نوروز، جشن هسته‌ای برگزار می‌شود؟

دیپلماسی ایرانی: روز مذاکرات ایران و امریکا زودتر از انتظارات آغاز شد، و حتی یک لحظه هم متوقف نشد و تا پاسی از شب نیز ادامه یافت، عجله ای که برای رسیدن به توافق قبل از آغاز عید نوروز ایرانی ها که روز شنبه است، صرف می شود، نشان می دهد که دو طرف تمایل دارند توافق هر چه سریع تر حاصل شود. از روز شنبه تعطیلات عید نوروز ایرانی ها آغاز می شود و آنها به سراغ رسم و رسومات و مراسمشان می روند.

برآوردهای اولیه از مذاکرات نشان می دهد که دو طرف پیشرفتی عظیم به سمت دستیابی به توافق نهایی به دست آورده اند. این مساله را هم امریکایی ها و هم ایرانی ها اذغان دارند. این نشان می دهد که مسیر رسیدن به توافق نهایی زیاد دور نیست و دو طرف گام های اساسی را برداشته اند. البته برخی مسائل اختلافی همچنان باقی مانده که بحث بر سر آنها ادامه دارد اگر چه توافق اولیه بر سر آنها حاصل شده است. به گونه ای که جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید گفت که مذاکرات به مراحل میانی خود رسیده و شانس امضای توافق در حال حاضر و در این نقطه از کار بالای 50 درصد است. علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز گفت: «بر سر 90 درصد قضایا توافق حاصل شده و فقط یک مورد مهم باقی باقی مانده است که در مورد آن نیز تلاش داریم در جلسه امشب (سه شنبه شب) به توافق برسیم.»  

به گفته منابع ایرانی، اختلاف ها بر سر تاسیسات نطنز و اراک و فوردو تقریبا حل شده است. ایرانی ها بارها اعلام کرده اند که می خواهند به برنامه های هسته ای شان در این تاسیسات همچنان ادامه دهند.

امریکایی ها از لوزان به گونه ای واکنش نشان داده اند که نشان می دهد تمایل کامل دارند تا توافق حاصل شود و می خواهند که این توافق توسط اوباما قابل دفاع باشد.

با این حال با نزدیک شدن به آخر هفته فشارها بر دو طرف برای خروج ایجابی نتیجه توافق افزایش یافته است. یک مقام امریکایی عضو هیئت مذاکره کننده امریکایی در یکی از جلسات بسته گفت: «ما حتی اگر هم معتقد باشیم که چاره ای نداریم جز این که تصمیم های سخت بگیریم، نباید عجله کنیم برای این که هدف ما رسیدن به یک توافق خوب است.»

در همین رابطه جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد، باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در صورتی که کنگره بخواهد تصمیمی بگیرد که قبل از توافق هسته ای رئیس جمهوری را ملزم به انجام کاری کند، آن را وتو خواهد کرد. وی این اظهارات را در پاسخ به اظهارات محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که خواستار موضع روشن اوباما در برابر نامه ای که بعضی از نمایندگان کنگره به ایران فرستادند، گفت.

درباره مذاکرات لوزان، یکی از مقام های امریکایی گفت بحث در حال حاضر بر سر زمان پایبندی ایران به تعهداتش در توافق است، همچنین در حال بررسی فعالیت های ایران مطابق با توافقات قبلی هستیم. ما می خواهیم ببینیم در صورتی که یکی از طرف های مذاکره کننده به تعهداتش پایبند نبود چه مقدار زمان لازم است تا علیه آن وارد عمل شویم.

امریکایی ها تلاش دارند تعهدات بیشتری از ایران بگیرند و تا آن جا که ممکن است مدت بازده زمانی توافق را طولانی تر کنند تا ایران را بیش از پیش پایبند به تعهداتش کنند. در حالی که تحولات منطقه بیش از پیش موقعیت ایران را تقویت کرده است و این امریکایی ها هستند که مجبورند به ایرانی ها امتیاز دهند. از سوی دیگر در صورتی که تحریم ها رفع شوند نقش منطقه ای ایران نیز به شدت گسترش خواهد یافت و به قدرت اول منطقه تبدیل خواهد شد و آن گاه قادر خواهد بود تا شرایط خود را بر منطقه تحمیل کند.

امریکایی ها پیشنهاد داده اند که توافق نهایی با ایران بعد از آن که به امضا رسید بعد از 15 ماه به اجرا در آید، طرف ایرانی این خواسته را نپذیرفته و خواستار اجرای فوری آن بلافاصله بعد از امضای توافق است. امریکایی ها با این کار می خواهند فرصت کافی برای راضی کردن اسرائیلی ها به قبول توافق نامه با ایران را داشته باشند.

این در حالی است که معاونان مذاکره کنندگان و کارشناسان اروپایی، روسی و چینی نیز به جمع مذاکره کنندگان پیوسته اند و این نشان می دهد که توافقاتی به دست آمده که دو طرف ایرانی و امریکایی می خواهند آنها را در جریان این توافقات قرار دهند. منابع آگاه می گویند که دو طرف مذاکره کننده بر تعداد سانتریفیوژها، کاهش سطح تولید اورانیوم و تعدیل فعالیت های اراک تقریبا به توافق نهایی رسیده اند و مذاکرات تنها بر سر چند مورد انگشت شمار ادامه دارد.

به این ترتیب پیش بینی می شود توافق سیاسی که دو طرف مهلت آن را تا پایان مارس تعیین کرده بودند، می رود که به دست آید و ایران و 1+5 پرونده آن را ببندند.

تنها نکات اختلافی چگونگی رفع تحریم ها، زمان رفع تحریم ها و زمان پایبندی به توافق نهایی است که عناصر اصلی در تمامی این مذاکرات محسوب می شوند.

از حالا به بعد می توان گفت امریکایی ها تصمیم گرفته اند که با ایران هسته ای کنار بیایند و دیگر رسما آن را به رسمیت بشناسند.

منبع: السفیر / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11