شاید این بار سیاستمداران غربی به خود بیایند

دیپلماسی ایرانی: پیتر جنکینز  دیپلمات زبده انگلیسی است که در 33 ساله گذشته در همین زمینه فعالیت کرده است. وی متخصص اقتصاد جهانی و مسائل امنیتی است و آخرین پستی که بر عهده داشته سفیر انگلیس در آژانس بین المللی انرژی اتمی (2006-2001) بوده است. وی مقاله های متعددی در مورد مساله هسته ای ایران منتشر کرده است. آنچه در زیر می خوانید یکی از تازه ترین مقاله های وی در لوب لاگ در نکوهش اقدام نظامی علیه ایران و دیگر اقدامات سختگیرانه است.

اعضای غربی گروه 1+5 عزم جدی تری را به نمایش گذاشته اند، البته در صورتی که پیروزی مجدد باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اجازه دهد مذاکرات هسته ای با ایران ظرف چند ماه آِینده از سر گرفته شود.

این باید خبر خوشی برای آن دسته از افرادی باشد که به حل مساله هسته ای ایران از طریق اقدامات اعتماد ساز اعتقاد دارند.

با این حال بدبینی ها همچنان به قوت خود باقی است. اما چرا؟

شماری از فرصت ها در گذشته برای حل مجادله هسته ای ایران از طریق اهرم های مذاکره ای و اقدامات اعتماد ساز به شکت انجامیده است. در این بین همچنان دو پرسش مطرح است، اینکه آیا مقام معظم رهبری در ایران به واقع به مصالحه هسته ای اعتقاد دارد و اینکه آیا سیاستمداران اسرائیلی موفق خواهند شد از به بوته آزمون گذاشتن قدرت نفوذ تل  آویو در پایتخت های غربی جلوگیری کنند تا از این طریق فضای سیاسی برای نتیجه مذاکره ای حاصل شود؟

مقام رهبری در ایران هیچگاه بی اعتمادی خود نسبت به ایالات متحده و بی زاری از رویکرد دوگانه غرب را پنهان نمی کند. برای مثال، در آگوست 2010، وی اعلام کرد ایده مذاکره با آمریکا را به دلایل روشنی رد کرده است. چرا که تعامل در شرایط تهدید و فشار ، در واقع مذاکره نیست. رهبری ایران خاطرنشان کرد که نباید لبخند دشمن را باور کرد، زیرا تجربه 30 ساله نشان داده که ایران نباید فریب وعده های آنها را بخورد. آنها عهد خود را به آسانی می شکنند و احساس شرمی ندارند. اما آیا این اعتقاد در ایران وجود دارد که توافق هسته ای حتی در صورت ایجاد شرایط عادلانه و هماهنگ با قوانین ان پی تی، به نفع جمهوری اسلامی نیست؟

من با افراد زیادی برخورد کرده ام که معتقدند بنا به دلایلی ادامه مساله هسته ای برای ایران ضرورت دارد. البته من مدرکی ندارم که ثابت کند این ایده اشتباه است. اما می کوشم از جنبه دیگری به این ماجرا نگاه کنم. این امکان برای ایران وجود دارد که با برآورد هزینه ها و منافع به این نتیجه برسد که توافق هسته ای در صورتی که به لغو تحریم ها منجر شود، می تواند مورد توجه باشد.

در طرف دیگری از این معامله همه ما با اظهارات مقامات اسرائیلی در مخالفت با توافق هسته ای با ایران آشنا هستیم. آنها ادعا می کنند ایران مجاز به غنی سازی اورانیوم در خاک خود نیست و برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی تهدیدی برای بقای اسرائیل به شمار می رود. آنها همچنین اینگونه برآورد می کنند که ادامه برنامه های غنی سازی در ایران ، عربستان سعودی و ترکیه را بر آن می دارد تا در جهت هسته ای شدن گام بردارند.

این در حالی است که رفتار اسرائیل از روش های مختلفی برای توجیه مخالفت خود با مصالحه هسته ای با ایران و لزوم قاطعیت آمریکا در برابر ایران استفاده می کند. تل آویو ادعا می کند ایران تهدیدی برای منافع آمریکا در خاورمیانه و اسرائیل است. عدم پیشرفت در روند صلح خاورمیانه نیز موضوعی دیگری است که اسرائیل موضوع ایران را برای توجیه آن پیش می کشد. ایران بهانه دیگری برای اسرائیل است تا توجه ها را از تسلیحات هسته ای خود پراکنده کند. از سوی دیگر اسرائیل از ایران برای ایجاد زمینه های مشترک با پادشاهی های عرب و سنی مذهب منطقه استفاده می کند.  

باید گفت که تا کنون برداشت سیاسی اسرائیل از این رویکرد قابل توجه بوده است. به همین دلیل تصور اینکه در صورت شکست ایران در به ثمر رساندن مذاکرات،  مقامات اسرائیلی در سال 2013 از اعمال فشار بر غرب در خصوص مساله هسته ای ایران دست بکشند، دشوار خواهد بود.

با این حال این داستان می تواند پایان دیگری نیز داشته باشد. شاید ایران بار سیاستمداران غربی مسئولیت های اولیه خود را به یاد بیاورند، تامین آسایش آنهایی که این سیاستمداران را انتخاب کرده اند.  برنامه هسته ای تحت نظارت ایران هیچ تهدیدی برای امنیت این رای دهندگان به شمار نمی رود. این رای دهندگان هزینه اعمال تحریم های نفتی، تجاری و سرمایه گذاری در ایران را می پردازند. و جنگ علیه ایران در شرایطی که مذاکرات به درستی انجام نشده، ریسک هایی برای استاندارد های زندگی در غرب به همراه دارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10