"حماس" منزوی می‌شود

سقوط اخوان المسلمین در مصر واقعیت تلخ غزه را بار دیگر برای حماس نمایان کرد. حماس به عنوان شاخه ای از اخوان المسلمین هرگز سالی بهتر از زمانیکه متحدی چون مرسی را در میان مقامات ارشد قاهره داشت، تجربه نکرده است.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از کریستین ساینس مانیتور، برکناری محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر توسط ارتش تنها برای اخوان المسلمین یک خبر بد نبود. این خبر برای حماس در غزه که یک سال پیش پیروزی انتخاباتی مرسی را امیدی برای پایان انزوای اقتصادی و سیاسی خود دانسته بود نیز بد بود.

در آن دوره رهبران و حامیان حماس شیرینی پخش کردند و با شلیک گلوله پیروزی اخوان المسلمین که حماس شاخه ای از آن است را جشن گرفتند. آنها دریافتند که پس از سال ها بسته ماندن مرزها با مصر که در پی تصاحب غزه از سوی حماس و در دوره حسنی مبارک رخ داد، مرزهای باز با این کشور کیفیت زندگی در غزه و موقعیت سیاسی حماس را بهبود خواهد بخشید.

آنها تا حد زیادی حق داشتند. حماس هرگز سالی بهتر از سال روی کار بودن مرسی را در غزه تجربه نکرده بود. البته نباید از یاد برد که دولت مرسی هم به اندازه مبارک دست غزه را از مصر دور نگه داشته بود تا از این طریق روابط با اسرائیل و آمریکا را تداوم بخشد. اما مرسی وعده فضای باز اقتصادی را به این منطقه تحت محاصره داده بود و همین امر خوشبینی جدید و قابل توجهی را به حامیان حماس بخشیده بود.

با این حال این ماه عسل یک پایان ناگهانی داشت؛ زمانیکه ارتش مصر در سوم جولای مرسی را از قدرت برکنار کرد و حماس پس از 12 ماه سرخوشی در کنار اخوان المسلمین، با دشمن قدیمی جدید خود تنها ماند. دشمنی ارتش مصر با حماس در حدی است که زمانیکه مرسی بازداشت شد، یکی از اتهاماتش برقراری ارتباط با این گروه در جریان فرارش از زندان در سال 2011 بود.

از سال 2007 که حماس کنترل سیاسی و امنیتی غزه را به دست گرفت، ارتش این جنبش را به طور مداوم به مداخله در امور داخلی مصر و حمایت از عملیات های نظامی در صحرای سینا که باعث بی ثباتی در منطقه و کشته شدن تعدادی از سربازان مصری شد، متهم کرده است. زمان زیادی طول نکشید که ارتش مصر بار دیگر مبازره خود با حماس را آغاز کند.

با وجود آنکه مصر در زمان حکومت مرسی نیز مخالف وجود تونل های زیرزمینی مرزی غزه بود اما این روند از زمان بازگشت قدرت به دست ارتش تشدید شده است. ارتش مصر بسیاری از این تونل ها که شاهراه های اقتصادی مهمی برای غزه محسوب می شوند را تخریب، مسدود یا دچار آب گرفتگی کرده است. گذرگاه رسمی رفح تنها برای خارجیان و فلسطینی هایی که به درمان در بیمارستان های مصری نیاز دارند، اختصاص دارد.

اندکی طول می کشد تا تاثیرات سیاسی سقوط مرسی در نوار غزه مشهود شود اما مشکلات اقتصادی هم اکنون نیز قابل رویت هستند- خودروها ساعت ها در صف دریافت چند لیتر سوخت منتظر می مانند، و قیمت غذا افزایش یافته و قیمت مصالح ساختمانی دو برابر شده است.

تحلیل گران اقتصادی غزه معتقدند که حماس باید غذا و کالای مورد نیاز مردم خود را تامین کند، در غیراین صورت با افت محبوبیت روبرو خواهد شد. اما گزارش های اخیر حاکی از آن است که ارتش مصر نزدیک به 80 درصد تونل های زیرزمینی غزه را تخریب کرده و این امر کار را برای حماس سخت کرده است.

محسن ابورمضان، تحلیل گر مسائل اقتصادی حماس در اینباره می گوید «حماس مسئول تامین مواد غذایی، سوخت و دیگر کالاهای لازم برای ادامه زندگی یک میلیون و 700 هزار فلسطینی است. اسرائیل اجازه ورود تمام این کالاها را به غزه نمی دهد و صادرات نیز ممنوع شده است، بنابراین حماس قادر به تامین نیازهای ساکنین غزه نیست.»

براساس گزارش وزیر اقتصاد غزه، تخریب اخیر تونل ها هزینه ای 230 میلیون دلاری برای غزه داشته است. سامی ابوزهری، سخنگوی جنبش حماس از مقامات مصری درخواست کرد که تونل ها را تا زمانیکه حماس بتواند کانال دیگری برای انتقال غذا به غزه بیابد، مسدود نکنند.

به گفته ابوزهری اکثر تونل های زیرزمینی تخریب شده اند و باقی مانده آنها نیز به دلیل درگیری ها در صحرای سینا میان ارتش مصر و شبه نظامیان، قابل استفاده نیستند. وی در ادامه تاکید کرد که شرایط در دوره حکومت مبارک بهتر بود.

ابورمضان می گوید حماس از این مسدود شدن تونل ها استفاده خواهد کرد تا به جهان یادآورد شود که غزه در محاصره اسرائیل است و از این طریق فشارها بر اسرائیل جهت شکستن محاصره را افزایش خواهد داد.

با این حال مشکل حماس تنها این کمبودها نیست. حماس برای نخستین بار طی دو دهه اخیر از یک متحد سیاسی که در قدرت باشد بی بهره است- مشکلی بزرگ برای جنبشی که به منظور تامین نیازهای مالی، نظامی و سیاسی خود به شدت به متحدانش وابسته است.

حماس سنی سال گذشته روابط خود با سوریه را به دلیل سخت گیری های رژیم اسد نسبت به مخالفان سنی قطع کرد. این دو در کنار ایران و حزب الله «محور مقاومت» را تشکیل دادند که مخالف اسرائیل و غرب بوده است. سوریه برای چند دهه از متحدان حماس بود و این جنبش اسلامی را از نظر مالی، نظامی و سیاسی حمایت می کرد و این کمک ها علیه اسرائیل و چندی بعد علیه فتح (جنبش آزادی بخش فلسطین)  مورد استفاده قرار می گرفت.

حماس پس از قطع روابط با سوریه برای پر کردن شکاف ایجاد شده، به ترکیه و قطر روی آورد. این قدرت های سنی جریانی از پول و پروژه های ساخت و ساز را راهی غزه کردند و البته که دیدگاه آمریکا و اروپا نسبت به متحدان قبلی حماس خوشبینانه تر بوده است.

اما اتحاد سیاسی در این منطقه به شدت در حال تغییر بوده است و از زمان سقوط جنبش اسلام گرا در مصر، روابط حماس با ترکیه و قطر نیز دچار لغزش شده است- مصر به دلیل مرزهای مشترک، راه مهم ارتباطی میان غزه و حامیانش بود.

در حال حاضر به هیچ وجه مشخص نیست که آیا شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر جدید قطر به اندازه پدرش که 400 میلیون دلار برای پروژه های ساخت و ساز به غزه داد، از حماس حمایت خواهد کرد یا خیر. ترکیه نیز در این میان دچار مشکلات داخلی و اعتراضات ضد دولتی خود است.