چرا اسد سقوط نکرد

به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه خبری «المنار» در پژوهشی مفصل و مشروح به قلم «صادق خنافر» و «حسین ملاح» به بررسی بحران سوریه می پردازد که بیش از دو سال است، توسط کشورهای غربی و شماری از رژیم های عربی بر مردم و نظام سوریه تحمیل شده است و تلاش می کند، به این سوال مهم پاسخ دهد که چرا با وجود تمام توطئه های به اجرا گذاشته شده و تلاش های صورت گرفته باز نظام دمشق همچنان در سوریه پا برجاست. در واقع به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که «چرا اسد سقوط نکرد»؟

بخش اول این مطلب به بررسی موقعیت سوریه در منطقه، جمعیت، ساختار سیاسی، اقتصادی، نظامی و اداری این کشور پرداخت.

بخش دوم به توانمندی های سوریه و نظام و نهادهای آن در اداره امور و مقابله با چالش های پیش روی این کشور با وجود تخریب زیرساخت ها و ساختارهای زیربنایی حیاتی سوریه پرداخت.

بخش سوم بررسی توانمندی های ارتش سوریه و حضور آن در تمام عرصه ها و میدان های مبارزه با افراد مسلح و گروه های تروریستی پرداخت.

بخش چهارم به بررسی سیاست های رهبران سوریه برای مقابله با فشارهای سنگین و کشنده غربی و عربی طی 25 ماه بحران سوریه پرداخت.

بخش پنجم به معارضان سوری در داخل و خارج از سوریه و عناصر تشکیل دهنده این گروه ها، گروه های مسلح تروریستی، اختلافات موجود بین آنها اشاره کرد.

بخش ششم  مواضع و دیدگاه های بین المللی در قبال بحران سوریه و تغییر و تحولات جاری در این موضع گیری و امکان احتمال برقراری نظام چند قطبی در عرصه بین الملل را مورد بررسی و تحلیل قرار داد.

بخش آخر مجموعه مقالات «چرا اسد سقوط نکرد» نیز به دیدگاه طرف های دخیل در بحران سوریه درباره راه حل این بحران، آینده نزاع در سوریه و شانس ها و احتمالات دستیابی به سازش سیاسی، با وجود گرم بودن میدان های نبرد و درگیری نامشخص و مبهم بودن هر دو عرصه بین المللی و منطقه ای می پردازد.

هر روز که از بحران سوریه می گذرد، این سوال مطرح می شود که این خونریزی ها تا چه وقت ادامه می یابد؟ و چه وقت به سوری ها اجازه داده می شود، پای یک میز بنشینند تا کشورشان را از آتشی که دامن سوریه را فراگرفته و تر و خشک را با هم می سوزاند، خارج کرده و نجات دهند؟ آینده نشست سران روسیه و آمریکا چیست که قرار است، ژوئن آینده برگزار شود و سرانجام اینکه این نشست چه تاثیر منفی یا مثبتی بر وضعیت سوریه می گذارد؟

اینها مجموعه سوالات سخت و دشواری هستند که پاسخ به آنها بسیار سخت می نماید، به ویژه آنکه داده های موجود نشان می دهد که طرح ها و نقشه هایی برای سوریه تدارک دیده شده که هنوز اهداف مورد نظر خود را محقق نکرده اند و آمیرکا و هم پیمانانش در منطقه همچنان بر تغییر و تحولات میدانی برای اجرای طرح ها و نقشه هایشان شرط بندی می کنند و در مقابل طرف های دیگر قرار گرفته در کنار دمشق یعنی تهران و پکن و مسکو بر مواضع خود مبنی بر دستیابی به راه حل براساس نشستن طرف های معارض و نظام پای میز مذاکره تاکید دارند.

در برابر دو گروه متعارض و مختلف به نظر نمی رسد که برای این نبرد به این زودی ها پایانی متصور بود و با توجه به سختی تعیین سرنوشت نبردهای جاری در میدان باید تاکید که این جنگ در سوریه به درازا خواهد کشید، اگرچه در این اواخر ارتش سوریه موفقیت های چشمگیری را در نقاط و مناطق مختلف این کشور علیه گروه های مسلح به دست آورده و کفه ترازو هم اکنون به سود ارتش سوریه سنگینی می کند.

