ائتلاف پان ترکیسم – صهیونیسم – تکفیری در سوریه

دیپلماسی ایرانی: بحث من درباره ایجاد جهان تورانی یا به عبارت دقیق، “ساخت جهان تورانی در اوراسیا؛ اهداف ، طراحان و پیامدها” است. در سه بخش بطور خلاصه به این موضوع می پردازم.

ماهیت و چیستی جهان تورانی و سابقه تاریخی آن
اهداف جهان تورانی
چالش های شکل گیری جهان تورانی و ارتباط آن با ارمنستان

۱۶۰ سال پیش ، تفکر جهان تورانی توسط یک یهودی مجارستانی به نام آرمینیوس وامبری مطرح شد که بحث پان تورانیسم را در آسیای مرکزی و اویغورستان چین را با عنوان ایجاد امپراطوری تورانی ارایه کرد. بعدا لئون کاهن، یهودی فرانسوی فکر برتری ترکان را مطرح کرد. یهودی انگلیسی به نام آرتور دیوید لملی نیز بحث برتری اقوام ترک و توران را ترویج داد. لملی در ابتدای کتابش با عنوان “مقدمه ای بر زبان ترکی” می گوید اقوام ترکی که با عنوان توران نام برده می شوند، تنها اقوامی هستند که توانسته اند لرزه بر ایران،  روسیه، چین و اروپا بیاندازند. امروز این اندیشه پس از ۱۶۰ سال مجددا مطرح شده است.

آرنولد توین بی، تاریخ دان مشهور انگلیسی که مطالعات خوبی درباره پان تورانیسم انجام داده است، تاکید می کند که اگرچه توران یک واژه فارسی است، اما تفکر پان تورانیسم یک تفکر تصنعی و وارداتی برای منطقه است که از سمت اروپا و انگلستان ایجاد شده است.  امروز که ۱۶۰ سال از زمان ارایه این توطئه می گذرد، پان تورانیسم که با تشکیل جمهوری ترکیه و قبل از آن، در اواخر عمر امپراطوری عثمانی در زمان کمیته اتحاد و ترقی توسط افرادی مثل یوسف آکچورا، ضیاء گوک آلپ و افراد دیگری تقویت و مطرح شدند دوباره در کانون تحرکات انگلیسی این بار از آستین ترکیه قرار گرفته است.

پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، تورگوت اوزال ، رییس جمهوری وقت ترکیه می گوید که فرصتی برای ترکیه ایجاد شده است که چنین فرصتی هر سیصد سال یک بار می تواند ایجاد شود. این فرصت، اتصال کشورهای موسوم به  جهان ترک است. این ایده، به مدت سی سال توسط تر کیه دنبال شد تا اینکه بعد از جنگ دوم قراباغ در نوامبر ۲۰۲۰ ، به شکل بسیار گسترده تقویت و تبلیغ می شود.

قبل از آن، در سال ۱۹۹۲ نشست سران کشورهای ترک را در آنکارا داشتیم و بعد  “ترک سوی” به عنوان یک سازمان به ظاهر فرهنگی در سال ۱۹۹۳ تشکیل شد و بعد در سال ۲۰۰۹ ، شورای کشورهای ترک زبان در نخجوان تاسیس شد. یک سال پس از جنگ دوم قراباغ ، در سال ۲۰۲۱  به یک باره شاهد ایجاد “سازمان دولت های ترک” بودیم که از منطقه دریای مدیترانه تا ترکیه و قفقاز و دریای کاسپین و آسیای مرکزی و منطقه اویغور نشین سین کیانگ چین را مدعی است. تعداد مصوبات و نشست های این سازمان طی چهار سال اخیر بیشر از تعداد نشست ها و  تصمیمات آن در قبل از جنگ دوم قراباغ است. ایجاد پرچم واحد توران، بحث ایجاد پول واحد، بحث ایجاد مجمع پارلمانی جهان ترک، منطقه ویژه اقتصادی ترک، بحث ایجاد مجمع جوانان توران، ایجاد رسانه واحد، ایجاد الفبای واحد و بحث نوشتن کتب تاریخی مشترک، بخشی از تصمیماتی است که در این چهار سال اتخاذ شده است.

اتفاقی که ما شاهدش هستیم، این است که در کنار روندهای اصلی  جهانی و منطقه ای و با سوءاستفاده  از جنگ اوکراین و وضعیت محور مقاومت، یک تفکری براساس پان تورانیسم در حال شکل گیری است.

