درس‌هایی که بشار از اوضاع اوکراین می‌گیرد

 "هیچ کس در خاورمیانه مانند بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، تراژدی خشونت بار اوکراین را با حرارت زیاد و نگرانی عمیق زیر ذره بین قرار نمی دهد."

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، رابرت فیسک، تحلیل گر روزنامه ایندیپندنت در تحلیلی به بررسی شباهت های شرایط بحرانی سوریه و اوکراین پرداخته و می نویسد: «بشار اسد در واقع به منتقدان باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا که او را به دلیل انفعالش در قبال بحران اوکراین و شکستن تعهد خود در حمله به سوریه سرزنش می کنند، اعتنایی نمی کند. این در حالی است که در این موارد همتای روس او ولادیمیر پوتین برنده نهایی شد. همچنین آینده سیاسی ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهوری اوکراین نیز برای اسد که او را به خوبی می شناسد، مهم نیست.

اما بشار اسد به شباهت های قابل توجه بین دولت آشوب زده یانوکوویچ و مبارزه خود با شورشیان اهمیت زیادی می دهد. این مقایسه در حدی دقیق نیست که دشمنان اسد، او و یانوکوویچ را برادران خونی می خوانند، اما آنها آنقدر به یکدیگر شباهت دارند که بشار اسد و ولید المعلم، وزیر امور خارجه سوریه را به بررسی میزان حمایت پوتین از متحد اوکراینی اش، ترغیب کند.

بدون حمایت روسیه بعید بود که دولت سوریه بتواند سه سال درگیری با شورشیان را با موفقیت پشت سر بگذارد. یانوکوویچ نیز نمی تواند بدون "دوستی برادرانه" مسکو، در مقابل اعتراضات اپوزیسیون دوام بیاورد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در زمینه موضع آمریکا در قبال اوکراین تقریبا از همان زبان تند و خشمگینی استفاده می کند که در زمان تهدید آمریکا برای حمله به سوریه علیه این اقدام احتمالی کاخ سفید به کار می برد.

اگر اوکراین دیوار دفاعی شرقی روسیه علیه اروپا محسوب می شود، سوریه ای نیز که در حال مبارزه با افراطیونی شبیه به چچن های روسیه است، کرانه های جنوبی مسکو محسوب می شود. شباهت های فریبنده دیگری نیز بین این دو کشور وجود دارد. اعتراضات اولیه اپوزیسیون سوریه علیه دولت این کشور که به دنبال انقلاب های تونس و مصر صورت گرفت، صلح آمیز بود اما ناگهان در همان روزهای آغازین، پای افراد مسلح به درگیری ها باز شد.

فراریان از ارتش سوریه، یک اپوزیسیون مسلح تشکیل دادند که سریعا به دست تندروهایی افتاد که بیش از اینکه خواستار تشکیل سوریه ای به اصطلاح آزاد باشند، به دنبال ایجاد یک حکومت خلیفه ای هستند. در کی یف نیز همین اتفاق رخ داد: مخالفان یانوکوویچ پس از چند هفته از شروع اعتراضات متوجه شدند که در کنار گروه کوچکی از راست گراهای نئونازی قرار گرفته اند که از نظر مخالفانشان بیشتر شبیه فاشیست های اوکراینی هستند که در جریان جنگ جهانی دوم به آلمان کمک کردند تا به کسانی که در مقابل اشغال شوروی توسط رایش سوم مقاومت کردند. همانگونه که اولین گروه از مخالفان سوریه، توسط رسانه های غربی به عنوان "مبارزان آزادی" معرفی شدند، اپوزیسیون اوکراین نیز بیش از اینکه مخالفان قانون اساسی اوکراین معرفی شوند، به عنوان مخالفان رژیم، بر چسب خوردند.