راه حل مورد نظر دمشق

رهبران سوریه از میزان و حجم حملاتی که علیه سوریه صورت می گیرد، به خوبی آگاه هستند و بر این باورند که هدف از این حملات طرح ویرانگری است که در صورت موفقیت نه تنها سوریه بلکه تمام کشورهای منطقه را در بر خواهد گرفت، به همین دلیل این موضوعی فراتر از برکناری «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه و «اصلاحات دمکراتیک» در این کشور است، آنچه خواسته و مورد نظر است، نابودی کشور سوریه و باز گرداندن آن به ده سال قبل است.

نظام سوریه در عین حال که دریافته بود، باید اقدام نظامی به همراه حضور فعال در همه جبهه ها و میدان های نبرد را در نظر داشته باشد، از سوی دیگر دستیابی به راه حل سیاسی را به عنوان یکی از اصول ثابت سیاسی خود نیز دنبال می کرد.

«نضال قبلان»، سفیر سوریه در آنکارا در گفت وگو با شبکه «المنار» می گوید: طرحی که بشار اسد در سخنرانی اش در «دار الاوپرا» دمشق ارائه داد، تا حدود زیادی موضع رسمی سوریه درباره حل بحران را بیان کرد.

وی در ادامه افزود: رئیس جمهوری سوریه بر پایبندی به اصول و مبادی تاکید و اعلام کرد که سوریه اجازه از بین رفتن حاکمیت ملی و مستقل و یکپارچگی اراضی خود را نمی دهد، همانگونه که اجازه تقسیم کشور براساس طایفه و نژاد و مذهب را نیز نخواهد داد.

سفیر سوریه در آنکارا ادامه داد: سازشی که مورد پذیرش و مقبول است، سوریه ای جدید با ساختار حکومتی متفاوت و نظام انتخاباتی مدرن و قانون اساسی و پارلمان جدید است، به عبارتی در عمل تشکیل سوریه ای جدید است.

قبلان می گوید: همه امور و قضایا قابل بحث و گفت وگو هستند و هیچ کینه و خصومتی بین سوری ها در اینکه اکثریت در دولت یا پارلمان به چه سمتی متمایل باشد، وجود ندارد، همچنین مردم خواهان آزادی بیش از پیش رسانه ها هستند.

چارچوب ژنو

«خلف المفتاح»، وزیر اطلاع رسانی سوریه می گوید: ناکامی و شکست جریان ها و گروه های معارض در تحقق مهمترین و اساسی ترین هدف اشان یعنی براندازی نظام و نابودی نظام سوریه موجب شد تا معارضان به سازش سیاسی تن دهند.

وی افزود: این سازش بر پایه و اساس توافقنامه ژنو است که بر طرح «کوفی عنان»، دبیرکل سابق سازمان ملل و فرستاده سابق سازمان ملل در امور سوریه استناد می جوید و تا حدود زیادی با طرح یا راه حل سیاسی ارائه شده توسط سوریه و مطرح شده توسط بشار اسد مطابقت دارد و در موارد زیر خلاصه می شود:

یک: احترام به حق حاکمیت سوریه و عدم دخالت در امور داخلی سوریه

دو: توقف خشونت ها در تمام اشکال آن

سه: آغاز روند سیاسی با استناد به روند دمکراتیکی که مردم سوریه خواهان آن هستند

المفتاح توضیح می دهد که این راه حل بهترین راه حل برای حفظ حاکمیت سوریه است که خشونت ها را متوقف و موجب بازسازی و بنای مجدد موسسات و دستگاه های دولتی و حکومتی براساس دیدگاه سوری ها می شود و در این راه این صندوق های انتخاباتی هستند که شکل و ماهیت و ساختار نظام سیاسی را مشخص خواهند کرد و از هویت و همچنین انتساب و حضور سوریه در سنگر مقاومت محافظت خواهند کرد.

درباره دیدگاه برخی طرف های معارض خارجی که کناره گیری بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را با آغاز گفت وگو و مذاکره سیاسی مرتبط کرده اند، معاون وزیر اطلاع رسانی سوریه به این نکته اشاره می کند که مردم سوریه در این امر مردم سوریه و نه نیروها و طرف های سیاسی مرجع به شمار می آیند و بدون تردید آنها مهمترین عامل در عرصه هستند و عامل خارجی هیچ گاه نمی تواند در داخل کاربرد داشته باشد، چون معارضان خارج نشین بر نیروهای و طرف های خارجی برای تحمیل راه حل سیاسی تکیه کردند و ما اصرار و پافشاری کردیم که راه حل باید سوری و از دل صندوق های رای بیرون آید و حرف آخر را در این راه مردم سوریه خواهند زد.

