
چرخش خطرناک اروپا علیه ایران جدید
الدار ممدوف در یادداشتی می نویسد: فرانسه، بهویژه با موضعگیریهای تند وزیر أمور خارجهاش ژان نوئل بارو، در رأس این رویکرد تقابلی قرار دارد.
ادامه مطلبالدار ممدوف در یادداشتی می نویسد: فرانسه، بهویژه با موضعگیریهای تند وزیر أمور خارجهاش ژان نوئل بارو، در رأس این رویکرد تقابلی قرار دارد.
ادامه مطلبهشدار عراقچی به تروئیکای اروپایی نشاندهنده حساسیت لحظه کنونی در روابط ایران و اروپا است. درحالیکه مذاکرات تهران و واشنگتن در جریان است، تروئیکا با تهدید به فعالسازی مکانیسم ماشه، بازی دیپلماتیک خطرناکی را پیش میبرد. شاید از یک منظر، واشنگتن به دنبال تقسیم وظایف با اروپا، ذیل نقش پلیس خوب و بد باشد و یا کاخ سفید با حفظ اهرم مکانیسم ماشه در دست اروپا، چندان بی میل به تشدید فشار روی تهران نباشد، اما خروجی آن به سود هیچ کدام از طرف ها نخواهد بود و صرفا تصاعد تنش را به دنبال دارد.
ادامه مطلبسید عباس عراقچی در یادداشتی که در اختیار رسانه ها قرار گرفته است، می نویسد: بیتصمیمی راهبردی، در سیاست اخیر سه کشور اروپایی در قبال سازوکار موسوم به «ماشه» در برجام بیش از هرجای دیگر نمایان شده است. این سازوکار که به عنوان آخرین ابزار حل اختلاف در این توافق طراحی شده، اکنون توسط اروپاییها به عنوان یک اهرم فشار سیاسی استفاده میشود.
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: آیا قاره پیر به رهبری تروئیکای "بریتانیایی_فرانسوی و آلمانی" انفعال را پیشه کرده است؟ یا زیرکانه و با حفظ ملاحظات انتقادیاش به سیاستهای متکبرانه «دونالد ترامپ» در این هنگام سیاست "بنشین و ببین" را بر هرنوع واکنش فوری ترجیح میدهد؟
ادامه مطلبدر شرایط فعلی ایران، دیپلماسی فرسایشی و زمانبر مذاکرات غیرمستقیم و امید به آژانس بینالمللی انرژی اتمی و تروئیکای اروپایی نمیتواند چارهساز مشکلات ایران باشد. ایران باید به سرعت به سمت مذاکرات مستقیم با ایالات متحده گام بردارد، زیرا تنها در این صورت است که میتواند به نتایج ملموس و فوری دست یابد. در غیر این صورت، وضعیت کنونی و بحرانهای متعدد در سیاست خارجی ایران، بدون شک ادامه خواهد یافت.
ادامه مطلبمصطفی اعلایی در یادداشتی می نویسد: چرا اروپا با وجود مشکلات فراوان اقتصادی و اختلافات احتمالی شدید با ترامپ در آینده در قضیه هستهای و حقوق بشر حاضر به همکاری با ج.ا.ا نیست؟ این سؤال مهمی است که پژوهشگران علوم سیاسی و کارگزاران سیاست خارجی باید به آن پاسخ دهند. اینکه آیا اقدامات ایران در افزایش توانایی هستهای (صلحآمیز) آنگونه که سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده است، در برابر مخالفتها و اقدامات غرب بازدارندگی داشته است؟ میتوان از سؤال دوم آغاز کرد؛ اینکه ج.ا.ا در برابر تهاجم اخیر اروپا در ارائه قطعنامه مجددا به سبک گذشته اضافهشدن سانتریفیوژهای پیشرفته را بهعنوان پاسخ به اقدام ضد ایرانی در شورای حکام مطرح میکند تا چه حد میتواند طرف غربی را از انجام تهدیدهای آتی بازدارد؟
ادامه مطلبدر روزهای گذشته ادعای ارسال موشک و پهپاد ایرانی به روسیه به سرفصلی برای اعمال دور جدید تحریمها و پیگیری سیاستهای ضدایرانی بدل شده است. پس از اقدام چند کشور اروپایی و آمریکا در تحریم شرکت هواپیمایی ایرانایر، حالا خبرها حکایت از آن دارد که ظرف یک سال آینده پروازهای این شرکت به مقصد انگلستان متوقف میشود. آنطورکه انتخاب به نقل از شبکه بیبیسی گزارش داده است، بریتانیا در پی تحریم هواپیمایی ملی ایران، ایرانایر، گفته است که پروازهای این شرکت هواپیمایی به بریتانیا تا ۱۲ ماه دیگر متوقف خواهد شد. وزارت خارجه بریتانیا در توضیح تحریم ایرانایر گفته است این کشور اخطاری «۱۲ماهه» به ایرانایر داده و بعد از آن تمامی توافقهای هوایی بین دو کشور لغو خواهد شد.
