کاهش وابستگی اقتصاد ايران به درآمدهای نفتى يک دروغ بزرگ است
گفت و گو با سعید لیلاز، اقتصاددان و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی
هفته گذشته با ادامه روند نزولی بهای نفت در بازارهای جهانی، رئیس بانک مرکزی ایران هشدار داد که در صورت ادامه این روند کشور با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با سعید لیلاز، اقتصاددان و تحلیل گر مسائل اقتصادی:
علت اکراه دولت ایران از پذیرش حقیقت وابستگی شدید اقتصاد به درآمدهای نفتی چیست؟
واقعیت‌های موجود جهان خود را با بی‌رحمی تمام به دولت ایران تحمیل کرده است. این در اختیار دولت ایران نیست که بخواهد این حققیت را بپذیرد و یا نپذیرد. آقای بهمنی- مدیر کل بانک مرکزی ایران- آخرین فردی بود که گفت ایران از کاهش قیمت نفت، آسیب جدی خواهد دید، وی از این بابت بسیار ابراز نگرانی کرد، گرچه به منفعلانه ترین شکل ممکن این بحث از سوی ایشان مطرح شد.
در شرایط کنونی، واقعیت تلخ کاهش درآمدهای نفتی خود را به دولت ایران تحمیل می کند و بعید است که دولتمردان در این شرایط قصد پذیرش این واقعیت را نداشته باشند، اما می توان این پرسش را مطرح کرد که چرا دولت ایران واکنش به موقع نسبت به این تحول نشان نمی دهد؟ در این خصوص باید گفت که به اندازه ای در سه سال اخیر وابستگی ایران به درآمدهای نفتی- چه در بودجه دولت و چه در کل ساختار اقتصادی به‌صورت واردات- افزایش یافته است که دیگرانعطافی در برابر کاهش قیمت نفت در اختیار نداریم.
آقای احمدی نژاد دیگر جای انعطافی برای درآمدهای نفتی باقی نگذاشته است. اکنون صد در صد درآمدهای نفتی کشور در داخل به مصرف می رسد و در صورتی‌که اگر یک سنت از قیمت نفت کاسته شود، به اندازه یک سنت به اقتصاد ایران آسیب وارد می شود. در واقع ما به هیچ وجه قدرت انعطاف در درآمدهای نفتی کشور نداريم.
چندی پیش برخی رسانه های داخلی از کاهش وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی طی سه سال فعالیت دولت نهم سخن گفتند، ارزیابی شما چیست؟
این یک دروغ بزرگ است. در آخرین سال دولت هشتم، ایران 38 میلیارد دلار بود که اکنون این رقم به حدود 76میلیارد دلار رسیده است، یعنی بیش از دو برابر شده و در همین مدت تولید ناخالص داخلی حدود 25 درصد افزایش یافته است. به این ترتیب - با فرض اینکه بهره وری و تولید داخلی را صفر در نظر بگیریم- وابستگی ایران به نفت در این دوران حداقل بین 75 تا 80 درصد افزایش یافته است.
مشخصا پیامدهای کاهش بهای نفت برای ایران چیست؟
کاهش شدید واردات، افزایش تعرفه های گمرکی، دو نرخی شدن ارز، کسری بودجه دولت، تشدید فشار برروی درآمدهای مالیاتی، کاهش خدمات رسانی دولت بصورت پرداخت کم تر به بازنشستگان و کارکنان دولت، کاهش هزینه های عمرانی، تورم بالا، رشد اقتصادی پایین، نرخ بالای بیکاری و در نهایت رکود، از تبعات کاهش قیمت نفت برای دولت ایران خواهد بود که از بهار سال آینده خود را نشان خواهد داد.
به اعتقاد شما تصمیم اوپک برای نگاه داشتن قیمت نفت بیش از 80 دلار، می تواند در تثبیت قیمت نفت ایران موثر واقع شود؟
کارتلی به نام اوپک حداقل در کاهش تولید وجود خارجی ندارد. کلیه اعضای اوپک هرگاه تصمیمی را به مصلحت منافع ملی خود تشخیص داده اند؛ در کاهش یا افزایش تولید درنگ نکرده اند. ضمن آنکه اکنون صادرات نفت ایران نیز کاهش پیدا کرده است، فرض کنید جلسه بعدی اوپک برگزار شد و تصمیم به کاهش صادرات نفت اتخاذ شد و ایران نیز این تصمیم را پذیرفت، تازه شرایط مانند حال می شود، در حال حاضر صادرات نفت ایران روزانه 300 هزار بشکه کمتر از آخرین روزهای دولت هشتم در سال 1384 است.
نظر شما :