راه حل از دیدگاه معارضان

به نظر می رسد، راه حل سیاسی بحران سوریه از بخش قابل توجهی از قاموس معارضان به ویژه «ائتلاف معارضان سوریه» حذف می شود که توجه ویژه ای به خواسته های کشورهای حمایت کننده از آنها همانند قطر و عربستان سعودی و ترکیه و آمریکا دارند و تمام آنها تلاش دارند تا به هر نحو ممکن زمینه براندازی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را چه با زور و چه از طریق سیاسی و درخواست کناره گیری وی از قدرت به عنوان پیش شرط آغاز گفت وگوها فراهم کنند.

صرف نظر از ائتلاف و عوامل تشکیل دهنده آن، دیگر معارضان سوری و در راس آنها کمیته هماهنگی ملی بر این باور است که راه حل سیاسی همچنان بهترین راه حل برای حل بحران و دور کردن شبح مرگ از کشور است، بی آنکه این موضوع به معنای نادیده گرفتن عامل طرف های بین المللی در بحران سوریه است که مهمترین بازیگر در این بحران به شمار می آید و این از جمله دیدگاه های «حسن عبد العظیم»، هماهنگ کننده عمومی هیئت هماهنگی ملی سوریه است که در گفت وگو با شبکه المنار آن را مورد تاکید قرار می دهد و می گوید: قضیه سوریه از دست نظام و معارضان خارج شده است، نه به این جهت که ما به دخالت خارجی در امور سوریه تمایل داریم، بلکه به این دلیل که به دلیل نادیده گیری نظام زمان راه حل سیاسی از بین رفته است.

درباره دعوت به گفت وگو و مذاکره با نظام سوریه عبد العظیم می افزاید: گفت وگو و مذاکر تی بین ما و میان نمایندگان حکومت در جریان است و باید نتایج آن از لحاظ بین المللی و منطقه ای و عربی تضمین شده باشد. این درحالی است که باید این تضمین از سوی روسیه و چین و ایران و کشورهای غربی و همچنین اتحادیه عرب نیز ارائه شود و این منجر به نتایجی خواهد شد که در مقررات ژنو به آنها اشاره شده است.

دیدگاه حسن عبد العظیم، هماهنگ کننده عمومی هیئت هماهنگی ملی سوریه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

- توقف خشونت ها و آزادی زندانیان و بازداشت شدگان

- آغاز گفت وگوها و مذاکرات برای تشکیل حکومت انتقالی که دارای اختیارات کامل جهت تدوین قانون اساسی و برگزاری انتخابات پارلمانی باشد

سازش به تعویق افتاده

«لئونید ساوین»، کارشناس روسی مرکز تحقیقات و پژوهش های اتحادیه اوراسیای روسیه درباره دعوت به گفت وگو و مذاکره از سوی طرف های بین المللی و داخلی می گوید که با توجه به عدم تغییر آمریکا در سیاست هایش در قبال سوریه دعوت به گفت وگو و مذاکره نمی تواند معنا و مفهومی داشته باشد.

این کارشناس روسی در ادامه در گفت وگو با شبکه المنار گفت: سناریویی که مورد نظر آمریکایی هاست و آمریکا از آن حمایت می کند، روی کار آوردن نظام یا گروهی از شخصیت های هم پیمان و هوادار آنها با بهانه و دستاویز دمکراسی است.

وی به این نکته اشاره می کند که شماری از شخصیت های معارض سوری وجود دارند که در خاک ترکیه اقامت دارند. افزودن بر اینکه در این بین سوری های مهاجری در کشورهای دیگری مانند فرانسه، انگلیس و آمریکا وجود دارند. این درحالی است که جناح رادیکال تندرویی هم وجود دارند که در برابر این دو گروه از معارضان خارج نشین قرار دارند و تلاش می کنند که اهداف مورد نظر خود را محقق کنند.

بنابر اظهار ساوین تشدید اوضاع و افزایش فشارها در مرحله آینده و براساس طرح و نقشه ای که کاخ سفید و ریاض و آنکارا تهیه و تدوین شده ادامه خواهد یافت و در این بین گروه هایی از تروریست ها وجود دارند که از سوی نیروهای خارجی مورد سوء استفاده و بهره برداری قرار می گیرند تا متزلزل کردن و تضعیف اوضاع را بیش از پیش افزایش دهند و به این طریق به ظن خود موجبات سرنگونی نظام و قدرت قانونی کنونی را فراهم کنند.