ادامه مطلبنشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی جمعه گذشته (۲۳ شهریور) به کار خود پایان داد. اگرچه طبق ارزیابیهای ناظران و گزارشهای رسانههای غربی از قبل پیشبینی میشد که نشست سپتامبر/شهریور به دلیل انتخابات ریاستجمهوری آمریکا با صدور قطعنامهای علیه برنامه هستهای ایران همراه نخواهد بود، اما متن و حواشی آنچه در دورهمی اعضای شورای حکام گذشت، حکایت از آن دارد که دولت پزشکیان هفتهها و ماههای پرچالشی را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر سر موضوع هستهایاش خواهد داشت. بههمیندلیل لزوم تنشزدایی و همکاری با این نهاد (آژانس) و همچنین آغاز هرچه سریعتر مذاکرات با غربیها بیشازپیش ضروری به نظر میرسد.
ادامه مطلبطبق برنامهریزی، بامداد روز سهشنبه، (۵ تیر)، هفدهمین گزارش «آنتونی گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد، درباره اجرای قطعنامه «۲۲۳۱» و برجام از سوی ایران در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، قرائت شد و در ادامه هریک از اعضای شورای امنیت نظرات خود را بیان کردند. دراینمیان مهمترین و جدیترین نکته نشست شورای امنیت ناظر بر بیانیه جدید تروئیکای اروپایی علیه ایران بود که سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) در این بیانیه، ضمن تهدید تهران به فعالکردن مکانیسم ماشه با هدف بازگشت قطعنامههای ششگانه، اعلام کردند که «گزارشهای اخیر مدیرکل آژانس، بار دیگر نشان میدهد که ایران با ادامه تشدید فعالیتهای هستهای خود بسیار فراتر از محدودیتهای توافق هستهای، در مسیر اشتباهی حرکت میکند. پیشرفتهای هستهای ایران که برخی از آنها برگشتناپذیر هستند، برجام را تهی کرده و بازگشت به راهحل مذاکره را دشوارتر خواهد کرد».
ادامه مطلبپنجشنبه هفته گذشته بود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی برای اعضای شورای حکام، مدعی تصمیم ایران برای افزایش ظرفیت تولید اورانیوم غنیشده در دو سایت نطنز و فردو شد. به نوشته ایرنا و به نقل از رویترز، در گزارش مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی آمده است که «ایران به سرعت دو آبشار یا خوشه دیگر از سانتریفیوژهای غنیسازی اورانیوم را در سایت فردو نصب کرده و کار روی نصب آبشارهای بیشتر در سایر سایتهای غنیسازی را آغاز کرده است».
ادامه مطلبصابر گلعنبری در یادداشتی می نویسد: در مورد محتوا و ادبیات قطعنامه سوم شورای حکام پس از تصویب برجام میتوان آن را تندتر از دو مورد قبلی دانست. در کنار آن، قطعنامه جدید بیشتر بر مسائل پادمانی و متهم کردن ایران به نقض موافقتنامه پادمان متمرکز است و گزارش جامعی هم که قطعنامه خواستار تهیه آن شده، در این زمینه است. خطر قطعنامه هم اینجاست؛ به این معنا که از نظر طرف مقابل دیگر مساله کاهش تعهدات "داوطلبانه" برجامی ایران مهم و مطرح نیست؛ بلکه "نقض" موافقتنامه الزام آور پادمانی را برجسته میکند.
