انتخابات ایران از نگاه اکونومیست

برخی از مشکلات مردم ایران به سادگی قابل اندازه­گیری است، بخصوص در مسائلی مانند فرصت­های اقتصادی که از دست می­رود، نگرانی­های موجود در روابط خارجی و کاهش آزادی­ها. آنچه قابل اندازه­گیری نیست، صدماتی است که این مسائل بر روی آنها می­گذارد و بیش از 2 میلیون ایرانی را به سمت داروهای مخدر ارزان قیمت که از افغانستان به ایران می­آید، می­­کشاند.

این مسائل با نزدیکی انتخابات ماه ژوئن در ایران رنگ بیشتری به خود می­گیرد. با وجود کناره­گیری غیرمنتظره محمد خاتمی رهبر اصلاحات در ایران و رییس جمهور سابق، فضای انتخاباتی نشان از تنوع گروه­های مختلف در این کشورمی­دهد.

با توجه به وضعیت کسری بودجه در ایران، هر کسی که به عنوان رییس جمهور این کشور انتخاب شود مجبور است که یاراانه­های شدید دولتی را علیرغم اینکه این سیاست طرفداران زیادی در بین مردم ندارد کاهش دهد.

حتی شاهدان بدبین این انتخابات بر این عقیده­اند که این انتخابات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و این اهمیت تنها برای ایران نیست. یکی از مشاوران کاندیداهای محافظه­کار می­گوید که این انتخابات می­تواند مهمترین انتخابات بعد از انقلاب اسلامی باشد. این انتخابات با توجه به انتخابات ماه نوامبر در امریکا از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

انتخابات ایران مسلما بر روی مسائل منطقه تاثیر فراوانی دارد. عراق، افغانستان و مسئله اسراییل و فلسطین از انتخابات ایران تاثیر پذیر خواهند بود. گذرگاه ایران مسلما بر روی جهان اسلام نیز تاثیر گذار خواهد بود. تجربه بی­سابقه­ای در ایران نشان داده­است که ایران دارای پتانسیل اصلاح و صلح طلبی است. اما اگر تندروها بخواهند مسیری که در پیش گرفته­اند را ادامه دهند، تنش­ها می­تواند بین سنی­ها و جهان اسلام و شیعیان افزایش پیدا خواهد کرد.

احمدی­ژاد با پافشاری بر روی روند انقلابی خود بسیاری از استاتید را اجبارا بازنشسته کرد. در دوران ریاست جمهوری احمدی­نژاد بسیاری از فعالین دانشجویی، کارگری و زنانی که خواهان حقوق برابر زن و مرد بودند در تنگنا قرار گرفتند.

سیاست­های اقتصادی رییس جمهور که بر پایه درآمد نفتی غیرمنتظره 250 میلیارد دلاری بود سبب شد تا ایران دوستان فقیر زیادی پیدا کند.

مانند هر کجای دیگر در جهان ایرانی­ها نیز اولویت خود را برای شرکت در انتخابات مسائل داخلی قرار داده­اند و روابط بین­الملل در اولویت بعدی قرار دارد. با این وجود شیوه­ای که محمود احمدی نژاد خود را در جامعه بین­المللی نشان داده­است سبب شده است که برخی از منتقدان دلیل افزایش انزوای ایران را خشونت­های بی مورد او بدانند. اما طرفداران وی معتقدند که این مسئله پرستیژ ایران را ارتقا داده است و سبب شده است تا دشمنان با خواسته­های ایران هماهنگ شوند.

پیروزی در انتخابات برای محمود احمدی­نژاد موقعیت ایرا­ن را به عنوان حامی کشورهای ضعیف تقویت خواهد کرد و به سمت مصلحت­گرایی پیش نخواهد رفت. مقامات ایرانی بارها اعلام کرده­اند که با وجود اقدامات دوستانه از طرف امریکا آنها از همکاری در برخی از مسائل با دولت باراک اوباما اجتناب نخواهند کرد. اما ادامه سیاست تند احمدی­نژاد روند مسوولیت­پذیری جهانی ایران را کند می­کند.

اما پیروزی یکی از اصلاح­طلبان در انتخابات که پیرو سیاست­های آقای خاتمی است می­تواند نتایج را به کلی تغییر دهد. تغییر در ادبیات سیاست خارجی در شرایط فعلی بسیار موثر واقع خواهد شد.

در حال حاضر برخی از سیاست­های ایران از جمله برنامه هسته­ای این کشور باعث نگرانی همسایه­ها است. البته ایران نقاط مشترک فراوانی نیز با همسایه­ها دارد. ایران خواهان ثبات و امنیت در عراق و افغانستان است و می­خواهد به مبارزه علیه قاچاق مواد مخدر کمک کند. مسلما ایران به پول کشورهای خارجی برای تولید انرژی بیشتر نیاز دارد. وجود منابع فراوان گاز طبیعی در ایران، این کشور را در جایگاهی به عنوان جایگزینی برای گاز روسیه برای اروپای تشنه گاز قرار داده­است.

محمدعلی ابطحی، معتقد است که دلیلی وجود ندارد که بخواهیم تمام دنیا را دشمن خود قلمداد کنیم. ایران با گفت و ­گو می­تواند بسیار بیشتر از آنچه که از دست می­دهد را به دست آورد. به عنوان مثال در مورد مسائل هسته­ای، ما بر این باوریم که با گفت­و­گو و مذاکره می­توانیم از حقوق خود دفاع کنیم و در عین حال اعتماد جهان را به دست آوریم. 

اگر زمین بازی در انتخابات برای هر دو طرف به یک اندازه منصف باشد، اصلاح­طلبان از شانس بالایی برای بازگشت به صحنه سیاسی کشور برخوردارند. پیش از کناره­گیری محمد خاتمی از صحنه انتخابات ایران، یک نظرسنجی غیردولتی اعلام کرد که او محبوبیت بیشتری نسبت به محمود احمدی­نژاد دارد. اما اصلاح طلبان با مشکلات فراوانی روبه­رو هستند.

در تهران میزان مشارکت مردم در انتخابات پیشین 30 درصد بود، این مشارکت نصف مشارکت مردم در روستاها است که احمدی­نژاد محبوبیت بیشتری دارد.

مهدی کروبی، اعلام کرده­است که قرار است تا آخر انتخابات در صحنه باقی بماند. او در انتخابات سال 2005 نیز حضور داشت و اعلام کرده بود که پول نفت را به صورت نقدی بین تمامی شهروندان ایرانی تقسیم خواهد کرد.

رقیب اصلاح­طلب او میر حسین موسوی، نخست وزیر محبوب ایران در دوران جنگ است. موضع­گیری­های او می­تواند علاوه بر اصلاح­طلبان، محافظه­کاران را نیز با خود همراه کند. چراکه آنها او را بیش از محمد خاتمی از عناصر انقلاب می­دانند.

بسیاری از محافظه­کاران نیز از سیاست­های نابهنجار و ادبیات رییس جمهور مضطرب شده­اند و خواهان دولتی با­تجربه­تر هستند. برخی بر این عقیده­اند که باید چهره جدیدی را به جهان معرفی کنند، حتی اگر بخواهد سیاست های غیر قابل انعطافی در سیاست خارجی داشته باشد. حتی برخی از اصلاح­طلبان نیز معتقدند که با وجود آنکه هرکسی می­تواند بهتر از رییس جمهور فعلی باشد، اما حضور یک محافظه­کاری که بتواند به وعده های خود عمل کند بسیار بهتر از اصلاح­طلبی است که مسلما نخواهد توانست وعده­های خود را عملی کند.