سود گازی دعوای روسیه و اروپا برای ایران

پایگاه خبری اورآسیا ریویو در گزارشی نوشت: ایران می تواند از فرصت بوجود آمده پس از تحولات اوکراین استفاده و خود را به عنوان یک صادرکننده بزرگ گاز به کشورهای اروپایی مطرح کند.

به گزارش ایسنا، روسیه در حال حاضر بزرگترین عرضه کننده گاز طبیعی به کشور های اروپایی است و بخش زیادی از گاز صادراتی روسیه از طریق خطوط لوله ای که از خاک اوکراین می گذرد به اروپا می رسد. این در حالی است که تنش جاری بین روسیه و اوکراین تردید های جدی درباره چشم انداز آتی عرضه گاز روسیه به اروپا ایجاد کرده است.

اگرچه کشور های اروپایی تمایل دارند موضع قاطعی در قبال روسیه به دلیل بحران اوکراین اتخاذ کنند، اما این کشور ها به شدت به گاز روسیه وابسته هستند. در نتیجه آنها با محدودیت هایی جدی در تعامل با روسیه مواجه اند.

کشور های اروپایی سالیان سال نگرانی جدی در خصوص تامین گاز طبیعی خود داشته اند و در مقاطع مختلف تلاشهایی را برای تغییر وضعیت موجود انجام داده اند. این تلاشها اخیرا پیچیده شده و با منافع سیاسی کشور هایی که مسیر ترانزیت خطوط لوله گاز طبیعی هستند درگیر شده است.

این خطوط لوله گاز طبیعی خاورمیانه و منطقه دریای خزر را به بازار های گاز اروپایی منتقل می کنند و بنابراین از اهمیت فرامنطقه ای برخوردار هستند.

البته بحران جاری بین روسیه و اوکراین می تواند یک بیدارباش بوده و تمام گروه های درگیر را به پیدا کردن یک راه حل سیاسی برای این بحران ترغیب کند. اما پس از آن راه برای اجرای پروژه های جدید انرژی با هدف متنوع کردن منابع گاز طبیعی اروپا هموار خواهد شد.

تحت این شرایط ایران از یک فرصت خوب برای ظهور به عنوان یک تامین کننده جدید گاز طبیعی اروپا برخوردار است. در نتیجه ایران باید آماده بهترین بهره برداری از فرصت های تاریخی که به طور طبیعی به دلیل بحران سیاسی جاری بین روسیه و اوکراین به وجود آمده، باشد.

در همین حال ترکیه و جمهوری آذربایجان نقش بسیار مهمی به عنوان کشور های اصلی کنترل کننده خط لوله گاز ترانس- آناتولی برخوردار هستند. در حقیقت ایران برای اینکه به یک عرضه کننده مهم گاز طبیعی به غرب اروپا در آینده نزدیک تبدیل شود باید با ترکیه و جمهوری آذربایجان همکاری نزدیک داشته باشد.

پس از لغو تحریم های بین المللی علیه ایران، این همکاری ایران را قادر می سازد خط لوله گاز کنونی ایران – ترکیه را به خط لوله ترانس-آناتولی متصل کند. البته باید توجه داشت که چشم انداز آتی پروژه خط لوله نابوکو نیز نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد. این خط لوله قرار است برای تامین مسیر جدید انتقال گازطبیعی مورد نیاز کشور های اروپایی به شرق اتریش برسد.

تنش سیاسی و افزایش شدید هزینه های احداث در حال حاضر این پروژه را متوقف کرده است، اما باید توجه داشت کشور های اروپایی به شکل روزافزونی نگران وابستگی شدید خود به گاز روسیه هستند و این مساله ممکن است باعث شود که آنها به طور جدی اجرای پروژه خط لوله ناباکو را دنبال کنند.

اگر این پروژه به سرعت انجام شود، تکمیل این خط لوله در یک دوره دو تا سه ساله ممکن خواهد شد.

