دست و دل بازی در دیپلماسی، خساست در تحریم

 دیپلماسی ایرانی: دولت باراک اوباما باید در تلاش برای به دست آمدن نتیجه رضایت بخش بر سر برنامه های هسته ای ایران، تاکید بیشتری بر دیپلماسی داشته باشد. این را گزارش جدید «پروژه ایران» می گوید که دست کم 36 مقام نظامی، دیپلماتیک و اطلاعاتی آمریکا از آن حمایت کرده و خواستار  توازن مجدد استراتژی دو سویه آمریکا در قبال تهران شده اند. به گفته آنها ، باید از طریق تقویت روند دیپلماتیک به منظور استفاده از مزیت های فشار تحریم ها و تهدید نظامی علیه ایران، این توازن ایجاد شود.

جیم لوب در وب لاگ خود در زمینه سیاست خارجی آمریکا، می نویسد: بنا بر این گزارش که تازه ترین گزارش «پروژه ایران »است که توصیه های مشخصی برای کاهش تنش ها بر سر برنامه های هسته ای ایران و فراهم آوردن زمینه مناسب برای مذاکرات دارد، آمده : از طریق فشار، اقدامات زیادی صورت گرفته اما نتیجه آن پایین تر از سطح توقع ها بوده و این پیامد ناخواسته ریسک هایی را ایجاد کرده است. این در حالی است که گزارش های پیشین پروژه ایران بیشتر بر هزینه ها و فایده های اعمال تحریم ها و اقدام نظامی علیه ایران متمرکز بود.

در این گزارش 84 صفحه ای آمده است: شاید فشارها اقتصاد ایران را ضعیف کرده باشد یا روند توسعه برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی را کند تر کرده باشد، اما دستاوردی نظیر یک مصالحه یا کاهش نفوذ منطقه ای ایران به همراه نداشته است. علاوه بر این، روند فشارها، مقاومت ایران در برابر آن را افزایش داده، فضای داخلی را سنگین تر کرده و به تنش های منطقه ای نیز دامن زده است.

این گزارش به امضاء شماری از چهره های سرشناس سیاست خارجی از جمله برژینسکی، مشاور امنیت ملی سابق، ریچارد لوگار، مقام سابق سنا، و توماس پیکرینگ رسیده که یکی از اعضای اصلی پروژه ایران به شمار می رود. گزارش اینگونه برآورد می کند که تقویت روند دیپلماتیک شامل تعهد به تعدیل تحریم ها در مقابل همکاری قابل اثبات ایران می تواند به بن بست خاتمه داده و به یک معامله هسته ای منجر شود. این گزارش در حالی منتشر می شود که تردید ها در مورد آینده مذاکرات هسته ای گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) با ایران با توجه به بی نتیجه ماندن مذاکرات اخیر در آلماتی، رو به افزایش است. اکنون اغلب تحلیلگران بر این باورند که تا زمانی پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران یا هیچ پیشرفتی در مذاکرات هسته ای حاصل نخواهد شد، یا اینکه پیشرفت ها بسیار ناچیز خواهد بود. این در شرایطی است که عدم پیشرفت در مذاکرات، با پیشرفت های ایران در نصب سانتریفوژهای پیشرفته تر در تاسیسات هسته ای نظنز و فوردو همراه بوده و به این ترتیب لابی اسرائیل در آمریکا برای فشار بر کنگره به منظور تصویب تحریم های سنگین تر علیه ایران فعال تر شده است. کارشناسان می گویند در صورتی که این تحریم ها تصویب شوند، به معنی تحریم تجاری کامل ایران خواهد بود.

از سوی دیگر یکی از کمیته های سنای آمریکا نیز روز سه شنبه قطعنامه ای را به تصویب رساند که به موجب آن از رئیس جمهور درخواست می شود تحریم ها را تقویت کرده و در صورت لزوم وارد شدن اسرائیل به یک اقدام نظامی برای دفاع از خود، این آن حمایت کند.

گزارش جدید پروژه ایران به عنوان گزینه های استراتژیک برای ایران: متوازن کردن فشار با دیپلماسی، در شرایطی منشتر شده که برخی موسسه های مشاوره ای دیگر نیز با انتشار گزارش هایی خواستار انعطاف پذیری بیشتر دولت آمریکا در معامله با ایران شده اند.

