سوریه و جنگ روسیه در اوکراین

نویسنده: صبا مدور

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه با احتیاط و نگرانی تحولات حمله روسیه به اوکراین به علل مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی پیگیری می‌کند؛ اما مشخصا ملت سوریه این جنگ را با نبرد خود با نظام مرتبط می‌داند و این باور وجود دارد که نتایج این جنگ پیامدهای مستقیمی بر حضور روسیه در سوریه و آینده این کشور دارد.

نتایج جنگ کنونی در اوکراین تاثیر محتملی بر نفوذ روسیه در سوریه و به طور کلی منطقه دارد حتی اگر این تاثیر فوری نباشد. درباره این درگیری دو احتمال وجود دارد و احتمال سوم یعنی دستیابی به فرمول نه غالب و نه مغلوب ضعیف است.

احتمال نخست پیشروی روسیه در نبردها و دستیابی به موفقیت نظامی‌ای است که اهداف اعلام شده روسیه از این جنگ را محقق می سازد. این نتیجه مستقیما به موسکو اعتماد به نفس و تمایل برای تقویت دستاوردها و استفاده از آن در موضوعات منطقه‌ای از جمله سوریه را اعطا می کند.

در این راستا احتمال ادامه تحریم‌های غربی سختگیرانه و تلاش برای منزوی کردن روسیه در کوتاه مدت صرف نظر از نتیجه نبردهای اوکراین چه بسا مسکو را وادار کند در بهره برداری از حضور خود در سوریه در جهت ایجاد مزاحمت برای منافع غرب در منطقه و حتی در مدیترانه و استفاده از آن به عنوان اهرم فشار برای پایان دادن به تحریم ها شدیدتر عمل کند.

انرژی و تروریسم برجسته ترین برگه هایی است که مسکو ممکن است از آن علیه غرب و منافعش استفاده کند. علاوه بر آن اقدامات دیگری وجود دارد که به منافع ترکیه و امنیت این کشور ارتباط دارد.

احتمال دوم شکست روسیه در محقق ساختن اهدافش است. این شکست اعتبار نظامی روسیه را خدشه دار می‌کند و از ارزش تسلیحاتش می‌کاهد و تمام این عوامل شدیدا بر مسکو فشار می‌آورد تا راه‌هایی پیدا و اعتبار خود را بازسازی کند. در اینجا نیز رویکرد روسیه در قبال سوریه تغییر نخواهد کرد زیرا پرونده سوریه از جمله موضوعات اصلی و نادری است که روسیه با قدرت بر آن سیطره دارد و احتمالا به آن به عنوان فرصتی باقی مانده برای خود نگاه می کند که می تواند به وسیله آن توانمندی های بین المللی نابوده شده‌اش را بازسازی کند.

اگر تمام احتمالات درباره این جنگ به سختگیری روسیه در حفظ پرونده سوریه منجر می شود اما این امر تنها متغیر نیست چرا که سختگیری بی سابقه غرب برای مقابله با روسیه فرصتی برای احیای مسئله سوریه در سطح بین المللی و تبدیل حضور روسیه از منبع قدرت برای نظام به برجسته ترین علت برای هدف قرار گرفتن آن از سوی غرب است.

موفقیت حمله روسیه در اوکراین علت مستقیمی برای نگرانی جدی غرب از این مسئله خواهد بود که سوریه به پایگاه پیشرفته ای برای اقدامات خصمانه امنیتی، نظامی و اقتصادی روسیه تبدیل شود و از آن برای محقق ساختن دستاوردهای راهبردی بزرگتر بهره برداری کند و غرب را مجبور به لغو تحریم ها و اعتراف به نفوذ بین المللی روسیه کند. در صورت شکست نیز غرب اشتیاق بیشتری برای محدود کرد روسیه در خاورمیانه و سوریه خواهد داشت.

روند این جنگ چه بسا محافل غربی را متقاعد کرده که امیدی به نظام سوریه نیست و کاملا تحت اراده روسیه قرار گرفته است و نمی توان روی آن درآینده حساب کرد، از این رو باعث می‌شود ساماندهی دوباره تلاش ها از سوی آنها برای حمایت سیاسی از مخالفان سوری احتمالی ممکن و واقع گرایانه باشد. برپایی حکومت جایگزین حکومت اسد حتی در تبعید که از سوی غرب به رسمیت شناخته می‌شود نیروی محرکه بزرگی خواهد بود که روسیه را به قدرتی اشغالگر تبدیل می کند و رژیم را به میزان زیادی تضعیف می‌کند. چنانچه حمایت نظامی از جریان های مخالف را به آن اضافه کنیم در این صورت روسیه با تنگنای شدید مواجه خواهد شد؛ اما چنین سناریویی نیازمند تلاش واقعی جریان‌های مخالف سوری است که فعلا چنین تحرکی از آنها مشاهده نمی شود. 

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11