اخوان جوانان را به تحریر بازمی گرداند؟

دیپلماسی ایرانی: شانزدهمین جلسه از سلسله جلسات بررسی سیاست خارجی دیپلماسی ایرانی با موضوع مصر و آینده پیش رو در حال برگزاری است. اولین سخنران این نشست آقای محمدعلی مهتدی سخنان خود را با عنوان چالش های پیش روی انقلاب مصر چنین آغاز کرد:

همه دوستان تحولات اخیر را دنبال کرده اند به خصوص که این روزها بحث ریاست جمهوری و اتفاقات شورای عالی نظامی در صدر اخبار قرار دارد. سعی خواهم کرد در این فرصت نکات مهم را مطرح کنم و چالش های پیش روی اخوان المسلمین را برشمرم.

از تحولات اخیر شروع می کنم. آن چه از روز پنج شنبه گذشته تا کنون رخ داده بسیار مهم بوده است. در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، دادگاه عالی قانون اساسی به دو سوال پاسخ داد. این پاسخ بسیار سرنوشت ساز بود. دادگاه عالی قانون اساسی اولا در مورد قانون عزل که بر اساس آن بازماندگان رژیم مبارک حق شرکت در انتخابات را ندارند، مسئله را رد کرد و بر اساس آن احمد شفیق قابلیت رقابت در انتخابات را پیدا کرد. قانون دوم به انتخابات پارلمان مربوط بود. قرار بود سی درصد از پارلمان به افراد مستقل اختصاص داده شود. در حالی که اخوان و احزاب دیگر کاندیداهای خود را در پوشش افراد مستقل وارد صحنه کردند و عملا بخشی از سهمیه سی درصد از افراد مستقل را به خود اختصاص دادند. در این مورد دادگاه قانون اساسی اظهار نظر کرد که انتخابات پارلمانی به دلیل رعایت نشدن سهمیه سی درصد افراد مستقل غیرقانونی بوده است. به تبع آن شورای عالی نظامی پارلمان را محاصره و آن را منحل کرد.

وی افزود: تحول مهم دیگری که دیروز اتفاق افتاد اعلامیه متمم قانون اساسی بود که به این ترتیب شورای عالی نظامی اختیارات پارلمان را در دست خود گرفت. یعنی اولا شورای عالی نظامی حق قانون گذاری دارد. ثانیا شورای ملی تشکیل داد که رئیس جمهور نیز عضوی از این شورا معرفی شد. اختیارات رئیس جمهور به ین شورا واگذار شد و رئیس جمهور بدون موافقت این شورا نمی تواند اقدامی انجام دهد. به این ترتیب ریاست جمهور پستی تشریفاتی خواهد بود. نکته دیگری که در تحولات اخیر مصر مهم به نظر می رسد این است که یکی از قضات در دستگاه قضایی این نظر را داده بود که نیروی پلیس ارتش می تواند به عنوان ضابط قضایی عمل کند. نتیجه این که تمام اختیارات رئیس جمهور، پارلمان و غیره در شورای نظامی خلاصه شده است. در حالی که انتخابات در حال برگزاری است.

از آن جا که اخوانی ها احتمال می دادند که نظامی ها انتخابات را دستکاری کنند، روز گذشته اعلام کردند که 52 درصد آرا به محمد مرسی تعلق گرفته و او رئیس جمهور آینده مصر است. البته این احتمال وجود دارد که تا روز پنجشنبه کمیته برگزاری انتخابات احمد شفیق را به عنوان رئیس جمهور معرفی کند اما اگر نتیجه به نفع محمد مرسی هم اعلام شود، رئیس جمهور عملا اختیاری ندارد. او عضوی از شورای عالی ملی است. پارلمانی وجود ندارد که در مقابل آن سوگند بخورد. بنابراین برای شورای عالی نظامی فرقی ندارد که مرسی از صندوق بیرون آید یا احمد شفیق. بنابراین به نظر نمی رسد بازیگران داخلی و خارجی اجازه دهند که انقلاب مردم مصر ادامه پیدا کند.

این تحلیل گر مسائل خاورمیانه در ادامه این سوال را مطرح کرد که چرا انقلاب مصر به این نقطه رسید؟ اکثر تحلیل گران تقصیر را بر گردن اخوان می اندازند. آن ها معتقدند اخوان اشتباهات بزرگی مرتکب شده است. اولا اصولا اخوان در ایدئولوژی خود به چیزی به عنوان انقلاب اعتقاد ندارد و چنین کلمه ای در قاموس اخوان نیست. اخوان به دنبال اصلاح از طریق کار فرهنگی و تقویت کادرهای مومن بوده است. ثانیا اخوان تجربه فعالیت مردمی ندارد بلکه همیشه در چارچوب سازمان کار کرده است. اساس کار اخوان بیعت با مرشد عام است. به همین دلیل اخوانی ها در آغاز انقلاب، دچار تردید بودند. اول این که آیا شرعا می توان علیه ولی امر یعنی مبارک قیام کرد و دوم این که آیا این حرکت به نتیجه خواهد رسید یا نه؟ وقتی دیدند همه قشر های مردم در صحنه هستند تصمیم گرفتند با انقلابیون همراه شوند. اشتباه اخوان تفاهم با شورای عالی نظامی برای مدیریت میدان تحریر بود.

اشتباه بعدی اخوان باور کردن وعده های امریکا بود. امریکایی ها به اخوانی ها وعده حمایت دادند. در حالی که مشخص بود که امریکایی ها اجازه نخواهند داد در جایی که عوامل موثر خود را دارند اسلام گرایان قدرت را در دست بگیرند. اشتباه دیگری که باعث شد محبوبیت اخوان نزد مردم کاهش یابد این بود که اخوان با این انتقاد مواجه بود که انحصار طلب است. انتقاد ناصریست ها و دیگران این است که اخوان مصر را برای خود می خواهد و نه خود را برای مصر. در پارلمان اخوان قول داده بود که سهمیه ها را مراعات کند تا پارلمان نماینده همه مردم مصر باشد اما با استفاده از کرسی های مستقل برای به دست آوردن اکثریت تلاش کرد. در مجلس موسسان نیز قرار بر این بود که اخوانی ها بیشتر از ثلث این مجلس را نداشته باشند. اما وقتی مجلس تشکیل شد بیش از 50 درصد کرسی ها در دست اخوانی ها قرار گرفت. در نتیجه شش حزب عمده به نشانه اعتراض از این مجلس خارج شدند. این مسئله باعث شد که شورای عالی نظامی خود دست به تعیین مجلس موسسان بزند. این اشتباهات اخوان باعث شده که انقلاب مصر به این نقطه برسد.

او سخنان خود را با طرح این پرسش که چه چالش هایی در پیش روی انقلاب مصر قرار دارد ادامه داد و گفت: تنها اسلحه ی که در دست اخوان است بازگشت به میدان تحریر است. اما سوال این است که آیا بعد از یک سال و نیم از شروع انقلاب اخوان این قدرت را دارد که مردم را به میدان تحریر بازگرداند؟ این احتمال که دوباره نیروهای انقلابی و جوانان به میدان تحریر بازگردند بسیار کم است. احتمال دیگر احتمال سرکوب است. وقتی شورای عالی نظامی مسئولیت پارلمان را به عهده گرفته و پلیس ضابط قضایی است، یعنی برای سرکوب آماده شده است. نتیجه ای که می خواهم بگیرم این است که نمی توان آینده خوبی برای انقلاب تصور کرد.