پوتین جنگ اوکراین را با شرق آسیا گره می زند

دیپلماسی ایرانی: ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، در روزهای 18 و 19 ژوئن 2024 در سفر به پیونگ یانگ و دیدار با کیم جونگ اون، از توافق جدیدی برای تشکیل یک "مشارکت استراتژیک جامع" بین کره شمالی و روسیه پرده برداری کرد که دو کشور متعهد شدند که در صورت وقوع جنگ، کمک نظامی فوری به یکدیگر ارائه کنند. این توافق قوی ترین پیوند بین مسکو و پیونگ یانگ از زمان پایان جنگ سرد است.

سفر پوتین به کره شمالی، نشان‌ از تلاش او برای گردآوری متحدان قدیمی اتحاد جماهیر شوروی داشته و یک سیگنال قوی در رویارویی با ایالات متحده و متحدانش بوده با این محتوا که رهبر روسیه قادر است تا منافع ایالات متحده و غرب را به چالش بکشد.

این دیدار برای کیم جونگ اون یک پیروزی است زیرا نه تنها جایگاه کره شمالی را در میان کشورهای مخالف نظم بین المللی به رهبری ایالات متحده ارتقا می دهد، بلکه به تقویت مشروعیت داخلی وی نیز کمک می کند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در ارتباط با این سفر گفته است که پوتین نشان می‌دهد که روسیه تلاش دارد در ناامیدی، روابط خود را با کشورهایی که می‌توانند برای ادامه جنگ تجاوزکارانه‌ای که علیه اوکراین آغاز کرده، توسعه داده و تقویت کند.

به نظر می رسد روسیه تمایل دارد در شرق آسیا درگیری ایجاد کند تا با نگاه به شرق بتواند در جنگی که در غرب، در اوکراین آغاز کرده، پیروز شود. کره شمالی از جنگ اوکراین برای به دست آوردن اهرم های ژئوپلیتیکی با روسیه استفاده کرده و در اتحاد جسورانه با مسکو خطرات امنیتی را برای شمال شرق آسیا و جهان تعریف می کند.

روسیه مدت ‌هاست در کنار کره شمالی در شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته و از پیونگ یانگ در برابر تحریم‌های بین‌المللی قوی‌ محافظت می‌کند. در اوایل سال جاری، مسکو قطعنامه تمدید سالانه ماموریت هیئت کارشناسان نظارت بر اجرای تحریم های طولانی مدت سازمان ملل علیه برنامه های هسته ای و موشکی کره شمالی را به دلیل برنامه های تسلیحات هسته ای و موشک های بالستیک این کشور وتو کرده است. 

روابط دوجانبه روسیه و کره شمالی از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ضعیف شده بود، اما آغاز جنگ در اوکراین توانست صفحه جدیدی را برای این روابط باز کند. حمایت کره شمالی از پوتین در تهاجم به اوکراین همراه با ارسال سلاح به روسیه و سفر کیم به روسیه در سپتامبر 2023 پیشرفت های چشمگیری در روابط بین دو کشور ایجاد کرده است. پوتین و کیم کنفرانس اخیر صلح سوئیس در روزهای 15 و 16 ژوئن را فرصتی برای فشار بر ایالات متحده، اروپای غربی و حامیان اوکراین می بینند. گرم شدن روابط بین مسکو و پیونگ یانگ منجر به شکست تلاش‌های بین‌المللی با هدف مهار جاه‌ طلبی‌های هسته‌ای و موشکی کره شمالی شده است.

انتقال محموله های کانتینری مهمات از کره شمالی به سوی روسیه در جهت خلاف منافع ایالات متحده بوده و ماشین جنگی روسیه را قادر می سازد تا زیرساخت های حیاتی اوکراین را نابود کند. آنها امیدوارند توانایی های خود را برای ایجاد نیرویی در برابر تلاش های ایالات متحده و متحدان غربی آن در حمایت از مقاومت اوکراین در برابر جنگ روسیه، هماهنگ کنند.

آنچه روسیه در ازای این تسلیحات در اختیار کره شمالی قرار می دهد ممکن است برای سیاست گذاران ایالات متحده نگرانی بیشتری ایجاد کند. در سفر سال گذشته کیم به پایگاه فضانوردی وستوچنی در شرق روسیه، پوتین قول داد تا برای ارتقای قابلیت های ماهواره ای به کره شمالی کمک کند. پیوتگ یانگ امیدوار است که در توافق اخیر با مسکو بتواند استفاده از فناوری موشک های بالستیک را در پرتاب ماهواره تضمین کند. این یک نگرانی برای ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی است، زیرا کره شمالی استراتژی اشباع موشکی را با هدف غلبه بر سیستم های موشکی ضد بالستیک در منطقه دنبال می کند. پیونگ یانگ از این استراتژی به عنوان اهرمی در مذاکرات با کشورهای منطقه بهره می گیرد.

روسیه با دارا بودن بزرگترین زرادخانه تسلیحات هسته ای جهان و یکی از پیچیده ترین برنامه های زیردریایی، دارای طیف وسیعی از فناوری هایی است که می تواند برای کره شمالی جذاب باشد. علی‌رغم سال ها تلاش‌ واشنگتن و سازمان ملل برای خلع سلاح، پیونگ یانگ شش آزمایش هسته‌ای انجام داده و موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با قابلیت رسیدن به ایالات متحده را توسعه داده است.

