هدف ایران است یا سوریه؟

دیپلماسی ایرانی: سه روز پس از موضع گیری تند سرلشگر فیروز آبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، در هشدار به ترکیه برای جمع آوری موشک های پاتریوت ، آندرس فو راسموسن، دبیر کل ناتو در واکنش به اظهاراتی از این دست از سوی مقامات جمهوری اسلامی، اعلام کرد این سامانه صرفا کاربرد دفاعی دارد. این نکته ای است که ماه گذشته، مقامات آنکارا نیز با آن اشاره کرده و در مقابل انتقاد تهران تاکید کردند از این سامانه نه برای حمله، بلکه برای دفاع استفاده می کنند.

فیروزآبادی، روز شنبه ، سامانه موشک های پاتریوت ناتو در ترکیه را خط دفاعی صهیونیست ها توصیف و گفته بود: هر کدام از این پاتریوت ها یک نقطه سیاه روی نقشه جهان و برای ایجاد یک جنگ جهانی است و متاسفانه هر روز یکی از کشورهای غربی دارند تصویب می کنند که پاتریوتی را به مرز سوریه و ترکیه بفرستند، در حالی که آنها دارند نقشه یک جنگ جهانی را می چینند و این برای آینده بشریت و برای آینده خود اروپا هم بسیار خطرناک است.

از سوی دیگر علی اکبرصالحی، وزیر امورخارجه ایران نیز شامگاه یکشنبه گفت استقرار موشک های پاتریوت در ترکیه تحریک کننده است نه بازدارنده.

این در حالی است که به دنبال درخواست ترکیه که خود نیز عضو ناتو است، دیگر اعضا با استقرار سامانه موشک های پاتریوت در مرز ترکیه با سوریه موافقت کردند. اکنون بیش از 20 ماه از بحران سوریه می گذرد و در این مدت علاوه بر مهاجرت ده ها هزار سوریه ای به ترکیه چند درگیری نظامی محدود نیز بین دو کشور انجام شده است. آنکارا می گوید به پاتریوت ها نیاز دارد تا در برابر حملات احتمالی از سوی سوریه آماده باشد.

به همین دلیل روز جمعه لئون پانه تا، وزیر دفاع آمریکا دستور ارسال دو سامانه موشکی پاتریوت همراه با 400 نیروی آمریکایی برای استقرار در مرز ترکیه با سوریه را صادر کرد.

خبرگزاری رویترز به نقل از دبیر کل ناتو  با اشاره به اظهارات مقامات ایرانی در خصوص این سامانه موشکی گزارش داد: این موضع گیری ایران صحیح نیست. ما از ابتدا نیز اعلام کرده بودیم سامانه پاتریوت تنها هدف دفاعی را دنبال می کند. به بیان دیگر ناتو از هم پیمان خود یعنی ترکیه حمایت می کند و برنامه ای برای حمله وجود ندارد.

ایران یا سوریه

آر تی با اشاره به موقعیت حساس ژئوپولتیکی ترکیه می نویسید، ترکیه اخیرا برای نفوذ بین منطقه و قدرت های غربی بر سر سامانه های موشکی ناتو تلاش می کند و آنکارا بار دیگر به کانونی برای بحران جهانی تبدیل شده است.

آنچه زمینه ساز بحران اخیر شده، درخواست ترکیه از ناتو برای استقرار سامانه موشکی پاتریوت در استان های جنوبی است که 900 کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارند. هرچند ترکیه این اقدام را صرفا دفاعی توصیف می کند اما با اعتراض کشورهای همسایه: مسکو، تهران و دمشق مواجه شده  است.

والری گراسیموف، فرمانده ارتش روسیه هفته گذشته اعلام کرد: مسکو نگران مستقر شدن سیستم موشکی ناتو در ترکیه است. همچنین اظهارات مشابهی نیز از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه مطرح شد.