 بعد از جنگ دوم قراباغ در ۲۰۲۰، شاهد چند روند هستیم. یکی، استحاله هویت دینی ، فرهنگی و زبانی در جمهوری آذربایجان است، پان تورانیسم انگلیسی دشمن هویت اصیل آذربایجانی‌ است. در همین راستا، همزمان با تشدید فتنه پان تورانیسم،  مرز  جمهوری آذربایجان با ایران به بهانه کرونا مسدود شده و اقداماتی برای استحاله هویت آذربایجانی در جریان است.

در جمهوری آذربایجان سه مرحله قومی را شاهد بوده ایم؛ پان آذریسم از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۳ که الهام علی اف روی کار آمد، مرحله دوم ، پان ترکیسم از ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۰ که جنگ دوم قراباغ روی داد و از این زمان به بعد نیز مرحله پان تورانیسم انگلیسی است برای ایجاد تغییرات ژئوپلتیکی در منطقه.

این جهان ترک – تورانی که در حال ایجاد است، نقش خودش را در چند جا در روندهای جهانی و منطقه ای نشان داده است. در جنگ اوکراین ، رویکرد جهان ترک را در حمایت از نیروهای آزوف  و در بحث کریمه و در موضوع محاصره روسیه از طریق دریای سیاه و تنگه های داردانل و بسفر شاهد بودیم. همچنین نقش جهان ترک را در وقایع بعد از هفتم  اکتبر ۲۰۲۳ (عملیات طوفان الاقصی) و حمایت عملی از نسل کشی رژیم صهیونیستی شاهد بوده ایم. از جمله حمایت تدارکاتی و تامین انرژی و ارسال ارزاق و سوخت و سایر اقلام از جمهوری آذربایجان و قزاقستان و ترکیه به اسراییل.

نقش جهان ترک را در همین یک هفته اخیر در حملات گروه‌های تکفیری و تروریستی (به اذعان فهرست گروههای تروریستی  سارمان ملل) به سوریه شاهد بوده ایم؛ در حمله به سوریه هیات تحریرالشام،  نیروهای طرفدار اردوغان و دولت باغچه لی، رییس حزب افراطی حرکت ملی ترکیه و گرگ های خاکستری که در اروپا به عنوان گروه تروریستی شناخته شده است، سرباز مزدورانی از قومیت  اویغوری، ازبک، ترکمن، قبرسی و داغستانی و … که آنکارا همه آنها را جهان ترک می داند، مشارکت پررنگ نداشتند.

در واقع امروز دنیا شاهد دو کلان تحول است؛ یکی تحولات اوکراین که مورد توجه جهانی است و دوم تحولات فلسطین و لبنان و غرب آسیا.  در بین این دو کلان تحول، یک امپراطوری  تصنعی تورانی با ایده افراطی در حال شکل گیری است.

جهان تورانی براساس نظم آنگلوساکسونی و تفکر پان تورانیسم انگلیسی در حال طراحی و اجرا می باشد. به همین خاطر است که وقتی قراباغ دچار پاکسازی قومی می شود و یک جمعیت مسیحی در آنجا از روی نقشه جابجا می شود، انگلستان مدعی جهان مسیحی سکوت مطلق اختیار می کند. چون انگلیس دنبال یک طرح ژئوپلیتیکی است و یک نبرد میان نظم های سیاسی در فرایند افول امریکا مطرح است. این نبرد از یک دهه پیش با بحث افول آمریکا شروع شده است و انگلیس به دنبال این است که نظم آنگلوساکسونی خود را در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی بر پایه پان تورانیسم ۱۶۰ ساله احیاء و اجرا کند. بطوری که با تقویت فتنه تورانی، گفتمان قومی ترکیه با گفتمان فرقه ای افراطی اخوانی درآمیخته است و دولت ترکیه با حزب پان ترکیستی حرکت ملی ائتلاف کرده است و نام آسیای مرکزی را به “ترکستان” برگردانده است. همچنین رویکرد ژئوپلیتیک تهاجمی را در قبال عراق، سوریه،  قبرس،  ارمنستان و سایر همسایگان در پیش گرفته است و در همین حال، معاهده ۱۹۲۳ لوزان را که مرزهای کنونی ترکیه را مشخص کرده است، بی اعتبار می داند.

