سایه سنگین اختلافات سیاسی بر انتخابات

دیپلماسی ایرانی: مشارکت 50 درصدی مردم عراق در انتخابات شوراها نشان از چه بود در حالی که برخی از مخالفان دولت مالکی امید به این انتخابات بسته بودند و فکر می کردند با پیروزی بتوانند از قدرت دولت نوری مالکی بکاهند. آروزیی که با پیروزی ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی در بیشتر استان های عراق بر باد رفت. اگر چه فراکسیون های الاحرار، وابسته به مقتدا صدر و المواطن وابسته به عمار حکیم، رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق در استان های جنوبی پا به پای ائتلاف دولت قانون پیش رفته اند و در برخی از شهرها و استان ها و بخش هایی از بغداد توانسته اند از ائتلاف نوری مالکی پیشی بگیرند. این در حالی است که این انتخابات ثقل سیاسی بسیاری از جریان ها را برای شرکت در انتخابات مجلس که نزدیک به یک سال تا برگزاری آن زمان باقی مانده است، محک زد. سعید محبوبی نژاد، کارشناس مسائل عراق، در خصوص انتخابات شوراهای های عراق و پیروز اصلی این میدان با دیپلماسی ایرانی گفتگویی داشته است که در زیر می خوانید:

انتخابات شوراهای عراق برگزار شد، به نظر شما مشارکت مردم در این انتخابات چگونه بوده است و علت اصلی حضور 50 درصدی مردم در آن را چه می دانید؟

انتخابات شوراهای استانی عراق بر اساس اعلام کمیساریای عالی مستقل عراق در دو مرحله و مرحله نهایی آن در تاریخ 31 فرودین ماه در 12 استان از 18 استان عراق برگزار شد. 6 استان عراق که در 2 استان نینوا و الانبار به دلایل خاص امنیتی که از پیش نمایندگان سازمان ملل و همچنین کمیساریای عالی انتخابات و دولت نسبت به تعویق برگزاری آن تا یک ماه آینده در تاریخ 28 اردبیهشت به توافق رسیدند با یک ماه تاخیر برگزار می شود. در 3 استان اقلیم کردستان شامل اربیل، سلیمانیه و دهوک نیز این انتخابات بر اساس اعلام رئیس اقلیم کردستان عراق در تاریخ 30 شهریور ماه برگزار خواهد شد و تا کنون برای برگزاری انتخابات کرکوک که به علت عدم برگزاری سرشماری از سال 2003 به بعد یعنی پس از سقوط صدام و به دلیل آنکه محل اختلاف اکراد با دولت مرکزی است، تاریخی اعلام نشده است. بنابراین 12 استان عراق در شرایطی که فضای سیاسی و امنیتی عراق در طول ماه های اخیر در شرایط بسیار ملتهب و شکننده ای قرار داشت، این انتخابات را برگزار کرد. باید گفت این شرایط ناشی از عدم توافق گروه های سیاسی برای برگزاری نشست ملی فراگیر برای حل اختلاف های خود بوده و همچنین انجام انفجارها و ناامنی های زنجیره ای که در پی تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه به ویژه سوریه (که شاهد سرریز برخی از این ناامنی ها نیز از سوریه به عراق بودیم) است.

به نظر می رسد با توجه به مجموعه شرایطی که  عراق به ویژه در طول یک سال اخیر پشت سر گذاشته است، می توان گفت حضور 50 درصدی مردم (که بنابر نقل برخی از نهادهای ذیربط عراقی از جمله کمیساریای عالی انتخابات، اگر مشارکت مردمی را به ویژه نیروهای امنیتی و پلیس عراق را به آن اضافه کنیم 51 درصد خواهد شد) حضور خوبی برای این انتخابات بوده است. اگر وضعیت فعلی عراق را با شرایط سایر کشورهایی که انتخابات در آنها  برگزار می شود مقایسه کنیم که این شرایط و عوامل و عناصر ناامنی وجود ندارد به نظر می رسد که این انتخابات در شرایط این روزهای عراق با حضور خوب مردم برگزار شده است.