«علی قاسم»، سردبیر روزنامه سوری «الثوره» در همین به شبکه المنار ارتباط توضیح می دهد که آمریکا آماده هیچ سازش نیست، چون در حال حاضر امکان هیچ گونه مصالحه و سازشی فراهم نشده است و ایادی آمریکا در منطقه خواهان فرصت و زمان بیشتری هستند تا حمایت های خود از گروه های وابسته به خود را در کشور سوریه افزایش دهند و جای پای خود را بیش از پیش در میان آنها تثبیت کنند.

اما در خصوص اینکه گفته شده تابستان آینده شاهد نشست روسای جمهوری دو کشور آمریکا و روسیه خواهد بود و نگاه های بسیاری به آن دوخته شده، سردبیر روزنامه سوری الثوره ضمن کاستن از اهمیت نتایج آن می گوید: این موضوع به ویژه از سوی آمریکا قابل ملاحظه است که خواهان تضعیف سوریه تا سرحد امکان و دور کردن هم پیمانان و متحدانش از آن است.

نبرد و جنگ حرف آخر را می زند

رویارویی ها و نبردهای جاری در سوریه بر یک حقیقت تاکید می کند و آن اینکه جایی برای گفت وگو و مذاکره نیست و این نبرد و جنگ است که حرف آخر را می زند. به همین دلیل سردبیر روزنامه سوری الثوره در این ارتباط می گوید که تعیین سرنوشت میدان نبرد قدرت و توانمندی هر طرف را مشخص می کند، این درحالی است که هر یک از طرف های درگیری به عملیات ایجاد رعب و وحشت و نقض های امنیتی روی می آورد.

خلف المفتاح در این ارتباط بر این باور است که نیروهای غربی و عربی تلاش خواهند کرد تا روند نبردها را تغییر دهند، چون هرگونه سازشی دو رهاورد سیاسی و نظامی به دنبال دارد و به همین دلیل آنها تلاش می کنند تا موفقیت هایی را در سوریه به هر طریق ممکن محقق کنند.

وی در ادامه می افزاید: اما مهمترین عامل، عامل داخلی است یعنی جغرافیای سیاسی و اجتماعی که تا حدود زیادی نشانه ها و چارچوب های راه حل سیاسی را مشخص می کند.

از سوی دیگر سفیر قبلان می گوید: توطئه های در آینده نیز متوقف نخواهد شد و پایان نخواهد یافت و این سرنوشت ما و طرح مقاومت و دوستان سوریه یعنی ایران و روسیه و چین، به همراه مقاومت فلسطین و لبنان است، این طرح ماست که در برابر آن طرح صهیونیستی و آمریکایی و انگلیسی و فرانسوی قرار دارد.

قبلان سخنان خود را اینگونه ادامه می دهد که سرنوشت ما ادامه این رویارویی و نبرد است تا سرانجام یکی از طرح ها پیروز شود و به نظر من سوریه با پشت سر گذاشتن این توطئه پیروزی و موفقیتی را محقق کرده است که اهمیت آن کمتر از پیروزی سوریه در جنگ اکتبر نیست.

سفیر سوریه در آنکارا در ادامه می افزاید که هدف این توطئه بزرگ از هم فروپاشی محور مقاومت و تشکیل خاورمیانه بزرگ براساس آن چیزی است که «کاندولیزا رایس»، وزیر سابق خارجه آمریکا از آن سخن گفته بود.

سوریه هرگز سقوط نمی کند

به باور «سید حسن نصر الله»، دبیرکل حزب الله لبنان «هدف از آنچه در سوریه می گذرد، فقط خارج کردن سوریه از محور مقاومت و معادله نزاع عربی – صهیونیستی یا به دست گرفتن قدرت در این کشور به هر قیمت نیست، بلکه هدف اصلی در سوریه آن است که این کشور از بین رفته و نابود شود، به گونه ای که به کشور و دولت مرکزی قدرتمندی تبدیل نشود و چنان ضعیف و ناتوان شود که توان گرفتن هیچ تصمیمی درباره نفت و دریا و مرزهایش را نداشته باشد و به این ترتیب از معادله منطقه ای حذف شود».

دبیرکل حزب الله لبنان در ادامه می افزاید: «هرکس که ادعا کند، برای ریختن خون هایی که در سوریه ریخته می شود، نگران و غمگین است و هرکس که نمی خواهد قضیه فلسطینی تباه شود و هرکس نگران سوریه است، باید برای دستیابی به یک راه حل سیاسی و سازش سیاسی تلاش کند».

براساس تاکیدات دبیرکل حزب الله «سوریه در منطقه و جهان دارای دوستان و هوادارانی واقعی است که هرگز اجازه نخواهند داد، این کشور به دست آمریکا و اسرائیل و گروه های جهادی تکفیری سقوط کند».