حل دیپلماتیک آری، جنگ ابدا

دیپلماسی ایرانی: از ابتدای درگیری ها در سوریه تا کنون روسیه یکی از مهم ترین کشورهای حامی بشار اسد و نظام حاکم بر این کشور بوده است. روسیه به عنوان یکی از قدرمندترین کشورها در نظام بین الملل با وتوهای خود نشان داده است که غربی ها خیلی هم نباید به جبهه خود امیدوار باشند و بالاخره در جایی روسیه می تواند با آنها مقابله کند. در چنین فضایی تنها کاری که از  دست غربی ها برآمده، جوسازی علیه روسیه بوده است و مدعی شده اند که این کشور از دیکتاتور دیگری در منطقه حمایت می کند. روس ها نیز برای مقابله با این جوسازی ها اعلام کرده اند که روسیه هیچ گونه رابطه خاص یا دوستی ویژه ای با دولت سوریه ندارد و صرفا نگران مردم این کشور است. دیپلماسی ایرانی با دکتر محمود شوری، کارشناس مسائل روسیه، در خصوص مواضع روسیه و سخنان اخیر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه این کشور درباره دولت بشار اسد، گفت وگویی داشته است که در زیر می خوانید:

لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرده است ما نزدیک ترین دوست دولت سوریه نبوده و نیستیم. با توجه به اینکه روسیه نقش مهمی در وتو قطعنامه های شورای امنیت علیه سوریه داشه است، سخنان اخیر لاوروف را چگونه تفسیر می کنید؟

به باور من سخنان اخیر لاوروف تناقضی با رویکرد روسیه در قبال سوریه  ندارد. آنچه لاوروف بر آن تاکید می کند این  است که هیچ گونه رابطه خاص و دوستی ویژه ای با دولت سوریه و یا شخص بشار اسد ندارد و بر این نکته تاکید دارد که روسیه به  دلیل روابط ویژه اش  نیست که از سوریه حمایت می کند، بلکه مواضع منطقی و قانونی دارد که در این چارچوب تصمیم های خود را دنبال می کند.

غربی ها تلاش می کنند تا جو را به گونه ای علیه روسیه بسازند که روس ها  به دلیل منافعی که در سوریه دارند از یک دیکتاتور حمایت می کنند. روس ها بر خلاف این جوسازی ها قصد دارند تا نشان دهند که حمایت آنها از سوریه در چارچوب موازین و حقوق بین الملل است و مساله مهم این است که مشکلات سوریه باید در داخل  خود این کشور حل و فصل شود و نیروها و کشورهای خارجی نباید به نفع هیچ کدام از طرفین دخالت کنند. همانند کمک هایی که به مخالفان می شود که افزایش درگیری ها نتیجه همین کمک هاست.

لاوروف سعی کرده از این منظر به آن نگاه کند که دلیل مواضع روسیه نه تنها  با شخص بشار اسد نیست، بلکه حتی روابط روسیه و سوریه هم مد نظر نیست. در این مرحله روسیه به عنوان قدرت بین المللی از قاعده و هنجار بین المللی دفاع می کند که آن نیز بحث عدم مداخله در مسائل داخلی کشورهاست و این که نباید به گروه های غیرقانونی کمک شود تا بتوانند در گیری ها را در کشور خود افزایش دهند. به نظر می رسد که سخنان اخیر با مواضع پیشین روسیه تفاوتی ندارد.

آیا در گذشته نیز شاهد مواضع مشابهی از سوی روسیه بوده ایم، به معنای دیگر آیا روسیه همیشه در مسائل بین المللی و درمورد کشورهایی که این چنین دچار بحران شده اند چنین موضعی داشته است؟

در مورد لیبی هم شاهد چنین اتفاقی بودیم که اگرچه روس ها حمایت نکردند اما مخالفتی هم نداشتند. شاید گفته شود که چرا در مورد لیبی این موضع را داشتند. در پاسخ باید گفت که تجربه لیبی نشان داد که در این تصمیم گیری ها بیشتر در راستای منافع قدرت های بیرونی مطرح است تا خواسته های مردم این کشورها. این مساله که قدرت های بیرونی سرنوشت کشوری را به نفع خود تغییر دهند، باعث خواهد شد تا عملا خود مردم این کشورها نقشی در تعیین سرنوشت خود نداشته باشند. بنابراین تجربه لیبی در گذشته نشان داده که این اعمال بیشتر در راستای منافع قدرت های بزرگ شکل بوده است. همچنین در بحث عراق روس ها با حمله امریکا مخالفت کردند، اما امریکایی ها بدون قطعنامه شورای امنیت حمله کردند. در نتیجه با توجه به تجربیاتی که در کشورهای مختلف در چنین موقعیت هایی وجود دارد، روس ها به این نتیجه رسیدند که لزومی ندارد برای منافع دیگران از قدرت و اعتبار بین المللی خود استفاده کرده و به دیگران نیز اجازه استفاده از این ابزار را بدهند.

اگر جنگی علیه سوریه توسط برخی کشورهای عربی و غربی به وقوع بپیوندد، در چنین فضایی روسیه چه تصمیمی خواهد گرفت؟

بعید به نظر می رسد که غربی ها علاقه مند به بحث درگیری بوده و مساله جنگ با سوریه جدی شود. به عبارت دیگر آنها اجازه نخواهند داد تا این درگیری ها به سطح بالاتری کشیده شود و تبدیل به جنگی میان کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای شود. اما اگر برخی کشورها علاقه داشته باشند که سطح این درگیری ها را تا حد جنگ ارتقا دهند، به باور من روس ها در چنین موقعیتی بیشتر تلاش دیپلماتیک انجام خواهند داد تا اینکه مستقیما وارد چنین درگیری هایی شوند. کاری که نهایتا روس ها انجام خواهند داد ادامه حمایت های نظامی از دولت بشار اسد است و بعید است که روس ها آمادگی داشته باشند که در درگیری نظامی که قدرت های غربی هستند و یا از حمایت غربی ها برخوردارند، وارد شوند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

تاریخ انتشار اولیه : یکشنبه 8 مرداد 1391

تاریخ بازانتشار: پنجشنبه 12 مرداد 1391