جریان های مختلف عراق با این امید در انتخابات شرکت کردند که با استفاده از پیروزی در این مرحله خود را برای انتخابات پارلمانی آماده کنند. با توجه به برگزاری و شرکت این جریان ها در انتخابات شوراهای استانی، آرایش سیاسی عراق در انتخابات پارلمانی چگونه خواهد بود؟

همان طور که می دانید انتخابات شوراها نمی تواند عاملی برای تغییر ماهیت کنونی عراق باشد. اساسا انتخابات شوراهای استانی می تواند به عنوان شاخصی مهم برای میزان محبوییت احزاب سیاسی متعددی که در صحنه سیاسی عراق فعال هستند و درصددند تا در انتخابات پارلمانی سال 2014 شرکت کنند، مهم باشد، اما برگزاری انتخابات و یا نتایج آن نمی تواند تاثیری بر ماهیت دولت کنونی عراق داشته باشد. به عبارت دیگر اگر قصد داشته باشیم تا میزان محوبیت احزاب و گروه های عراقی را محک بزنیم می توان به انتخابات شوراهای استانی استناد کرد.

اهمیت و جایگاه انتخابات شوراها جایگاه ویژه ای است چرا که این شوراها هستند که در درجه اول می توانند استانداران را انتخاب کنند و بر اساس قانون اساسی عراق این حق به شوراهای استانی داده شده که بتوانند درخواست برگزاری رفراندوم کنند و با دوسوم آرائی که در شورا به جمع بندی می رسند با یک یا دو استان دیگر تشکیل یک اقلیم دهند. بنابراین چنین اختیاراتی به شوراها در قانون اساسی عراق داده شده است که سبب می شود جایگاه خاصی در صحنه سیاسی عراق داشته باشند.

 نحوه حضور گروه های سیاسی در انتخابات عراق از حیث اهمیت در آن است که این حضور عرصه ای است تا بتوانند خود را برای شرکت در انتخابات پارلمانی سال 2014 محک بزنند.

پیروز نهایی این انتخابات مردم هستند که در عرصه حضور فعالی داشتند. یکی از مشکلاتی که امروزه جامعه عراق از آن رنج می برد مساله عدم اعتماد میان گروه های سیاسی در داخل عراق و همچنین مساله مداخله خارجی است

چه گروه ها و احزاب سیاسی عراقی در این انتخابات شرکت کرده اند ؟

گروه هایی که در این انتخابات شرکت کردند درگذشته نیز در صحنه سیاسی عراق فعال بودند. باید تاکید کرد که در انتخابات شوراها از ائتلاف های مختلفی که در انتخابات پارلمانی گذشته پا به عرصه سیاسی عراق گذاشته و فعال بودند تا گروه هایی که در طی ماه های اخیر متولد شده و زائیده شرایط سیاسی عراق هستند، حضور داشتند.

کمیساریای عالی انتخابات که مسئولیت سازماندهی انتخابات را در عراق برعهده دارد، اعلام کرد تعداد 8 هزار و 138 کاندیدای وابسته به 265 تشکل و جریان سیاسی برای به دست گرفتن 447 کرسی در 12 استان با یکدیگر رقابت می کنند. بنابراین از مجموع تشکل های عراق برای انتخابات شوراها این میزان پا به عرصه فعالیت گذاشتند. اما مهم ترین تشکل ها، احزاب و گروه هایی که در این انتخابات شرکت داشتند شامل:

1.     ائتلاف دولت قانون از ائتلاف های مهمی است که در این عرصه به رهبری نوری المالکی فعال بودند که این ائتلاف در طول انتخابات پارلمانی گذشته نیز حضور پررنگی داشت.