با اینحال احتمال کمی وجود دارد که موشک های پاتریوت مستقر در ترکیه تغییر کاربردی بدهند. ناتو در جریان نشست روز 5 و 6 دسامبر در بروکسل اعلام کرد اجازه استقرار موشک ها را به ترکیه می دهند و ترکیه باید به تعهدات پایبند باشد. گروهی از مقامات و کارشناسان ناتو به ترکیه رفته اند تا شرایط این توافق را بررسی کنند و طبق توافقنامه شش متخصص موشک پاتریوت ناتو ، دو آمریکایی، دو آلمانی و دو هلندی به ترکیه اعزام شده اند. موشک ها نیز  ظرف چند هفته آینده به ترکیه می رسند.

اکنون این پرسش مطرح است که چرا باید برخی از اینکه ترکیه از خاکش دفاع می کند، نگران باشند؟ یا اینکه چرا برای گروهی جای تعجب دارد که ترکیه از مزیت عضویت در ناتو استفاده می کند؟ گروهی از کارشناسان مستقل نظامی می گویند تنها مساله اهداف دفاعی در استقرار پاتریوت ها مطرح نیست.

به گفته آنها، سیستم پاتریوت در برابر راکت ها استفاده نمی شود، در حالی که ترکیه در معرض بمباران با راکت از سوی سوریه قرار دارد. موشک های پاتریوت منهدم کننده موشک های دیگر و منهدم کننده هواپیما های جنگی هستند. اما سوریه موشک پیشرفته ندارد ..

اما اگر دلیل صرفا دفاعی ناتو برای استقرار این سامانه کافی نباشد، در پس این پرده چه دلیلی وجود دارد؟ اگر دلیل اصلی ایجاد بازدارندگی در مقابل سوریه نباشد، چرا ناتو برای استقرار این سیستم در منطقه شتاب به خرج دارد؟

روزنامه کمرسانت به نقل از یک منبع دیپلماتیک روسی می نویسد: ترکیه از ناتو درخواست کرده است که این موشک ها را برای دفاع در برابر سوریه در اختیارش بگذارد. اما ممکن است دلیل دومی هم وجود داشته باشد و آن آمادگی نظامی در برابر ایران است.

در صورتی که فاصله بین محل استقرار سامانه موشکی در ترکیه و مرز ایران در نظر گرفته شود، به نظر می رسد که نگرانی روسیه بی مورد باشد. اما باید گفت که این سیستم می تواند به آسانی به هر جایی در ترکیه از جمله مرز ایران منتقل شود.

دیمیتری پولیکانووف، معاون مرکز پی آی آر، یک اتاق فکر مستقل در مسکو ، می گوید: "این موشک ها را می شود به همه نقاط ترکیه انتقال داد. فاصله مرز ترکیه با شهر تبریز در ایران در حدود 500 کیلومتر است. تبریز یکی از شهر هایی است که گفته می شود تاسیسات هسته ای مخفی در آنجا وجود دارد.

به گفته وی، با توجه به اینکه آمریکا می خواهد از ترکیه به عنوان یک سپر موشکی پیشرفته استفاده کند، موشک های پاتریوت تا ابد آنجا خواهند ماند. از سوی دیگر  ترکیه به دنبال مدرن کردن تسلیحات خود است و در چنین فضایی استفاده از این سیستم در مقابل ایران دور از ذهن نخواهد بود.

این در حالی است که روابط تهران و آنکارا با توجه به لغو دقیقه 90 سفر احمدی نژاد به ترکیه با چالش تازه ای مواجه شده است. رئیس جمهوری ایران با وجود اینکه طبق اعلام رسانه های داخلی بنا بود روز دوشنبه به ترکیه سفر کند، یک روز پس از اظهارات فیروزآبادی در تهدید سوریه از این سفر صرفنظر کرد. مقامات دفتر وی دلیل لغو این سفر را مشغله کاری عنوان کردند اما رسانه های ترکیه آن را به تهدید های فیروزآبادی مرتبط کردند.