مجله هفته/ به خاطر چند متر غرفه ناقابل

این ماجرا باعث شد سفیر ایران در آلمان انتقادهای تندی را از مسئولان وزارت ارشاد مطرح کند و باب یک بگومگوی تازه و نسبتا کشدار را میان مسئولان باز کند و کار به مجلس کشیده شود. شیخ عطار کلی از نمایشگاه کتاب فرانکفورت تعریف کرده و گفته بود این نمایشگاه یکی از بزرگ‌ترین و استثنایی‌ترین وقایع فرهنگی جهان است که برای ما یک فرصت به حساب می‌آید تا بتوانیم فرهنگ غنی کشورمان را نه فقط به آلمانی‌ها بلکه به جهان معرفی کنیم.

او در تشریح اهمیت نمایشگاه کتاب فرانکفورت مجبور شد تعریضی به نحوه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران وارد کند و آن را یک بازار مکاره بخواند و به این ترتیب مسئولان وزارت ارشاد را که خیلی به نمایشگاه کتاب تهران و آمارهای جمعیتی و فروش کتاب در آن فخرفروشی می کنند از کوره به در ببرد.

علیرضا شیخ‌عطار در توصیف نگاه نادرست مسئولان ارشاد به برگزار کردن نمایشگاه کتاب گفته بود: بعد از دو دهه حضور هنوز شرکت‌کننده‌های ایرانی به ویژه بخش دولتی فکر می‌کند اینجا (فرانکفورت) باید بازار خرید و فروش کتاب باشد که نیست و به همین دلیل می‌گویند حضور در این نمایشگاه برای ما صرف نمی‌کند و چون کسی از ما کتاب نمی‌خرد، پس چرا باید پول غرفه بدهیم! این نگاه نه از لحاظ فرهنگی و نه حتی تجاری درست نیست؛ چرا که اگر شناخت درستی از این نمایشگاه داشته باشیم، متوجه می‌شویم که در یک بازه زمانی بلندمدت نتایج بسیار خوبی نصیبمان می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه ترجمه و انتشار کتاب در دیگر کشورها بهترین روش برای تبادل فرهنگی است، توضیح داده بود: من سه سال است که در آلمان هستم و تا نمایشگاه امسال به طور منظم از این اتفاق فرهنگی بازدید کرده و با ایرانیان حاضر در نمایشگاه هم دیدار و گفتگو داشته‌ام ولی متاسفانه دوستانی که از بخش دولتی شرکت می‌کنند، غالبا به زبان‌های بین‌المللی مسلط نیستند و حتی با خود مترجم متبحر هم نمی‌آوردند و گویا بیشتر برای گردش می‌آیند.

او درباره دلیل مسدود شدن غرفه امسال ایران در نمایشگاه کتاب هم گفته بود: امسال وضع بدتر از گذشته بود چرا که غرفه گرفته بودند ولی احدی برای تحویل و افتتاح آن نیامد و دست‌اندرکاران نمایشگاه هم مقابل آن دیوار کشیدند و برای همه مراجعه‌کنندگان سئوال است که چرا غرفه ایران تعطیل شده است و این اتفاق برای ملت و کشور ایران خوب نیست. البته ما کشورمان باید برای اینکه غرفه را رزرو کرده، ولی آن را تحویل نگرفته است، خسارت هم بدهد و گویا قرار است هیئتی اعزام کنند تا مذاکره کند تا این جریمه منتفی شود که اگر این مساله درست باشد، حالا باید هزینه اعزام این هیئت را هم پرداخت کرد.

شیخ عطار سپس توصیه کرد که از این پس ناشران بخش خصوصی را به عنوان نمایندگان نشر ایران به نمایشگاه فرانکفورت معرفی کنند چون تجربه نشان داده که عملکرد ناشران خصوصی در چنین حضورهایی بهتر بوده است.

اولین واکنش به اظهارات انتقادی سفیر ایران را علی زارعی نجفدری مشاور رئیس جمهور و مدیر انتشارات علمی فرهنگی داشت که گفت: کسی که نمایشگاه کتاب خودمان را «بازار مکاره» بداند، دچار خودباختگی فرهنگی شده است.

او عنوان کرد: اصل ماجرا از مسئولانی آغاز می‌شود که به جای عمل، حرف می‌زنند. سفیر و سفارتخانه ایران در آلمان و در هر جای دیگری از جهان، نماینده ایران هستند و بالطبع وظایفی دارند. فرافکنی در این رابطه نیز مساله‌ای را حل نخواهد کرد.

زارعی در ادامه افزود: بسیاری از ناشران دولتی، عمومی و خصوصی ایرانی حاضر در نمایشگاه فرانکفورت امسال به او مراجعه کرده و از بی‌تفاوتی و بی‌توجهی دوستان از جمله سفارت ایران در آلمان به حضورشان در این نمایشگاه گله کرده و اظهار داشته اند که این نوع از برخورد اصلا قابل تحمل نیست.

مشاور رئیس جمهور و مدیر انتشارات علمی فرهنگی ادامه داد: آقایان بهتر است جاخوش کردن را کنار بگذارند و وارد قضیه شوند. صحبت من با شخص سفیر نیست. روی سخن من با وزارت امور خارجه است و آنها باید شخص سفیر را نسبت به این رویدادهای فرهنگی توجیه کنند.

پس از آن که زارعی نجفدری در مصاحبه اش اعلام کرد که موضوع را به وزیر ارشاد گزارش داده و منتظر پاسخ اوست، سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد هم گفتگویی انجام داد و درباره اتفاقی که در نمایشگاه فرانکفورت رخ داده و به مسدود شدن غرفه ایران انجامیده، توضیحاتی به این شرح ارائه داد: تماسی با من گرفته شد و من هم بررسی کردم. ظاهراً مشکلی در موضوع صدور روادید مطرح شده بود و ویزای دو ـ سه نفر ازمدیران که قرار بوده شرکت کنند، صادر نشده است.

وی با اشاره به برنامه‌های این وزارتخانه برای حضور در نمایشگاه‌های فرهنگی خارج از ایران گفت: به هر حال حمایت‌های لازم از شرکت در چنین نمایشگاه‌هایی انجام شده و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد حضور جدی‌تر‌ی دراین نمایشگاه‌ها باشیم.

حسینی در پاسخ به چرایی مسدود شدن غرفه ایران در نمایشگاه فرانکفورت تاکید کرد: حالا یک غرفه‌ای هم اجاره شده بود که قرار بوده از سوی معاونت فرهنگی در آن شرکت کنند که به هر حال نتوانستند اما سایر برنامه‌ها به خوبی در حال برگزاری است.

به گفته وزیر ارشاد سایر برنامه ها به خوبی درحال برگزاری است. گفته می شود او از سوی نمایندگان مجلس نیز برای ادای توضیحات درباره نمایشگاه فرانکفورت به مجلس احضار شده و توضیحاتی را در این باره ارائه داده است.