفاده از آشفتگی موجود در این کشور و شاید حتی جلب حمایت اجباری بزرگترین شاخه گروه تروریستی القاعده در جهان است.

دو بمبگذاری انتحاری روز جمعه در مساجدی در منطقه تحت کنترل گروه شیعه الحوثی در شهر صنعا، پایتخت یمن، 142 کشته و 351 زخمی برجا گذاشت؛ اگرچه یمن از سال های گذشته به مقر اصلی القاعده در شبه جزیره عربی تبدیل شده است، اما می توان حمله روز جمعه را یکی از مهلک ترین حملات در تاریخ کشور این کشور دانست.

گروه تروریستی داعش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و هشدار داد «در حال ورود به یمن» است. از سوی دیگر، القاعده در شبه جزیره عربی بیانیه ای صادر و اعلام کرد به منظور حمایت از «مسلمانان بی گناه» از «هدف قرار دادن مساجد و فروشگاه ها» خودداری می کند.

حملات در صنعا 48 ساعت پس از حمله دیگری در یک موزه گردشگری در تونس رخ داد. حمله در تونس 21 کشته بر جا گذاشت و مسئولیت آن را نیز داعش بر عهده گرفت. بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این عقیده اند که گروه افراطی داعش سعی داشته است با این حملات نشان دهد که فاصله جغرافیایی از توانایی این گروه در حملات هماهنگ نمی کاهد.

ژان پیر فیلو یکی از استادادان موسسه «ساینسس پرو» در پاریس در این باره گفت: «داعش در هفته های اخیر به ترتیب با حملات در لیبی، تونس و در نهایت در یمن قابلیت خود را در هماهنگی فعالیت در محدوده ای وسیع به نمایش گذاشت.» وی افزود: «داعش احتمالا سعی داشته است به جهادگرایان بالقوه نشان دهد می تواند با اقداماتی خشونت آمیزتر از القاعده در شبه جزیره یمن به دشمن حمله کند. در شرایط کنونی خطر متمایل شدن و پیوستن کل شاخه القاعده در شبه جزیره عربی به داعش وجود دارد.»

یمن از سال 2012 و در پی برکناری رژیم علی عبدالله صالح دچار آشفتگی شد و از سال گذشته که حوثی ها قدرت را در پایتخت این کشور در دست گرفت، شریط امنیتی به شدت تضعیف شد. حوثی ها که طبق برخی ادعاهای مطرح شده از حمایت عبدالله صالح و همچنین ایران برخوردار هستند، کاخ ریاست جمهوری را در صنعا محاصره کردند و در نهایت عبد ربه منصور هادی از ریاست جمهوری استعفا کرد و به بندر عدن واقع در جنوب یمن گریخت. همسایگان جنوبی یمن از حامیان هادی محسوب می شوند و اقدام حوثی ها در پایتخت را کودتا علیه دولت وی می دانند. حوثی ها پس از قدرت گرفتن در صنعا، برای پیشروی در مناطق مرکزی یمن با مقاومت شدید القاعده در شبه جزیره عربی و همچنین قبایل سنی مواجه شدند و درگیری ها تلفات بسیاری برجا گذاشت.

القاعده در شبه جزیره عربی که از نظر آمریکا خطرناک ترین شاخه این شبکه افراطی جهادگرا محسوب می شود، در سال 2009 تشکیل شد و در سال های اخیر مسئولیت حملات مهلک بسیاری را علیه نیروهای امنیتی یمنی بر عهده گرفته است. این گروه همچنین مسئولیت حمله ماه ژانویه در دفتر هفته نامه فکاهی شارلی ابدو در پاریس را بر عهده گرفت؛ این نشریه در پی به تصویر کشیدن حضرت محمد پیامبر اسلام هدف حمله قرار گرفت.

با این حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند توانایی های القاعده در شبه جزیره عربی در یمن از زمان آشفتگی در این کشور کاهش یافته است. در مقابل، داعش سال گذشته به سرعت در بخش هایی از کشورهای عراق و سوریه پیشروی کرد و حتی گروه های جهادگرای افراطی در مصر و در لیبی با این گروه بیعت کردند و اکنون طبق شواهد موجود در تونس و یمن نیز نفوذ کرده است.

به رغم دشمنی شدید ایجاد شده میان داعش و شاخه القاعده در سوریه موسوم به جبهه النصره، القاعده در شبه جزیره عربی سال گذشته حمایت از داعش را با هدف مواجهه با دشمنان اسلام در خاورمیانه خواستار شد که این اقدام نشان دهنده بروز اختلافات میان شاخه های گوناگون القاعده بود.

از سوی دیگر، القاعده در شبه جزیره عربی در شرایط کنونی با مشکلات شدیدی مواجه شده است. جنگجویان این گروه از استان های دمار و صنعا، ماه گذشته اتحاد خود را با داعش و با هدف این گروه برای حمله به حوثی ها که شیعه هستند، اعلام کردند. داعش (گروه افراطی سنی) گروه شیعه حوثی را مرتد می داند.

متیو گویدر کارشناس دین اسلام در دانشگاه تولوز در این باره گفت: «القاعده از زمانی که گروه حوثی ها کنترل صنعا و بخش وسیعی از کشور (یمن) را در دست گرفته اند، اعتبار خود را از دست داده است و حتی نمی تواند از استان های سنی نشین محافظت کند.» وی افزود: «در عین حال، داعش هیچگاه تمایل خود را برای پیشروی تا شبه جزیره عربی پنهان نکرده است و در این راستا، یمن هدف اصلی این گروه محسوب می شود؛ چرا که این گروه یمن را زادگاه اصلی اعراب می داند.»

به علاوه داعش که بخش وسیعی از مناطق عرب نشین سنی در عراق از جمله استان الانبار را اشغال کرده است، احتمالا با ایجاد پایگاهی در یمن، به دنبال «محاصره راهبردی عربستان سعودی» است.

فیلو در این زمینه هشدار داد اقدام به حمله در یمن و تونس با فاصله چند روز از یکدیگر، احتمالا آغاز مرحله جدیدی در فعالیت های این گروه است: «برداشت شخصی من این است که این حملات شدید در دو کشور، پیش درآمدی برای آغاز حملات تروریستی علیه اروپاست.»

منبع: گلوبال پست / مترجم: طلا تسلیمی