رفتار دوگانه کرملین در قبال تعهدات نظامی

گفتاری از بهرام امیراحمدیان *

دیپلماسی ایرانی: اظهارنظر مقامات روسی در خصوص فروش سامانه پدافند موشکی " آنتی- 2500 " حاکی از آنست که مسکو، کماکان خواهان بازی با کارت ایران در صحنه بین المللی است. هرگاه ایران از موضع قدرت برخورد کرده، روسیه از خود نرمش نشان داده و هر گاه ایران از سوی غرب مورد حمله و فشار قرار گرفته، روسیه نیز روند متفاوتی را در مناسبات خود با ایران در پیش گرفته است. پیشتر ایران خواهان تحویل سامانه پدافند موشکی اس- 300 بود که روسیه از آن امتناع کرد. این اقدام نقض قراردادهای بین المللی به حساب می آمد. در حالی که ایران خواستار ارجاع پرونده به مراجع ذی صلاح بین المللی برای احقاق حقوق خود شد، روسیه هشدار داد که در این زمینه سخت گیری خواهد کرد.

با این حال گرچه مقامات روسی اعلام کردند که موشک های جدید، از مزایای بیشتری نسبت به اس- 300 برخوردار است اما برای تحویل سامانه جدید، باید فرایند جداگانه ای طی شود. در این صورت نیز مشخص نخواهد شد که در طی این فرایند زمانی چه اتفاقی برای تحویل سامانه آنتی- 2500 خواهد افتاد؟ در عین حال اگر روسیه می تواند سامانه جدیدی را به ایران تحویل دهد، بنابراین بهتر است به قرارداد قبلی بازگشته و سامانه دفاعی اس- 300 را با توجه به اینکه هزینه آن نیز پرداخت شده، تحویل دهد. عدم تعهد روسیه به قرارداد فروش اس- 300 اقدام مثبتی نیست و روسیه اگر خواهان اثبات تعهد خود است، بهتر است قرارداد قبلی را اجرا کند.

در عین حال اگر ایران خرید سامانه جدید آنتی- 2500 را لازم تشخیص داد، در این صورت بر اساس منافع خود عمل می کند که در این صورت وارد فاز مطالعاتی می شود که آیا می تواند وارد امضای قرارداد جدیدی با روسیه شود یا نه؟ اینکه روسیه به صورت تحمیلی خواهان ملغی شدن قرارداد قبلی و انعقاد قرارداد جدید است، نشان از در نظر گرفتن ملاحظات غرب دارد. مقامات روسی در توجیه عدم تحویل سامانه اس- 300 بیان کرده بودند که به دلیل قعطنامه های تحریم علیه ایران، نمی توانند این سامانه را تحویل دهند. اما این یک سامانه دفاعی است نه تهاجمی.

گرچه روسیه اعلام کرده دیگر سامانه پدافند موشکی اس- 300 را تولید نمی کند، اما این کشور در سال 2013 این سامانه را به سوریه تحویل داده بود. درعین حال توجیه این مساله که فروش اس- 300 به ایران ناقض تحریم های بین المللی است چندان قابل قبول نیست؛ زیرا در این صورت فروش سامانه  آنتی- 2500 نیز می تواند ناقض قعطنامه های شورای امنیت سازمان ملل باشد. از این رو روسیه نتوانسته تاکنون اظهارات محکمه پسندی را بیان کند.

از طرفی درخواست ایران مبنی بر ارجاع پرونده به مراجع ذی صلاح و پرداخت غرامت 4 میلیارد دلاری، در راستای احقاق حق است. پیش شرط روسیه نیز مبنی بر اینکه اگر ایران شکایت کند، همکاری خود را قطع خواهد کرد، منجر به پافشاری بیشتر ایران بر حق خود خواهد بود. اکنون ایران در موضع قدرت قرار دارد. مساله پیش آمده دوگانگی روسیه رفتار روسیه را نشان می دهد. روسیه ناگزیر است منافع ایران را در نظر بگیرد.

*کارشناس مسایل آسیای میانه و قفقاز