ادامه مطلبدر کنار اهمیت صدور قطعنامه تروئیکای اروپایی عضو برجام در تقابل با تهران، از بعدازظهر سهشنبه و نیز دیروز چهارشنبه شاهد انتشار بیانیههای متعددی از جانب اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی و آمریکا بودیم. در مقابل ایران، روسیه و چین هم دست به صدور یک بیانیه مشترک زدند. اینها علاوه بر جوابیه روز سهشنبه تهران به ادعاهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی و نیز دو گزارش رافائل گروسی است. لذا در مجموع و جدای از تلاشها برای صدور قطعنامه، نوعی جنگ روایت درخصوص پرونده هستهای ایران شکل گرفته است و هر طرف سعی دارد از منظر خود قرائتی مطابق با منافع و اهدافش از فعالیتهای هستهای ایران ارائه دهد. هرچند به نظر میآید کشورهای غربی سعی کردند با بیانیههای پیدرپی خود زمینه لازم و همچنین توجیهی برای صدور قطعنامه علیه پرونده هستهای ایران فراهم کنند، اما در این بین نگرانی درخصوص تبعات این اقدام بر روند مذاکرات جاری و نیز همکاریهای ایران و آژانس به دلیل ترس از واکنش ایران باعث شده است که شورای حکام در یک فضای متشتت قرار بگیرد.
ادامه مطلبنشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار است از دوشنبه آینده، سوم ژوئن (۱۴ خرداد) آغاز شود و تا هفتم ژوئن (۱۸ خرداد) ادامه یابد. طبق روال همیشگی هم شاهد انتشار گزارش جدید آژانس بینالمللی انرژی اتمی بودیم که با توجه به لحن و محتوای آن، بسیاری از ناظران معتقدند نشست فصلی پیشرو در شورای حکام، فضایی کاملا متفاوت دارد؛ از آن جهت که احتمالی برای اتخاذ سیاستهای ضدایرانی تا مرز صدور قطعنامه متصور هستند. بهخصوص آنکه اخباری هم دال بر تلاش تروئیکای اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) برای این امر (صدور قطعنامه) منتشر شده است. از آخرین باری که شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی با ۳۵ عضو، قطعنامهای را علیه ایران تصویب کرد، ۱۸ ماه میگذرد؛ در آن قطعنامه ادعا شده بود ایران باید با تحقیقات آژانس درباره ذرات اورانیوم کشفشده همکاری فوری داشته باشد.
ادامه مطلبتقریبا در هشت ماهی که از آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ حماس و اسرائیل میگذرد، بسیاری از موضوعات کلان سیاست خارجی و حتی سیاست داخلی به حاشیه رفته است. یکی از این موضوعات به پرونده فعالیتهای هستهای و آینده برجام بازمیگردد. اگرچه در این مدت شاهد برگزاری دو نشست فصلی شورای حکام بودیم، اما مشخصا دولت بایدن در این دو نشست سعی بر آن داشت که از بغرنجترکردن پرونده هستهای ایران و به دنبال آن واداشتن تهران به اقدامات و تصمیمات جدیتر جلوگیری کند؛ چراکه بحران هستهای به موازات تداوم جنگ در غزه بههیچوجه سناریوی ایدئال واشنگتن نبوده و نخواهد بود. از اینرو سعی شد هم در گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی و دبیرکل این نهاد (آژانس) و هم در روند برگزاری نشست فصلی شورای حکام، عملا از تنشزایی در قالب صدور قطعنامه یا ارجاع پرونده به شورای امنیت خودداری شود. هرچند در این مدت رافائل گروسی به دفعات ناخشنودی و همچنین نگرانی خود را از به حاشیه رفتن اختلافهای آژانس و تهران به دلیل تحولات ناشی از جنگ حماس و اسرائیل ابراز کرده است.
ادامه مطلببه نظر میرسد در سال جاری میلادی که سال انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکاست، وضعیت پرونده هستهای ایران به تابعی از تحولات ناشی از تداوم جنگ اوکراین، جنگ حماس و اسرائیل و همچنین سایر مناقشات منطقه ای وفرامنطقه ای بدل شده است
ادامه مطلببه دنبال گزارش اخیر اژانس بین المللی انرژی اتمی در قبال برنامه هسته ای ایران، کماکان واکنش های سیاسی و دیپلماتیک آن ادامه دارد. در تازه ترین مورد ، آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام، بیانیهای مشترک درباره گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره برنامه هستهای ایران منتشر کردند. به گزارش ایسنا، آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان شامگاه پنجشنبه و در پی انتشار گزارش جدید آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خبرگزاری رویترز که در آن ادعا شده بود «ایران تولید اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد خود را افزایش داده است» بیانیه مشترکی را صادر و این اقدام ادعایی ایران را محکوم کردند. این چهار کشور همچنین مدعی شدهاند یافتهها نشان دهنده این است که ایران میزالن تولید ماهانه اورانیوم تا ۶۰ درصد را سهبرابر کرده است.
