منظور آمریکا از «اعتمادسازی» در مقابل ایران چیست؟

این روزها و با نزدیک تر شدن به زمان آغاز به کار رسمی حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران، مجموعه بحث هایی در غرب مطرح می شود مبنی بر اینکه «گام نخست اعتمادساز» از سوی آمریکا در قبال دولت جدید ایران چه باید باشد. با این حال، مطالعه اظهارنظرهای مطرح شده در این زمینه، نشانگر آن است که حسن نیت چندانی در این زمینه وجود ندارد.

به گزارش «تابناک»، سایت نشریه آمریکایی «نیشن» در مطلبی که روز گذشته منتشر کرده، به بررسی این موضوع پرداخته که نخستین اقدام اوباما در قبال دولت جدید ایران که زمینه اعتمادسازی و تعامل بیشتر را فراهم کند، چه باید باشد.

این سایت با اشاره به اقدام روزهای اخیر کنگره آمریکا در تهیه طرحی برای تشدید بیش از پیش تحریم ها علیه ایران و مورد تحریم قرار دادن همه بخش های اقتصاد ایران، می نویسد که بدون تردید، چنین اقدامی می تواند بدترین رفتار ممکن در آستانه روی کار آمدن دولت جدید باشد و به چشم انداز بهبود روابط آسیب بزند. بر این اساس، اقدامی که اوباما در حال حاضر باید انجام دهد، این است که در صورت تصویب نهایی این طرح در کنگره، آن را وتو کرده و از عملی شدن آن جلوگیری نماید.

البته مورد دیگری که این نشریه مورد اشاره قرار می دهد، این است که اوباما باید از فرصت مراسم تحلیف روحانی استفاده کرده و پیام رسمی تبریکی را برای وی ارسال کند. این امر می تواند جایگزین پیامی باشد که اوباما باید پس از انتخاب روحانی می فرستاد، اما از انجام این کار خودداری کرد.

اما نکته اصلی در این مطلب – که در اغلب تحلیل های دیگر از این دست نیز به چشم می خورد – همان پیشنهاد اول، یعنی جلوگیری از اعمال «تحریم های جدید» علیه ایران است. با نگاهی به تحلیل های اخیر در فضای رسانه ای و همچنین رویه چند سال گذشته دولت آمریکا، به ویژه در حوزه هسته ای، می توان دریافت که این امر به یکی از مبانی رویکرد این کشور در قبال ایران تبدیل شده است.

مهمترین مثال در این زمینه، رویکرد هسته ای ایالات متحده – و به طور کلی گروه 1+5 – در قبال ایران است که در قالب بسته های پیشنهادی این گروه به ایران نمود یافته است. آنچه که طی چند دور اخیر مذاکرات ایران و 1+5 به خوبی مشهود بوده، این است که در همه این موارد، طرف غربی پیشنهاد برداشته شدن تحریم هایی را ارائه می داده که به تازگی و شاید حتی چند روز پیش از آن دور از مذاکرات تصویب شده است.

جالب آنکه در همه این موارد، غرب برای این رویکرد خود، نام «اقدامات اعتمادساز» و «رویکرد گام به گام» گذاشته و انتظار دارد ایران با پذیرش آن، حاضر به پذیرش مصالحه ای بزرگ در قبال دریافت امتیازاتی کوچک (و در واقع دریافت چیزی که تا چند روز پیش واقعاً امتیاز نبوده) بشود.

اکنون همان گونه که مشاهده می شود، دقیقاً همین رویکرد در بحث نحوه اقدام دولت آمریکا در قبال دولت جدید ایران و فراهم کردن زمینه های تعامل دو طرف نیز مطرح می شود؛ بدین معنا که اگر اوباما جلوی اجرایی شدن تحریم های ناعادلانه ای را که هنوز تصویب نشده فراهم کند، حتماً اقدامی خیرخواهانه انجام داده و این اقدام باید از سوی ایران مورد استقبال قرار گیرد.

به عبارت دیگر، در این رویکرد هیچ بحثی از تحریم هایی که پیش از این بر ایران تحمیل شده به میان نمی آید و گویا این موارد پیشین، به عنوان واقعیتی پذیرفته شده در نظر گرفته می شود. بر این اساس، می توان گفت دولت آمریکا به هیچ وجه حاضر به دادن امتیازات متقابل به ایران نیست و صرفاً سعی دارد با تظاهر به چنین کاری، زمینه امتیازگیری از ایران را فراهم کند.

نام این رویکرد هر چه باشد، قطعاً «اعتمادسازی» نیست.