باب المندب، تنگه هرمزی دیگر برای ایران

دیپلماسی ایرانی: درحالی که ایران تمامی اتهامات مربوط به دخالت در امور یمن که از سوی مقامات این کشور مطرح می شود را تکذیب می کند، روزنامه وال استریت ژرونال به نقل از مقامات غربی و یمنی مدعی شده جمهوری اسلامی به دنبال محکم کردن جای پای خود در ساختار سیاسی یمن است تا از این طریق یک متحد نظامی در نزدیکی یکی از استراتژیک ترین شریان های انتقال نفت در جهان، برای خود پیدا کند.

بنابر ادعای این روزنامه آمریکایی، ایران در جنوب یمن به آموزش های نظامی مشغول است و این در حالی است که گروه حزب الله که تحت حمایت ایران قرار دارد نیز مسئولیت کمک های مالی و آموزش رسانه ای را بر عهده دارد. وال استریت ژورنال همچنین مدعی است که ایران در ارسال تجهیزات و تسلیحات نیز نقش دارد. البته این ادعا بارها از سوی جمهوری اسلامی تکذیب شده است.

تهران در حالی به سوی یمن گام برمی دارد که منطقه متاثر از تحولات دو سال گذشته است. رابطه با نظامیان در یمن می تواند اهرمی را در مقابل آمریکا در اختیار ایران قرار دهد. تهارن همچنین می تواند از یمن به نفع سوریه بهره مند شود. بروس ریدل، تحلیلگر موسسه بروکینگز بر این باور است که اگر ایران در جنوب یمن متحدانی داشته باشد به منزله یک دستاورد استراتژیک برای جمهوری اسلامی خواهد بود. علاوه بر این در شرایط احتمالی سقوط اسد در سوریه، رابطه با یمن می تواند یکی از جایگزین ها باشد.

به گزارش وال استریت ژورنال، دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل به درخواست های مکرر برای اظهار نظر در این زمینه پاسخ نداده است. از سوی دیگر انتظار نمی رود پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر تاثیری بر سیاست های جمهوری اسلامی در مورد گروه های نیابتی مانند حزب الله و عملیات سپاه قدس در سایر کشورها داشته باشد.

مقامات غربی و یمنی ادعا می کنند تهران روابطی با گروه هیراک دارد که 50 سال است خواستار جدایی جنوب یمن از شمال این کشور است. هرچند این گروه سنی به شمار می رود اما منافع مشترکی در همکاری با ایران شیعه علیه دولت صنعا دارد.

پایگاه قدرت هیراک به لحاظ ژئوپولتیکی منطقه ای در جنوب یمن در نزدیکی باب المندب است. باب المندب تنگه ای است که بسیاری از تانکرهای نفتی به مقصد آمریکا و اروپا از آن عبور می کنند.

امنیت یک موضوع نگران کننده در باب المندب به شمار می رود که همراه با کانال سوئز و تنگه هرمز، یکی از شریان های حیاتی انتقال نفت به شمار می رود. برخی مقامات غربی ادعا می کنند ایران می تواند با استقرار نیروی نظامی در این منطقه انتقال نفت را با مشکل مواجه کند. پیش از این نیز تهران تهدید هایی را در مورد مسدود کردن تنگه هرمز مطرح کرده بود و در صورتی که باب المندب نیز به آن اضافه شود، مسیر عبور 22 درصد از منابع نفتی جهان، سد خواهد شد.

نفوذ ایران در یمن می تواند چالشی جدید برای آمریکا باشد که در سال های اخیر حمایت مالی خود را از دولت صنعا چندین برابر کرده است. سال گذشته دولت آمرکیا بودجه ای 350 میلیون دلاری را برای صنعا به تصویب رساند که در مقایسه با رقم 26 میلیون دلاری در سال 2008، رشد چشمگیری داشته است.

برخی تحلیلگران می گویند از آنجایی که مسدود کردن تنگه هرمز می تواند صادرات نفتی ایران را نیز به مخاطره بیاندازد، تهران تردید کمتری در مورد مسدود کردن مسیرهای دیگر مانند باب المندب خواهد داشت.

درحالی که مقامات ادعا می کنند صدها عضو هیراک برای گذراندن دوره های آموزشی به ایران رفته اند، مقامات هیراک می گویند آنها با تصمیم خود به ایران رفته اند. قسیم عسگر، دبیر کل هیراک در این زمینه اظهار داشت: برخی جوانان هیراک برای آموزش به ایران رفته اند چرا که از وعده های ما خسته شده اند و به دنبال بودجه و آموزش هستند.

عسگر می گوید در سال گذشته در بیروت با مقامات ایران ، حزب الله و گروه حوثی ملاقات کرده اما سخنگوی حزب الله هنوز در این زمینه اظهار نظر نکرده است.

در همین حال ایران روابط خود را با گروه شیعه حوثی در شامل یمن تقویت کرده  است. وزیر اطلاعات یمن در مصاحبه ای مطبوعاتی مدعی شده است که سپاه پاسداران اعضای حوثی را در جنوب لبنان آموزش می دهد.

یک دیپلمات غربی ادعا می کند ایران می تواند در صورتی که نفوذ سابق را در سوریه نداشته باشد، از گروه هایی مانند هیراک و حوثی برای پیشبرد اهداف خود در یمن استفاده کند. البته سوریه ارزشی به مراتب بیشتر برای ایران دارد اما در صورت کمرنگ شدن این گزینه؛ کشورهایی مانند یمن نیز جایگاه ویژه ای در هژمونی منطقه ای جمهوری اسلامی پیدا می کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10