ادامه مطلباز شنبه هفته گذشته و با انجام عملیات طوفانالاقصی عملا همه تحولات دیپلماتیک و سیاست خارجی و حتی موضوعی نظیر جنگ اوکراین هم تحتالشعاع قرار گرفته و به حاشیه رفتهاند. در این میان یکی از مهمترین اتفاقاتی که از ماهها پیش منتظرش بودیم هم به تبع رخدادهای فلسطین و اسرائیل بهواسطه اقدام حماس در هفتم اکتبر کمتر مورد توجه رسانهها قرار گرفته است. فردا چهارشنبه ۱۸ اکتبر/ ۲۶ مهر است؛ روزی که طبق سند برجام باید یکی دیگر از بندهای غروب برجام یا (Sunset Clauses) اجرا شود که ذیل آن، شاهد لغو تحریمهای موشکی، پهپادی و هستهای ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستیم.
ادامه مطلببه فاصله ده روز از نشست فصلی شورای حکام، شصتوهفتمین نشست عمومی سالانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم با حضور وزیران و رؤسای انرژی اتمی کشورهای عضو آژانس از دیروز دوشنبه در مقر سازمان ملل در وین آغاز به کار کرد. این نشست به مدت پنج روز از سوم تا هفتم مهرماه (۲۵ تا ۲۹ سپتامبر۲۰۲۳) به طول خواهد انجامید. روز نخست این کنفرانس یا نشست عمومی آژانس (که دیروز دوشنبه برگزار شد) به سخنرانی رافائل گروسی و نیز محمد اسلامی گذشت.
ادامه مطلبدر حالی سیدابراهیم رئیسی بامداد امروز (دوشنبه)، تهران را به مقصد نیویورک برای حضور و سخنرانی در هفتادوهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد که بلومبرگ مدعی شده امروز توافق تهران – واشنگتن بر سر تبادل زندانیان انجام خواهد شد. اگر ادعای بلومبرگ درست باشد، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر، تبادل زندانیان دوتابعیتی و دسترسی ایران به شش میلیارد دلار پول بلوکهشدهاش انجام شود. همزمان به موضوع آزادی پنج زندانی ایرانی در آمریکا هم اشاره شده است.
ادامه مطلبدرحالیکه محافل رسانهای و کارشناسی دیگر قائل به برجام و احیای آن نیستند و عملا توافق هستهای سال ۲۰۱۵ را بلااثر، بلاموضوع و بدون کارکرد میدانند، در نشست دورهای شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱، کماکان برجام، بهترین گزینه و مسیر برای مذاکره و دیپلماسی معرفی شد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، رزمری دی کارلو، معاون امور سیاسی دبیرکل سازمان ملل، اولوف اسکوگ، نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل متحد، امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل و... بر این نکته اتفاق نظر داشتند.
ادامه مطلبدر حالی که بنا به اخبار برخی رسانهها، سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) از تداوم تحریمهای تسلیحاتی و موشکی ایران مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ بعد از ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) خبر دادهاند و در ادامه واکنش دست به عصای تهران را شاهد بودیم، قرار است که امروز پنجشنبه نشست دورهای شورا با دستور کار مشخص بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شود، نشستی که بنا به برخی ادعاها قرار است که «یک نشست ضد ایرانی تمامعیار علیه تهران باشد».
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: برکناری راب مالی و انجام مذاکرات میان «علی باقری کنی» با «برت مک گرک» - که او نیز در صف تندروها شناخته میشود - در عمان و بروز اختلافهای تازه در مسیر مذاکرات تهران – واشنگتن بر سر شمار زندانیان دو تابعیتی و سطح انعطافهای واشنگتن بر سر کاستن از تحریمها، به معنای کشیده شدن خط بر توافقهای نیویورک میتواند باشد.
ادامه مطلبدر محافل رسانه ای و نیز به باور طیفی عمده ای از تحلیلگران و ناظران پس از تحولات شهریور ماه سال ۱۴۰۱ و ورود به فضای جدید، رویکرد آمریکا در قبال ایران، ذیل یک جمله خلاصه می شود؛ «نه توافق، نه بحران». در تبیین بیشتر این تک جمله به نظر می رسد که دولت بایدن به موازات پرهیز از یک توافق دیپلماتیک با تهران به خصوص با محوریت احیای برجام سعی دارد که از تشدید تنش و بالا بردن ریسک نزاع با ایران هم دوری کند.
