ایران و آمریکا عاقبت به زمینه مشترک می رسند؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که دولت اوباما برای اقدام نظامی تنبیهی علیه دولت سوریه آماده می شود، قدرتمندترین کارت آمریکا از نگاه حامیان این حمله، ارسال پیامی برای کشور دیگر یعنی ایران است. در تفکر این دسته از سیاستمداران، اگر ایالات متحده اقدامی در مقابل نقض خط قرمز خود ساخته خود در سوریه انجام ندهد، ایران آن را نشانه ضعف واشینگتن ارزیابی کرده و با سرعت بیشتری فعالیت های هسته ای خود را به پیش می برد.اما این پیام می تواند با تلاش های همزمان مقامات آمریکایی به منظور مذاکره با دولت جدید ایران و ایجاد توازن بین فشار و دیپلماسی در تضاد باشد.

این در حالی است که دو مانور دیپلماتیک که اخیرا انجام شده، گمانه زنی ها را در مورد کانال پشت پرده در روابط تهران – واشینگتن، تقویت کرده است. چندی پیش جفری فلتمن، دستیار آمریکایی سازمان ملل در امور سیاسی، همزمان با سلطان قابوس به تهران سفر کرد. این دو با شماری از مقامات وزارت خارجه شامل محمد جواد ظریف، ملاقات کردند.

سلطان قابوس معمولا به عنوان واسطه بین ایران و آمریکا شناخته می شود اما تا کنون نه فلتمن و نه سلطان عمان  تایید نکرده اند که حامل پیامی از جانب آمریکا برای ایران بوده اند. با این حال، این اقدامات در کنار برخی اظهارات مقامات تهران، این امیدواری را پدید آورده که واشینگتن شاید بتواند بدون درگیر شدن با ایران حمله ای محدود به سوریه داشته باشد.

به نظر می رسد شرایط منطقه ای و بحران امنیتی بر روند انجام اموری که روحانی و کانبیه اش به دنبال آن هستند نیز تاثیرگذار باشد. حتی اگر رئیس جمهور جدید ایران به حل مساله هسته ای علاقمند باشد، باز هم تصمیم گیری در این زمینه در سطوح عالی تر انجام می شود و شرایط منطقه ای می تواند موجب تقویت تندرو ها و در موضع ضعف قرار گرفتن روحانی شود.

روحانی نیز مانند اوباما از تمایل به کاهش تنش ها با جهان و شفافیت در مذاکرات هسته ای سخن می گوید. مذاکراتی که همچنان روحانی به دلیل توافقی که در آن انجام داد هنوز هم در معرض انتقادهای داخلی قرار دارد.

حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته ای ایران می گوید: اکنون من مجاب شده ام که روحانی و ظریف به دنبال غلبه بر خصومت ها بین ایران و آمریکا هستند اما حمله نظامی به سوریه می تواند یک تباهی باشد.

حتی در شرایطی که جان کری، وزیر خارجه آمریکا به دنبال اجماع بین المللی برای حمله به سوریه است، جواد ظریف، همتای ایرانی او یک ضد جنگ تمام عیار است که می کوشد از بروز درگیری جلوگیری کند. او در گفت و گو با آسمان خاطرنشان کرده که حدود یک سال قبل به آمریکا هشدار داده بود که تسلیحات شیمیایی در حال انتقال به سوریه است.

طرح موضوع تسلیحات شیمیایی ، تعهد ایران به دولت بشار اسد را بار دیگر مورد توجه قرار داده است. ایران خود از تسلیحات شیمیایی آسیب های فراوانی دیده و رئیس جمهور و وزیر خارجه جدید ایران نیز در پست های فیس بوکی و توییتری خود علیه کاربرد اینگونه تسلیحات موضع گیری کرده اند. حتی علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق نیز کاربرد تسلیحات شیمیایی را محکوم می کند.

سوریه همچنان متحدی حیاتی برای ایران است و کانال ارتباطی جمهوری اسلامی با حزب الله به شمار می رود اما در شرایط تحریم اقتصادی، حمایت نظامی از سوریه برای ایران هزینه زیادی دارد. از سوی دیگر در صورتی که شواهد استفاده دولت اسد از سلاح شمیایی را ثبت کند، هزینه سیاسی حمایت از دمشق نیز متوجه ایران خواهد شد.

به گزارش نیویورک تایمز، آنچه واضح است تغییر لحن ایران در مقایسه با سال گذشته است، زمانی که شماری از مقامات عالی رتبه تهران هشدار دادند که حمله به سوریه یعنی حمله به ایران.

فریده فرحی، استاد دانشگاه هاوایی و تحلیلگر امور سیاسی در لوب لاگ، می گوید: واقعیت این است که اقدام نظامی اوباما علیه سوریه این کشور را به یک تراژدی برای آمریکا تبدیل می کند نه ایران. و در فضای پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران که کشور به سوی مصالحه جویی پیش می رود، حمله به سوریه می تواند تمرکز را از روی موضوع ایران بردارد.

با این همه به نظر می رسد ایران و آمریکا در نهایت به زمینه مشترکی در سوریه دست یابند. کریم سجادپور، تحلیلگر امور ایران در موسسه کارنگی می گوید: ایالات متحده و ایران هم اکنون درگیر جنگ نیابتی در سوریه هستند اما در صورتی که اسد سقوط کند، تهران و واشنگتن هدف مشترکی در نبرد با جهادگرایان سنی و تندرو خواهند داشت.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10