2.     ائتلاف المواطن که از ائتلاف مجلس اعلی و چند تشکل شیعی دیگر، به علاوه برخی از شخصیت های مستقل شیعی همانند جواد البولانی و احمد چلبی تشکیل شده است.

3.     ائتلاف جریان صدری که هواداران مقتدی صدر بوده و حزب فضیلت که به صورت مستقل در این انتخابات شرکت کرده است. این ائتلاف ها بیشتر مربوط به تشکل های شیعی است.

4.     از مهم ترین تشکل های غیرشیعی که بیشتر با سبقه اهل سنت و تشکل های لائیک هستند نیز می توان ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی را نام برد. این ائتلاف در طول دو سال اخیر با شکنندگی هایی در عرصه سیاسی و ازه م پاشیدگی درون حزبی مواجه بوده و در نتیجه با چند ائتلاف جداگانه در این انتخابات شرکت کرده است: الف- از مهم ترین آنها ائتلاف "متحدون" بوده است که شامل نجیفی رئیس پارلمان به علاوه رافع العیساوی وزیر سابق داراریی عراق بود که چند ماه پیش به علت متهم شدن در مسائل امنیتی در عراق از کار برکنار شد. ب- ائتلاف دوم ائتلاف متحد ملی العراقیه است که وفاداران به ایاد علاوی هستند. ج- ائتلاف دیگری نیز در این انتخابات حضور داشته که از سوی صالح المطلک بوده است. وی از العراقیه جدا شده و تشکل جدیدی را با نام ائتلاف العراقیه العربیه تشکیل داده که آنها بیشتر متمایل به دولت قانون مالکی هستند.

5.     گروه های متعددی از جناح های عشایری در استان ها به لحاظ جایگاه و نفوذ در میان توده های مردمی نیز در این انتخابات شرکت داشتند.

پیروز سیاسی این میدان را کدام جریان می دانید؟

در خصوص پیروز سیاسی این میدان نیز باید گفت پیروز نهایی این انتخابات مردم هستند که در این عرصه حضور فعالی داشتند. یکی از مشکلاتی که امروزه جامعه عراق از آن رنج می برد مساله عدم اعتماد میان گروه های سیاسی در داخل عراق و همچنین مساله مداخله خارجی است. این دو موضوع در طول سال های اخیر برفرایند سیاسی عراق تاثیرگذار بوده و همچنین مانع از آن شده که جناح ها و گروه های سیاسی بتوانند بر سر میز مذاکره جمع شده و مشکلات را در چارچوب قانون اساسی حل و فصل کنند. مشکل عدم تفاهم و مداخله نیروهای خارجی همواره مردم عراق را آزار داده است و حضور مردم در پای صندوق های اخذ رای می تواند پاسخی باشد به این مداخلات خارجی و اینکه مردم عراق دوست دارند تا سرنوشت خود را تغییر داده و یا به معنای دیگر بر آن تاثیرگذار باشند.

به نظر می رسد آنچه امروز مردم عراق به آن نیاز دارند، در وهله اول آرامش و وحدت و همدلی و تفاهم برای دستیابی به نیازهای اولیه است. طبیعی است که مردم عراق در طول سال های گذشته از ناامنی و اشغال رنج بردند و از آنجایی که این انتخابات اولین انتخابات پس از خروج نیروهای امریکایی از عراق بوده می تواند نشان دهنده شروع و فهم بالای مردم در انتخاب سرنوشت و گزینه ها برای مدیریت جامعه شان باشد.

آنچه امروزه مردم عراق پس از سال ها خشونت، درگیری و ناامنی نیاز دارند مساله امنیت عمومی و همچنین خدمات عمومی است که قطعا با حضورشان در صندوق های اخذ رای به افرادی پاسخ دادند که در داخل مانع از پیروزی فرایند سیاسی عراق می شوند و همچنین دست هایی که در خارج تلاش می کنند تا در داخل عراق تاثیرگذار باشند.   

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14