پوتین و معادلات جدید

نویسنده: علی اصغر بصیری جم، کارشناس ارشد روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: طی خبرهای روزهای اخیر، ارتش اوکراین با پیشروی خود در داخل خاک روسیه، بار دیگر توجه جهانیان را به خود جلب کرد و اخبار جنگ را در صدر خبرها قرار داد.

شاید این اقدام اوکراین کوتاه مدت باشد و دوام نیاورد اما می توان آن را کوششی از جانب کی‌یف برای بازگشت به سرخط خبرها و فشار جهانی بر دولت پوتین دانست، موضوعی که پوتین در سایه ترور هنیه در تهران از آن رهایی یافته بود.

اما نفوذ به خاک روسیه مسئله‌ای است که از چند وجه می توان به آن نگریست، نخست آنکه برای اولین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم خاک روسیه مورد هجوم و اشغال قرار می گیرد. دوم آنکه ارتش اوکراین برای نخستین بار و به صراحت از سلاح های اروپایی و به خصوص حمایت های ناتو در این اقدام بهره مند شده است و علنا آن را اعلام می کند، بدون توجه به تهدیدات قبلی کرملین در خصوص حمایت از اوکراین توسط غرب و پی‌آمدهای آن. سوم آنکه این پیروزی و نفوذ به خاک روسیه به همان میزان که امیدبخش و بالابرنده روحیه مبارزه سربازان خسته اوکراینی شده زمین گیری و شکست روحی سربازان روسی را موجب شده است که با برخورداری از سلاح های تهاجمی در یک جنگ فرسایشی این گونه خسران و شکست را دچار شده اند.

از طرف دیگر این اتفاق معادلات کرملین را که از جانب اوکراین آسوده خاطر بود و توجه خود را صرف کنترل و تسلط بر غرب آسیا و به خصوص مسائل نگاه داشت و کنترل ایران، جلوگیری از نزدیکی ایران به غرب و مدیریت پاسخگویی ایران به اسرائیل در واکنش به ترور هنیه کرده بود را دچار چالش کرد.

بار دیگر سیاست روسی در محک سیاست غرب قرار گرفته، همان گونه که غرب در سال ۲۰۲۲ روسیه را برای درگیری با اوکراین و حمله به آن در تنگنای امنیتی قرار داد اینک نیز یک بار دیگر پوتین با چالشی دیگر مواجه شده، از یک طرف تجاوز اوکراین به خاک روسیه که در تارخ بی معاصر بی سابقه است، از طرف دیگر دولت جدید ایران و سیاست های خارجه اعلامی از طرف آن در خصوص حل و فصل مسائل با جهان و مسئله پرونده هسته‌ای و همچنین پاسخ به ترور هنیه؛ در عین حال رفع ممنوعیت های فروش سلاح به عربستان توسط آمریکا و در نهایت مسئله بازگشت گسترده نیروهای آمریکایی در دریای سرخ و غرب آسیا به بهانه حمایت از اسرائیل در پی واکنش تهران به ترور هنیه، که پوتین توانسته بود با سیاست های غیرمستقیم آنها را از منطقه خارج کند. اینها جملگی مسائلی هستند که جهان در انتظار آن است تا واکنش پوتین در مواجه و مدیریت آنها را نظاره‌گر باشد.

آیا همان گونه که در روزهای گذشته ترامپ اعلام کرده بود آغاز جنگ جهانی سوم را شاهد هستیم و پوتین دست به سلاح می برد یا آنکه سیاست روسی موفق عمل می کند و با چند اقدام کوتاه مدت از این تنگنا خارج می شود؟