ادامه مطلبهم اکنون رویکردی در مراکز تصمیم گیری نظام حاکم بر ایران برای دستیابی به توافق با آژانس مطرح است که بر اساس آن واشنگتن و ترویکای اروپایی به تهران تضمین بدهند که پرونده تحقیقات آژانس را در ماه های آینده و پیش از نشست بعدی شورای حکام آژانس در ماه دسامبر ببندند و در مقابل، تهران به پرسش های آژانس پاسخ خواهد داد به گونه ای که نگرانی نظام ایران از سیاسی شدن پرونده در آینده برطرف شود و امکان بهره برداری اسرائیل از این پرونده در آینده از بین برود تا نتواند آن را به ابزار فشار بر واشنگتن برای مانع تراشی در مسیر دستیابی به توافق تبدیل کند. با توجه به در پیش بودن انتخابات کنگره و نیاز دولت بایدن به قاطعیت نشان دادن در پرونده هسته ای ایران، چنین راهکاری دست کم تا بعد از انتخابات کنگره، مورد قبول دولت آمریکا قرار نخواهد گرفت و شاید به تعویق افتادن مذاکرات هسته ای نیز از همین مسئله ناشی می شود.
ادامه مطلبمسعود نوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: استفاده سه کشور از دو اصطلاح Lack of cooperation –failure کاملا آگاهانه و با نیت تحریک آژانس برای تسریع در ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است. چرا که این دو اصطلاح بر خلاف اصطلاح حقوقی و فنی non compliance دارای بار سیاسی منفی است. نکته مهم اینکه روند ارجاع قبلی پرونده به شورای امنیت، از همین عبارات مسموم آغاز شده بود!
ادامه مطلباگرچه آمریکا و ایران در هفتههای اخیر در حال بررسی پاسخهای یکدیگر نسبت به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هستهای بودهاند که به گفته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات وین، آخرین متن پیشنویس و آخرین پیشنهاد برای رسیدن به توافقی بر سر احیای توافق هستهای است؛ اما دیگر خبری از آن تبوتاب و امید گذشته برای بازگشت به برجام نیست؛ مذاکرات دوباره با سکون، رکود و بنبست مواجه شده است.
ادامه مطلبانتشار خبر تلاش مشترک اروپاییها و ایالات متحده برای تدوین پیش نویس صدور قطعنامه در نشست شورای حکام علیه ایران در دل خود حکایت از شکست سفر باقری کنی به اسلو هم دارد. به هر حال تا همین جای کار هم گسل تهران – واشنگتن به دلایل متعدد برای از سر گیری مذاکرات و احیای برجام پرشدنی نبود، اگر نشست شورای حکام نیز به صدور قطعنامهای علیه ایران منجر شود تنش دو طرف عملا وارد نقطه برگشت ناپذیری خواهد شد که میتواند آبستن تحقق هر سناریویی باشد. پیرو این نکته به عینه رجعت به دوران ترامپ را شاهد خواهیم بود
ادامه مطلبعبدالرضا فرجی راد در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی اذعان داشت که اعداد و ارقام مندرج در بودجه ۱۴۰۱ نشان می دهد که رئیسی هم به دنبال احیای برجام است.
ادامه مطلبجلال میرزایی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که ایران در صورت شکست مذاکرات وین هیچ پلن B ندارد. تنها راه سامان دادن به وضعیت ناگوار اقتصادی و معیشتی در کشور، مذاکره برای احیای برجام و لغو تحریمهاست.
ادامه مطلبحشمت الله فلاحت پیشه در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اجازه تهران برای سفر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران در آستانه مذاکرات هشتم آذر می تواند نقطه عطفی در تصمیم گیری های دولت برای اجرای یک روند منطقی و واقع بینانه در راستای مدیریت شرایط داخلی و همچنین سیاست خارجی تلقی شود. چون سفر گروسی در آستانه دور هفتم مذاکرات وین و قبل از آن نشست شورای حکام اژانس می تواند سیگنال مثبتی را از جانب تهران برای اعضای ۱+۴ ارسال کند.
ادامه مطلب