توصیه شورای آتلانتیک و کارنگی

تنها هفته گذشته، شورای آتلانتیک که تا چندی پیش  ریاست آن بر عهده چاک هگل، وزیر دفاع آمریکا بود، گزارشی منتشر کرد که در آن از واشینگتن خواسته شده بود تلاش هماهنگ تریب برای بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای انجام دهد. پیشنهاد این موسسه، کاهش تهدید به جنگ و تقویت دیپلماسی بود که به ایران راه آبرومندانه ای برای خروج از بن بست هسته ای پیشنهاد می دهد. در این گزارش خاطرنشان شده که واشینگتن باید ضمن فاصله گرفتن از گزینه نظامی این نکته را مد نظر داشته باشد که یک جنگ دیگر در خاورمیانه می تواند پیامد های شومی به همراه داشته باشد.

همچنین جفری کمپ، کارشناس امور خلیج فارس در دولت ریگان در کتاب جدید خود، استراتژی پرتکاپوتری را به واشینگتن توصیه کرده است. به گفته وی در اختیار داشتن مجوز نظارت نزدیک تر بر برنامه های غنی سازی داخل ایران ، بسیار مطلوب تر از جنگ است و ریسک کمتری به همراه دارد.

علاوه بر این، گزارش اخیر موسسه کارنگی نیز حاکی از آن است که فشار اقتصادی یا گزینه نظامی نمی تواند نقطه پایانی برای برنامه هسته ای ایران باشد و تنها راهکار دیپلماتیک مورد پذیرش دو طرف است که می تواند ماهیت صلح آمیز فعالیت های هست ای جمهوری اسلامی را تضمین کند.

این در حالی است که «پروژه ایران» نیز تاکید دارد سیاست آمریکا هیچ شانسی ندارد، مگر اینکه باراک اوباما مذاکره هسته ای با ایران را به عنوان یکی از اولویت هایش پیگیری کند. بنابر این گزارش، هرگونه مذاکره مستقیم ایران و آمریکا می تواند تکمیل کننده تلاش های گروه 1+5 باشد. البته روند دیپلماتیک به این معنی نیست که روند فشار شامل روی میز نگاهداشتن گزینه نظامی متوقف شود. اما واقعیت این است که در شرایط کنونی هرچه رئیس جمهور آمریکا بیشتر بر استفاده از گزینه نظامی تاکید می کند، انگیزه مقامات تهران برای بررسی هر پیشنهادی کمتر می شود .

شکل توافق چگونه خواهد بود

بنابر گزارش پروژه ایران، توافق هسته ای حداقلی شامل موافقت ایران با تولید اورانیوم 3.5 تا 5 درصد و تعلیق غنی سازی 20 درصدی، کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده و به تعویق انداختن تولید پلوتونیوم تحت نظارت ویژه آژانس بین المللی انرژی اتمی است.

در مقابل، واشینگتن و متحدانش در گروه 1+5 باید به ایران پیشنهاد تعدیل تحریم ها را ارائه داده، تعهد کنند تحریم های بیشتری را اعمال نخواهند کرد و حق غنی سازی محدود در ایران را نیز به رسمیت بشناسند.

در صورتی که چنین توافق حداقلی حاصل شود، واشینگتن می تواند گفت و گو های خود با تهران را توسعه دهد تا فرصت هایی برای همکاری به ویژه در مورد عراق، افغانستان، قاچاق مواد مخدر و حتی سوریه ایجاد کند.

در حالی که دولت آمریکا درخواست مذاکره مستقیم با ایران را مطرح می کند باید موضع خود را در مورد برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی روشن تر کند. این در شرایطی است که مقام معظم رهبری در مورد کارایی این مذاکرات تا زمانی که واشینگتن اسلحه خود را روی سر ایران نشانه رفته باشد، تردید دارند. البته باید این نکته را مد نظر داشت که موضوع مذاکره ایران و آمریکا که تا چندی پیش در جمهوری اسلامی یک تابو بود اکنون به یک موضوع برای مباحث علنی تبدیل شده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: چهارشنبه 28 فروردین 1392/ باز انتشار: یکشنبه 1 اردیبهشت 1392