تنها طرح ایران در سوریه کارساز است

دیپلماسی ایرانی: از ابتدای آغاز بحران سوریه و تلاش برای حل آن عده ای ترجیح دادند که نمونه یمن مطرح شود و عده ای دیگر نیز نمونه لیبی را مطرح می کردند. اما از همان ابتدا همگی بعید می دانستند که نمونه مصری و تونسی بتواند برای سوریه اعمال شود. بر اساس برخوردهای شدیدی که در سوریه شاهدیم بسیار روشن است که امکان پیاده شدن طرح تونسی یا مصری برای آن وجود ندارد. 

با گذشت زمان مشخص شد که نمونه یمنی نیز به درد سوریه نمی خورد و هیچ کشوری بر روی آن حساب نمی کند. به خصوص از سوی روسیه و ایران که طرحی کاملا متفاوت با طرح های جامعه جهانی را مد نظر دارند. اگر در یمن کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و غرب و ایالات متحده امریکا توانستند از علی عبدالله صالح، متحد خود بخواهند که قدرت را به معاونش تسلیم کند، در این جا وضع کاملا فرق می کند، مسکو و تهران دو متحد پر و پا قرص اسد به هیچ وجه چنین نسخه ای را برای او تجویز نمی کنند. آنها نه حاضرند که وی هزینه ای بپردازد و نه می پذیرند که در آینده هزینه بدهد، هر دوی آنها شخصا وارد میدان شده اند و از اسد در سوریه حمایت می کنند و اجازه نمی دهند که نظام او سقوط کند. 

نمونه یمنی از لحاظ این که از تکرار نمونه لیبی جلوگیری می کند مطلوب است، اما مساله این نیست که چون این الگو از وتوی روسیه – چین در شورای امنیت فاصله دارد، پس مطلوب است بلکه مساله این است که غرب نمی خواهد به هیچ وجه با ایران و تمایلات منطقه ای اش درگیر شود چرا که خوب می داند هر گونه درگیری با آن باعث می شود تا ایران معادله منطقه را کاملا به هم ریخته و چالشی جدید برای آن ایجاد کند. به همین دلیل است که به دنبال نمونه یمنی نمی رود.

اسد تا کنون با آن چه جامعه جهانی تلاش به قبولاندن آن دارد، مخالفت کرده است. وی در سخنرانی خود یک طرح سه مرحله ای ارائه داد که با مخالفت مخالفان و غرب مواجه شد. اسد بر خلاف اظهارات مخالفانش از ابتدای آغاز بحران سوریه تا کنون پیشنهادهایی ارائه داده و بر این باور است که این پیشنهادها همگی دستاوردهایی به دنبال داشته اند. وی تا کنون شش بار در تلویزیون حاضر شده و سه بار سخنرانی علنی کرده است. در ابتدا پیشنهاد گفت وگو به ریاست معاون خود فاروق الشرع داد. پس از آن تعدیل و اصلاح قانون اساسی را مطرح کرد و عفو عمومی صادر کرد و تشکیل دولتی که شامل مخالفان باشد و همچنین قوانین جدید احزاب و انتخابات را به اجرا گذاشت اما بحران همچنان باقی ماند و نه تنها حل نشد بلکه بدتر هم شد. اما اسد در سخنرانی اخیرش نیز با قدرت سخنرانی کرد و به گونه ای صحبت کرد که گویی میدان دار بحران است و می تواند بر آن غلبه کند.

با این حال جامعه جهانی، اتحادیه عرب و نماینده آنها یعنی اخضر ابراهیمی همچنان به فکر یافتن راه حلی شبیه الگوی یمنی برای سوریه هستند. در این میان ایران نیز تلاش می کند تا با طرح شش ماده ای خود در حل بحران نقشی داشته باشد. ابراهیمی انتظار دارد که اسد حداقل طرح شش ماده ای ایران را بپذیرد و مطابق آن برای حل بحران کشورش عمل کند. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران نیز بر سر این طرح سفرهایی را انجام داده است. در این طرح بر نظارت سازمان ملل بر توقف خشونت ها و عملیات نظامی در سوریه تاکید شده است و می گوید که باید به موازات طرح ابراهیمی برای دولت انتقالی که شامل اعزام نیروهای حافظ صلح به سوریه برای تضمین امنیت و انتقال مسالمت آمیز قدرت می شود، این طرح نیز پیش رود. اما این مساله نیز تاکید شده است که اسد با هر چیزی که استقلال سوریه را زیر سوال ببرد، مخالف است.

سخنرانی اسد در حقیقت متنی هماهنگ شده با تهران بود. با این تفاوت که در طرح ایران بر نظارت سازمان ملل تاکید شده بود در حالی که اسد حرفی از نظارت سازمان ملل نزد. ایران به روشنی نشان داد که هر راه حلی برای سوریه منوط به توجه به منافع آن است. همان طور که در عراق و لبنان هیچ راه حلی بدون توجه به منافع ایران ممکن نیست، پیش رود در سوریه نیز امکان ندارد طرحی مطرح شود و منافع ایران در آن لحاظ نشود. ایران ثابت کرد که تصمیم های جلسه ژنو که در 30 ژوئن سال گذشته میلادی برگزار شد و در آن ایران را کاملا حذف کردند، به هیچ وجه نمی تواند پیش رود و جامعه جهانی ناگزیر است که برای حل بحران سوریه بر روی نقش ایران نیز حساب کند. به عبارت دیگر اگر جامعه جهانی می خواهد بحران سوریه حل شود باید "طرح ایرانی" را مد نظر داشته باشد.

منبع: الحیات