ایران دینام منطقه است

دیپلماسی ایرانی:  باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا روز شنبه اعلام کرد که برای اقدام نظامی محدود به سوریه به دنبال مجوز کنگره است. این یک خبر غافلگیر کننده برای آن دسته از تحلیلگرانی بود که پیش بینی می کردند آمریکا پس از پایان تعطیلات روز کارگر به سوریه حمله می کند.

طرح موضوع اخذ مجوز کنگره، برای هیات بازرسان  زمان می خرد تا بتوانند گزارش خود را خود را ارایه کنند. همچنین این اقدام موجب می شود تا دولت فرصت بیشتری برای بررسی طرح خود داشته باشد و آن را به کنگره، سازمان ملل و کنفرانس جی 20 ارایه کند. کنفرانسی که 5 و 6 سپتامبر یعنی در روزهای پایانی هفته جاری در سن پترزبورگ برگزار می شود و اوباما نیز در آن شرکت خواهد داشت. از سوی دیگر در این فاصله تا حدودی امکان محک زدن تمایل تهران به ایفای نقشی سازنده به منظور دستیابی به راه حل سیاسی برای سوریه وجود دارد.

تصمیم رئیس جمهور انعکاس دهنده افکار عمومی است که به واقع از مداخله آمریکا در جنگی دیگر در خاورمیانه نگران هستند. البته برخی حمایت ها نیز در مورد حمله نظامی محدود وجود دارد تا مانع استفاده از تسلیحات شیمیایی در آینده شود.

اوباما اخیرا اعلام کرده که آماده همکاری با هر کسی در جهت حل بحران سوریه است. رئیس جمهور آمریکا می گوید دخالت نظامی راهکار خروج از بن بست سوریه نیست و به همین دلیل آماده است با هر کسی شامل روسیه و دیگران برای حل موضوع همکاری کند. این در حالی است که به نظر می رسد منظور اوباما از هر کسی همان ایران است که بیشترین نفوذ را در سوریه دارد. محمد خزاعی، نماینده ایران در سازمان ملل نیز در گفت و گو با المانیتور از ایده برگزاری کنفرانس ژنو 2 به منظور مذاکره در خصوص سوریه استقبال کرده است.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که کانال دیپلماتیک بین ایران و آمریکا بیشترین نقش را در پایان دادن به بحران سوریه و جلوگیری از گسترش ناآرامی ها دارد.

اشاره رئیس جمهور آمریکا به تعامل با هر کسی در مورد سوریه ، یک روز پس از آن انجام شد که جفری فلتمن، دستیار سازمان ملل در امور سیاسی و دستیار سابق وزارت خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، در خصوص کاربرد تسلیحات شیمیایی در سوریه و نقش ایران در راهکاری سیاسی در این کشور با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران گفت و گو کرد.

چندی بعد، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در سخنان خود به اینکه ایران از امضاء کنندگان معاهده تسلیحات شیمیایی است، اشاره کرد. به این ترتیب به نظر می رسد خط قرمز مشترک ایران و آمریکا در مورد ممنوعیت کاربرد تسلیحات شیمیایی می تواند به منزله پلی برای مذاکره ایران و آمریکا بر سر سوریه باشد.

هرچند مقامات تهران در مورد پیامدهای وخیم اقدام نظامی آمریکا در سوریه هشدار داده اند اما برخی تحلیلگران بر این باورند که ایران با توجه به منافع توافق هسته ای احتمالی، به طور مستقیم به حمله احتمالی آمریکا به سوریه واکنش نشان نمی دهد. از سوی دیگر حسین موسویان، مذاکره کننده هسته ای سابق ایران نیز در یاداشتی خاطرنشان کرده که سوریه می تواند فرصتی برای توافق ایران و آمریکا و حتی پیشرفت در مذاکرات هسته ای باشد.

به گزارش المانیتور، دیپلماسی در مورد سوریه با برگزاری نشست جی 20 شکل دیگری به خود می گیرد. نشستی که در آن رهبران قدرتمندترین کشورهای جهان حضور دارند و احتمالا اوباما و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مورد مساله سوریه گفت و گو خواهند کرد. هرچند که هنوز زمانی برای ملاقات جداگانه آنها تعیین نشده است.

تا زمانی که آمریکا به سیاست عدم تغییر رژیم در سوریه متعهد باشد، استراتژی خاتمه دادن به جنگ شامل دیپلماسی است که هم با دشمنان و هم دوستان انجام می شود. اقدام ناتو در کوزوو و بوسنی یکی از سیاست های موفق آمریکا در حوزه دیپلماسی تعریف می شود، زمانی که دیپلماسی مستقیم با همه طرف ها شامل رهبر یوگوسلاوی و مجرم جنگی، میلوشویچ، انجام شد. برای توقف کشتار به یک آتش بس همه جانبه نیاز است. این دولت یوگوسلاوی بود که پس از جنگ کوزوو، میلوشویچ را دستگیر و آن را به دادگاه تحویل داد. از سوی دیگر حمله به عراق در سال 2003 توانست آنگونه که آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داده، مانع ادامه فعالیت های هسته ای تسلیحاتی ایرن شود. اما اقدام مشابه در مورد سوریه تنها می تواند مقامات تهران را برای دنبال کردن چنین برنامه هایی ترغیب کند. این تجربه درس های زیادی برای نحوه برخورد با مساله سوریه دارد.

تروریسم در سوریه، عراق، و  شاید مصر حتی پس از حمله احتمالی آمریکا نیز ادامه می یابد، چرا که در نبود استراتژی دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ، گریزی از این سرنوشت نیست.دولت آمریکا می تواند از فرصتی که تا تشکیل جلسه کنگره دارد به گزینه های دیگری برای پاسخ دادن به استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه بیاندیشد که می تواند شامل کانال ارتباطی با ایران باشد.

به گفته تحلیلگران ایران مانند یک دینام در خاورمیانه عمل می کند و می تواند نقشی کلیدی در آغاز یا خاتمه جنگ های منطقه ای داشته باشد. شاید اکنون زمان آن رسیده باشد که حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران به منظور پایان دادن به جنگ سوریه در بوته آزمون جهانی قرار گیرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 10 شهریور 1392/بازانتشار: پنجشنبه 15 شهریور 1392