روابط رو به رشد روسیه و کره شمالی برای منافع استراتژیک ایالات متحده در اروپا و اقیانوس هند و اقیانوس آرام خطرناک است. استراتژی پیونگ یانگ و مسکو این است که منافع خود را در شبه جزیره کره هماهنگ کنند تا مانع استقرار منابع ایالات متحده در اوکراین، تنگه تایوان و مناطق دیگر شوند. هر گونه افزایش توان نظامی کره شمالی توسط روسیه، حتی برای تسلیحات متعارف، خطر را برای متحدان ایالات متحده، -ژاپن و کره جنوبی- و همچنین برای نیروهای ایالات متحده مستقر در منطقه شرق آسیا افزایش می دهد. در مقابل ایالات متحده از احیای اتحاد کره شمالی و روسیه به عنوان بهانه ای برای افزایش سطح همکاری امنیتی در جهت مقابله با دیدگاه جهانی پوتین و کیم جونگ برای سرنگونی نظم بین المللی موجود استفاده خواهد کرد. ائتلاف نظامی رسمی روسیه و کره شمالی می تواند برنامه های نظامی غرب برای پاسخ به حملات یا تهاجم بزرگ کره شمالی را پیچیده تر کرده و در عین حال به طور بالقوه پیونگ یانگ را به رفتارهای تحریک آمیزتر تشویق کند.

با توجه به تصمیم چین مبنی بر تقویت روابط استراتژیک با روسیه، ممکن است یک محور نوظهور با همتایان مجهز به سلاح هسته‌ای، بتواند در راستای مانع تراشی و پیچیده ‌تر کردن برنامه ‌ریزی نظامی و امنیتی ایالات متحده و متحدانش در منطقه آسیا پاسیفیک با ارزش باشد. اگرچه چین با روسیه "مشارکت بدون محدودیت" دارد و همچنان حامی مهم کره شمالی است، با این حال در برابر هر دوی آن ها که توسط تحریم های اعمال شده از سوی ایالات متحده و غرب منزوی شده‌اند، کماکان فاصله خود را حفظ می‌کند. 
سفر پوتین به کره شمالی و فرصت داشتن یک دوست قدرتمند دیگر برای کیم از اتکای بیش از حد پیونگ یانگ به پکن می کاهد. افزایش همکاری با مسکو نشان می دهد که پیونگ یانگ گزینه های دیگری نیز دارد و چین این توسعه  همکاری را بر نمی تابد. 

شی جین پینگ به دقت تلاش کرده تا چین را به عنوان یک بازیگر جهانی معرفی کند. بنابر این از پیشرفت‌ها در برنامه‌ تسلیحات هسته‌ای و موشکی کره شمالی با پشتیبانی فناوری روسیه، استقبال نمی‌کند و همچنین نمی‌خواهد شاهد تلاش کره جنوبی برای توسعه سلاح‌ های هسته‌ای در پاسخ به تهدید فزاینده کره شمالی باشد. 

ثبات در شبه جزیره کره برای چین یک هدف کلیدی سیاست خارجی است و نسبت به احتمال شعله ور شدن غیرقابل پیش بینی توسط پیونگ یانگ به دلیل نفوذ روسیه محتاط است. پکن بیم آن دارد که واشنگتن با تقویت بیشتر روابط امنیتی خود با متحدان منطقه ای -کره جنوبی و ژاپن- به توافق استراتژیک اخیر پاسخ داده و بر احساس خطر از تجاوز نظامی ایالات متحده به آسیا و اقیانوسیه بیافزاید. مثلث کره شمالی-روسیه-چین می تواند پژواک دیگری از شروع جنگ سرد در شرق آسیا را تشدید کند. 

البته باید در نظر داشت که چین که از فشار ایالات متحده رنج می برد، ممکن است به طور کامل نزدیکی استراتژیک مسکو – پیونگ یانگ را منفی نبیند، زیرا این امر می تواند از تمرکز استراتژیک ایالات متحده بر چین بکاهد. حتی باید در نظر داشت که توافق "مشارکت استراتژیک جامع" با کره شمالی برای روسیه که به طور فزاینده ای به چین به عنوان بازار اصلی صادرات انرژی خود و منبع فناوری های پیشرفته در مواجهه با تحریم های غرب وابسته شده، می تواند چالش برانگیز باشد، زمانی که روابط نزدیک با کره شمالی به مذاق چین خوش نیاید. تیرگی روابط با چین به طور بالقوه تلاش های چین و روسیه برای تضعیف وحدت غرب را مختل می کند.

آنچه مسلم است این که پوتین از موضع شی جین پینگ در قبال تایوان حمایت کرده و شی در حمایت از جنگ روسیه در اوکراین، از تلاش های مسکو برای مخالفت با مداخله خارجی در امور داخلی روسیه حمایت کرده است. همچنین هر دو رهبر از تلاش‌ها برای اعمال تحریم‌ های اضافی علیه کره شمالی توسط شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کرده‌ اند. این اتحاد سه گانه گویای روابط رو به رشد دولت هایی است که در یک بلوک‌ ژئوپلیتیکی، نرم افزار حاکم بر نظم بین المللی را علیه ایالات متحده و غرب بازنویسی می کنند.

در مجموع رویدادهای معاصر و علایق همگرا توانسته روسیه و کره شمالی را در سیاست های جهانی همسو کند. در برآیند این همسویی، رهبر روسیه که پیروزی بر اوکراین را در اولویت سیاست خارجی روسیه قرار داده، در یک استراتژی مارپیج از توافق استراتژیک با متحد خود در شرق آسیا برای تضمین پشتیبانی در میدان جنگ با همسایه اروپایی خود بهره می گیرد.