به محض اینکه ناآرامی های سوریه به درگیری های مسلح کشیده شد، غرب و متحدان عربی اش به سرعت برای دشمنان بشار اسد، سلاح ارسال کردند. هر چند هنوز مدرکی دال بر اتخاذ چنین اقدامی در اوکراین وجود ندارد اما از آنجایی که برخی از معترضان در کی یف سلاح در دست دارند، مطمئن باشید که روسیه به زودی این ادعا را مطرح خواهد کرد که غرب به معترضان اوکراینی سلاح داده است.

همه این شباهت در حالی بر شمرده شد که تفاوت هایی نیز وجود دارد. اوکراین دچار چند دستگی قومیتی نیست. اما سوریه به صحنه درگیری سنی ها با شیعیان علوی، مسیحیان، دروزها و دیگران تبدیل شده است. البته این در حالی است که سنی های طبقه متوسط و افسرهای سنی ارتش، دولت سوریه را حمایت می کنند.

قطعا مدتهاست که بین سوریه و اوکراین ارتباط هایی وجود دارد. پیش از آغاز درگیری های سوریه، اسد به اوکراین سفر کرده، در آنجا یک قرارداد تجارت آزاد منعقد نموده و با ستایش های یانوکوویچ روبرو شد. یانوکوویچ در آن زمان عنوان کرد که سوریه دروازه اوکراین رو به خاورمیانه است. مناسبات نزدیکتری نیز وجود دارد: تعداد زیادی از دانشجویان سوری در دانشگاه های اوکراین تحصیل می کنند و بسیاری از شهروندان اوکراینی از والدین سوری و اهل شوروی، پیش از فروپاشی کمونیسم در اروپای شرقی متولد شده اند.

حتی ژنرال های کهنه کار سوری نیز کی یف را به خوبی می شناسند زیرا در دوره شوروی سابق، در اوکراین آموزش نظامی دیدند.

اما اکنون پرسش حقیقی برای سوریه این است: اگر فشار آمریکا و اتحادیه اروپا ادامه یابد، آیا پوتین به حمایت از یانوکوویچ ادامه می دهد؟ آیا کمک به یانوکوویچ ارزش یک جنگ سرد جدید را دارد؟ اگر این چنین باشد، خیال اسد آسوده خواهد بود: روسیه به سوریه پشت نخواهد کرد زیرا این اتفاق نشان خواهد داد که ممکن است کرملین به راحتی به "اوکراین روسی" خود نیز پشت کند. اما اگر آمریکا اوکراین را به روسیه ببخشد تا در ازای آن پوتین دست از حمایت از اسد بردارد چه اتفاقی می افتد؟ اوباما ممکن است بار دیگر این ادعای فریب آمیز خود را مطرح کند که دلیل موافقت سوریه برای تحویل تسلیحات شیمیایی اش به سازمان ملل، تهدید نظامی کاخ سفید بود و نه میانجی گری کرملین. همچنین ممکن است کاخ سفید تاکید کند که اسد باید به دولتی انتقالی که آمریکایی ها، انگلیسی ها و دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا درمذاکرات ژنو خواستار آن بودند، تن در دهد. اما در هر صورت جایگاه اسد ثابت خواهد ماند. حزب بعث سوریه پیش از پوتین نیز تحت حمایت رهبران شوروی قرار داشت. هرچند اسد، یانوکوویچ را درک می کند، اما مطمئنا پوتین را بهتر می شناسد.

مصری ها بدون اینکه هیچ سوء نیتی از سوی پوتین دیده باشند، او را "روباه" می خوانند. شاید به همین دلیل هم باشد که او یک میانجی گر شخصی به کی یف فرستاده است. پشت کردن مسکو به دمشق، ضربه بزرگی به اعتبار روسیه در خاورمیانه جدید خواهد زد. سوری ها می دانند که روسیه آنقدر توانمند است که همزمان در دو جبهه مبارزه کند. پس پوتین باید تا آنجایی به حمایت از متحدانش ادامه بدهد تا همانگونه که اوباما با مقدس نمایی پای خود را از سوریه عقب کشید، اوکراین را نیز پیش از تبدیل شدن به حمام خون، به روسیه تحول دهد.»