بازار گرم خرید پهپاد در کشورهای عربی

دیپلماسی ایرانی: در اوایل دهه 2000 ایالات متحده با استفاده گسترده از چنین سامانه‌هایی در شورای همکاری علاقه دیگران را هم برای استفاده از این سیستم‌ها برانگیخت، اما در واشنگتن این نگرانی وجود داشت که فناوری این سیستم‌ها به دیگر کشورها منتقل شود و همین موضوع سبب شد راه برای صادرات چین و ترکیه و اخیراً تلاش دیگر کشورها برای تولید آن در داخل باز شود.

پس از یک دوره خرید گزینشی، برخی از کشورهای شورای همکاری به یکی از فعال‌ترین خریداران پهپاد تبدیل شدند. امارات متحده عربی به تنهایی در سال‌های اخیر حدود 500 پهپاد سفارش داده است. اینها شامل قراردادهایی با بایکار برای 60 پهپاد بایراکتار TB2 متوسط و 60 پهپاد سنگین آکینجی و با آناویا که مقر آن در سوئیس است برای تامین 200 پهپاد روتورکرافت است. گروه بین‌المللی طلایی وآداسی (ADASI)، زیرمجموعه‌های شرکت دفاعی امارات متحده عربی EDGE نیز قراردادی برای پهپادها بسته‌اند.

عربستان سعودی بزرگ‌ترین سفارش تاریخ پهپاد ترکیه را در سال گذشته در معامله‌ای به ارزش حدود 3 میلیارد دلار انجام داد. دیگر کشورهای عضو شورای همکاری هم که چنین سیستم‌هایی را می‌خرند نیز در حال افزایش است. تا حدود سال 2017، تنها امارات و عربستان سعودی خرید کرده بودند، اما از آن زمان، کویت، عمان و قطر نیز پهپادهای ترکیه یا چین را حتی با تعداد کمتر سفارش دادند.

بی‌میلی ایالات متحده به در اختیار گذاشتن فناوری پیشرفته پهپاد، که تا حدی ناشی از نگرانی آن در مورد تضعیف رژیم کنترل فناوری موشکی بود، این کشور را از برآوردن تقاضای رو به رشد کشورهای شورای همکاری باز داشت. چین این خلاء را پر کرد و در اوایل دهه 2010، با معاملات پیشگامانه‌ای مانند فروش چنگدو وینگ لونگ I (Chengdu Wing Loong I) به امارات در حدود سال 2010 و همین سیستم به عربستان سعودی چند سال بعد، به تامین‌کننده اصلی تبدیل شد. چین با فروش بیشتر پهپاد به این دو کشور و همچنین به عمان، بر این موفقیت دست یافت.

اما کشورهای شورای همکاری اخیراً یک تامین‌کننده ترجیحی جدید پیدا کرد‌ه‌اند: ترکیه. این تغییر به دلیل ناامیدی از برخی تجهیزات چینی بود. به عنوان مثال، عراق به دلیل مشکلات فنی مجبور شده است بیشتر سیستم‌های خود را زمین‌گیر کند. پهپادهای ترکیه نیز به دلیل حضور برجسته در جنگ در لیبی، جنگ بین آذربایجان با ارمنستان و جنگ در سوریه مورد توجه قرار گرفتند.

ترکیه همچنین از توانایی خود برای تحویل سریع تجهیزات استفاده کرد. تحویل Bayraktar TB2 به امارات ظرف چند ماه پس از ثبت سفارش آغاز شد. کویت، قطر و عربستان سعودی نیز از ترکیه خرید می‌کنند.

امارات متحده عربی و عربستان سعودی دیگر از سیستم‌های وارداتی راضی نیستند، طراحی داخلی و ساخت پهپادهای مختلف را افزایش داده‌اند. این تلاش‌ها در ابتدا با هدف تامین نیازهای نیروهای مسلح خود این کشورها انجام می‌شد، اگرچه هر دو کشور به صادرات نیز علاقه‌مند هستند.

گروه EDGE امارات در مرحله نهایی توسعه پهپاد Reach-S خود است، یک سیستم استقامت طولانی (MALE) در ارتفاع متوسط که قابلیت مسلح شدن دارد. پس از انجام چندین آزمایش پرواز نسخه بزرگتر به نام Reach-M در نمایشگاه هوایی دبی 2023 رونمایی شد. EDGE اعلام کرد که قصد دارد آزمایش پرواز را در سال 2024 تکمیل کند. این شرکت همچنین در مراحل اولیه توسعه Jeniah، یک پهپاد بدون سرنشین بزرگ با موتور جت (UCAV) با ویژگی‌های قابل مشاهده کم (LOC) و حمل بیش از 400 کیلوگرم است. یک مدل کوچک از Jeniah حداقل از اواخر سال 2023 تحت آزمایش‌های پروازی قرار گرفته است.

عربستان سعودی از طریق شرکت‌هایی مانند Unmanned X، Serb و INTRA Defense Technologies تلاش‌های مشابهی را برای توسعه و ساخت پهپاد در داخل دنبال می‌کند. اینترا در حال توسعه Samoom است، یک MALE با 40 ساعت استقامت.

MALE یا “Mid-Air Collision Avoidance System” به سیستم‌هایی اشاره دارد که بخشی از تجهیزات هواپیما برای جلوگیری از برخورد هوایی با سایر هواپیماها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم‌ها به پایش و تشخیص خطرات نزدیک و برخوردهای پتانسیلی با سایر هواپیماها کمک می‌کنند تا از وقوع حوادث جلوگیری شود.

یکی از مقامات این شرکت می‌گوید که Samoom باید تا پایان سال 2025 به نیروهای مسلح پادشاهی تحویل داده شود.

INTRA کارخانه را با ظرفیت تولید 120 پهپاد در سال در ریاض افتتاح کرده است. به گفته ولید ابوخالد، مدیر اجرایی صنایع نظامی عربستان سعودی (SAMI)، ریاض همچنین قصد دارد مجوز تولید آکینجی ترکیه را صادر کند. این شرکت با طراح سیستم ترکیه‌ای بایکار برای واجد شرایط بودن خطوط تولید خود کار می‌کند. صنایع نظامی عربستان سعودی 300 کارمند سعودی را برای آموزش و همکاری به بایکار فرستاده است تا پایه مهارت‌های خود را تقویت کند.

با وجود تلاش‌های داخلی، بعید به نظر می‌رسد که کشورهای شورای همکاری خرید سیستم‌های خارجی را برای حفظ روابط استراتژیک کاملا متوقف کنند.

ایالات متحده، همچنین، هنوز می‌تواند به یک بازیگر در بازار تبدیل شود و فضای رقابتی شدیدتری را ایجاد کند. واشنگتن سیاست محدودکننده خود را که فروش خارجی پهپادهایش را محدود کرده بود، کاهش داده است. یکی از نمونه‌های بارز تصمیم برای فروش پهپادهای جنرال اتمیکس MQ-9B به هند بود.

واشنگتن همچنین فروش احتمالی پهپاد MQ-9B به امارات متحده عربی به همراه تسلیحات مربوطه را در قراردادی به ارزش تقریباً 3 میلیارد دلار تأیید کرده، اما تکمیل این توافق کند است و هنوز با گذشت بیش از سه سال نهایی نشده است، و این نشان می‌دهد که صادرات هواپیماهای بدون سرنشین از سوی ایالات متحده به شورای همکاری همچنان یک امر پردست‌انداز است.

منبع: آی آی اس اس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