احداث خط لوله نابوکو یک مسیر مهم برای عرضه گاز طبیعی جمهوری آذربایجان به اروپا خواهد بود. در این شرایط ایران می تواند از خط لوله موجود ایران – ترکیه استفاده کرده و جای خالی به وجود آمده در بازار گاز اروپا را پر کند. باید توجه داشت که خط لوله ای که گاز ایران را به ترکیه می رساند در حال حاضر فعال است و ایران می تواند ظرفیت این خط لوله را با توجه به توانایی های فنی آن افزایش دهد.

نکته کلیدی در اینجا این است که مصرف کنندگان گاز در اروپا باید متقاعد شوند که به ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان منابع قابل اعتماد گاز طبیعی نگاه کنند، اما سوال اصلی این است که ایران برای افزایش بخت دستیابی به این هدف و تحقق این سناریو چکار باید انجام دهد؟ عوامل مختلفی باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد اما در وهله نخست مساله هسته ای ایران باید به یک حل وفصل نهایی برسد.

برای همکاری ایران با کشور های اروپایی، این کشور ها متقاعد شوند که ایران یک شریک تجاری باثبات و قابل اتکا است. در این میان ایران باید توجه داشته باشد که جمهوری آذربایجان مهم ترین بازیگری است که می تواند مقادیر زیادی از گاز طبیعی ایران را در کوتاه مدت به بازار های اروپایی برساند. در نتیجه ایران باید هم اکنون روی افزایش تعامل با این کشور تمرکز کند.تردیدی نیست که توافق با این کشور در این زمینه برای هر دو کشور مهم است.

جمهوری آذربایجان در حال برنامه ریزی برای توسعه سومین خط لوله ترانس-کاسپین است. این کشور با استفاده از این خط لوله قادر خواهد بود، خط لوله گاز ترانس-آناتولی را به میادین گازی ترکمنستان برساند.

ایران و روسیه در حال حاضر هر دو مخالفت خود را با اجرای این پروژه اعلام کرده اند، اما با توجه به ظرفیت های موجود و پتانسیل تعامل بین ایران و جمهوری آذربایجان، تهران باید با مقامات باکو درباره این پروژه به توافق برسد. برای این منظور ایران باید از این پروژه حمایت کند و از جمهوری آذربایجان بخواهد که از انتقال گاز ایران به اروپا از طریق خط لوله ترانس-آناتولی حمایت کند. چنین توافقی برای ایران بسیار مفید خواهد بود و حتی اگر این تلاش ها به هدف نهایی نرسد ایران چیزی را از دست نمی دهد.

البته مشخص نیست که آیا روسیه با توسعه خط لوله ترانس-کاسپین موافقت خواهد کرد یا خیر. حتی اگر مسکو موافقت خود را با این پروژه اعلام کند، چندین سال طول می کشد تا این پروژه به بهره برداری برسد.

در این زمان ایران می تواند مقادیر زیادی گاز به اروپا صادر کند. همچنین ایران می تواند انتقال گاز ترکمنستان به خط لوله ترانس-آناتولی را از طریق سواحل جنوب دریای خزر تسهیل کند.

از سوی دیگر همکاری ایران و جمهوری آذربایجان می تواند ابعاد جدیدی را در بلند مدت داشته باشد زیرا جمهوری آذربایجان می تواند به ایران در اجرای پروژه خط لوله ای که قرار است گاز طبیعی را از ایران به عراق و سوریه برساند، کمک کند. این پروژه در حال حاضر به دلایل فنی مختلف متوقف شده و کمک آذربایجان دراین زمینه ارزش زیادی برای ایران خواهد داشت. آذربایجان تجربه خوبی در توسعه پروژه های خط لوله چند ملیتی دارد. همچنین این کشور از طریق شرکای خود به فناوریهای مدرن دسترسی دارد و این فناوری ها می تواند برای توسعه این خط لوله که از ایران به عراق و سوریه کشیده می شود، مفید باشد.