همچنین جمهوری آذربایجان که به لحاظ نژادی، تاریخی و مولفه های هویت فرهنگی جزئی از باصطلاح جهان ترک نیست و در واقع، جزئی از نژاد و جهان تاریخی ایرانی است. آذری‌ها در شمال و جنوب ارس و آذربایجان و آران در بسیاری از مقاطع تاریخی، پرچم دار ایران بوده و هستند. به همین دلیل، هویت اصیل آذربایجانی، بزرگترین چالش ایده آنگلوساکسونی جهان ترک است. از اینرو شاهد پروژه خطرناک استحاله هویتی در جمهوری آذربایجان هستیم. حکومت الهام علی اف با گذار از آذربایجان گرایی، به سوی ترک گرایی در حال حرکت است. بر خلاف پدرش حیدر علی اف که می گفت “من افتخار می کنم که آذربایجانی هستم”،  الهام علی اف می گوید که “ما به جهان ترک تعلق داریم”  این نشان دهنده تلاش برای استحاله هویتی، فرهنگی و زبانی در جمهوری آذربایجان است. دولت باکو همچنین بحث باصطلاح “آذربایجان غ ر ب ی” را علیه ارمنستان مطرح کرده است که نشان دهنده تهاجمی بودن رویکرد باکو با اتکا به پان تورانیسم انگلیسی علیرغم بازپس گیری اراضی اش است. در راستای همین سیاست تهاجمی، حاضر به امضای معاهده صلح با ارمنستان نمی شود.

اهداف جهان ترک چیست؟ انگلستان از پیشبرد پان تورانیسم به دنبال دستیابی به چه اهدافی است؟ مهمترین هدف پان تورانیسم، مهار سه جانبه روسیه، ایران و چین است. نباید فراموش کرد که آرنولد توین بی ، تاریخ دان انگلیسی می گوید جهان تورانی شامل ترکیه، تاتارهای غازان، آذری های قفقاز، تاتارهای کریمه، تاتارهای سیبری غربی و مردمان آسیای میانه ، ترک های افغانستان و اویغورهای چین است. بنابراین، اگر جهان تورانی شکل بگیرد، سه کشور مهم در مرحله گذار به نظم نوین جهانی از طریق ناتوی ترکی محاصره خواهند شد. ضمن اینکه تسلط بر منابع انرژی و معادلات حمل و نقل و گسترش ناتو به منطقه در قالب این تفکر دنبال می شود.

جهان ترک با چند چالش مواجه است. مهمترین و نخستین چالش این که به لحاظ ماهوی چیزی به عنوان “جهان ترک” وجود ندارد. زیرا، اجزای این جهان مورد ادعا، به لحاظ نژادی ، زبانی و هویت فرهنگی و تاریخی و عادات و سنن قدیمی متفاوت هستند. مهمتر اینکه، اساسا جمهوری آذربایجان به دلایلی که اشاره شد، ربطی به این جهان ترک ندارد.

 دومین چالش جهان ترک، فقدان اتصال جغرافیایی این جهان به واسطه ارمنستان است.

سومین چالش جهان ترک در شرایط کنونی، رویکرد درست دولت ارمنستان در مخالفت با ایجاد هر گونه “دالان فراسرزمینی” است. چون، کریدوری که جهان ترک به دنبال آن است، در حقیقت همان “دالان تورانی ناتو” است.  در چنین شرایطی، طراحان و حامیان “جهان ترک” برای پیشبرد فتنه خود، سعی دارند آن را به عنوان یک ایده فرهنگی و اقتصادی بازنمایی کنند، در حالی که جهان ترک یک فتنه تاریخی. ژئوپلیتیکی، امنیتی و قومی است. طراحان آن با پیشنهاد مشوق های تاکتیکی اقتصادی، انرژی و حمل و نقلی به ارمنستان و روسیه تحت تحریم، در تلاشند تا بتوانند در مقابل امتیازات تاکتیکی، امتیازات راهبردی اخذ کنند. اما، تحولات اخیر سوریه و از آن جمله، نقض روند آستانه و حضور سربازان مزدور از جهان ترک مورد ادعا و پیوند پان ترکیسم – صهیونیسم – تکفیری نشان می دهد که زنگ های خطر برای ایران، روسیه و چین به صدا درآمده است. اکنون برهه تاریخی برای همکاری این کشورها جهت مقابله با نظم تحمیلی آنگلوساکسونی است که به دنبال تغییرات ژئوپلتیکی در منطقه است. اگر جهان ترک شکل بگیرد،نخستین قربانی آن بلحاظ ژئوپلیتیکی ، ارمنستان خواهد بود که قبلا در سال ۱۹۱۵ و نیز در ۲۰۲۳ در قراباغ ، دو تجربه تاریخی پاکسازی قومی را تجربه کرده است. بنابراین، این کشورها باید از برهه تاریخی کنونی برای مقابله با ایجاد جهان تصنعی ترک که تفکر آن به انگلستان باز می گردد، استفاده کنند.»